Βερούσκα: Το σούπερ μόντελ των ’60s που από το παλάτι κατέληξε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης (βίντεο-φωτο)

Σε απόσταση μόλις 20 χιλιομέτρων από το σημαντικότερο καταφύγιο-αρχηγείο του Χίτλερ, το επονομαζόμενο Λημέρι του Λύκου, ορθώνεται το Παλάτι του Στάινορτ, μια εστία αντίστασης Γερμανών στρατιωτικών κατά του παράφρονα ηγέτη των Ναζί και του εγκληματικού καθεστώτος του.

Για πάνω από τρεις αιώνες το μέγαρο στην καρδιά της περιοχής των λιμνών της Μαζουρίας στη σημερινή βορειοανατολική Πολωνία ήταν η έδρα μιας αριστοκρατικής οικογένειας από την ανατολική Πρωσία, των Λέντορφ-Στάινορτ. Μέχρι που μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ σήμανε την αρχή του τέλους για την οικογένεια και άφησε το ιστορικό παλάτι να ρημάζει τα τελευταία 75 χρόνια, έρμαιο σε λεηλασίες, τη λήθη και τη φθορά του χρόνου, σαν σιωπηλός μάρτυρας που θρηνεί το ένδοξο παρελθόν του…

Ένα παρελθόν συνδεδεμένο με τον τελευταίο ιδιοκτήτη του, τον κόμη Χάινριχ Γκραφ φον Λέντορφ Στάινορτ, από τους βασικούς πρωταγωνιστές της συνωμοσίας της 20ης Ιουλίου του 1944, στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Βαλκυρία», που μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη στην ομώνυμη χολυγουντιανή παραγωγή του 2008 με τον Τομ Κρουζ στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Το trailer της ταινίας «Επιχείρηση Βαλκυρία» του 2008 (Βίντεο: YouTube/Sony Entertainment)

Έχοντας καταταγεί στις τάξεις της Βέρμαχτ ως έφεδρος υπολοχαγός ο Χάινριχ, η γυναίκα του, κόμισσα Γκοτλίμιπε Λέντορφ κι οι τρεις μικρές κόρες τους, η Μαρί Ελεανόρε, η Βέρα και η Γκαμπριέλ, ζούσαν ζωή χαρισμένη στο παλάτι Sztynort -, επιτομή του αριστοκρατικού μεγαλείου μ’ έναν μεγάλο διάδρομο, περίτεχνα διακοσμημένη εσωτερική σκάλα, εντυπωσιακά πορτρέτα των γαλαζοαίματων προγόνων να φιγουράρουν σε τοίχους που έλαμπαν σαν να ήταν καλυμμένοι με χρυσό και τους κύκνους να κολυμπούν ανάμεσα στα νούφαρα της ιδιωτικής λίμνης-.

Μετά την κήρυξη του πολέμου από τον Χίτλερ στην ΕΣΣΔ ο 32χρονος αξιωματικός βρέθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου έγινε ακούσιος μάρτυρας φρικαλεοτήτων από τους Ναζί, οι οποίες έμελλαν να αλλάξουν για πάντα τη ζωή του και της οικογένειάς του, όπως η εξόντωση 7.000 Εβραίων στο Μπορίσοφ της Λευκορωσίας τον Οκτώβριο του 1941.

Εκείνο, όμως, που τον σημάδεψε βαθύτερα ήταν η άγρια δολοφονία ενός αθώου παιδιού. Όπως ανέφερε αργότερα η γυναίκα του στο βιβλίο «Διπλή Ζωή. Ο Χάινριχ και η Γκολίμπε φον Λέντορφ και η Αντίστασή τους κατά του Χίτλερ και του φον Ρίιμπεντροπ» της Άντγιε Φόλμερ :«Μια μέρα που ο Χάινι είχε επιστρέψει για λίγα 24ωρα από το Ανατολικό Μέτωπο ένιωσα ότι κάτι ιδιαίτερο θα πρέπει να είχε συμβεί. Στο σπίτι δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε κι έτσι πήγαμε στο δάσος. “Άκουσέ με, πρέπει να σου πω κάτι”, μου είπε ο Χάινι. “Είχα μια τρομακτική εμπειρία. Ένας άνδρας των SS άρπαξε ένα παιδί και άρχισε να το χτυπά σ’ ένα δέντρο, μέχρι που το σκότωσε. Έτσι αποφάσισα να ενταχθώ στην αντίσταση, μια για πάντα. Έχουμε μαζευτεί μια ολόκληρη ομάδα γύρω από τον Μποκ. Έχουμε τον Τρέσκοφ, τον Σλάμπρεντορφ και τον Χάρντεμπεργκ. Όλοι τους θέλουν να εξοντωθεί ο Χίτλερ”. Έτσι ερρίφθη ο κύβος».

Το σχέδιο της Συνωμοσίας της 20ης Ιουλίου προέβλεπε τη δολοφονία του Χίτλερ στο «Λημέρι του Λύκου» με την πυροδότηση από το συνταγματάρχη Κλάους φον Στάουφενμπεργκ μιας βόμβας κρυμμένης σε χαρτοφύλακα. Η βόμβα εξερράγη σκοτώνοντας τέσσερις άνδρες, αλλά ο Χίτλερ γλίτωσε με ελαφρά μόνο τραύματα χάρη σε ένα βαρύ δρύινο τραπέζι που του χρησίμευσε ως ασπίδα.

Οι εμπλεκόμενοι εντοπίστηκαν και συνελήφθησαν από την Γκεστάπο. Ο Χάινριχ Γκραφ φον Λέντορφ- Στάινορτ κατάφερε αρχικά να ξεφύγει. Όταν έφθασαν άνδρες των SS χαράματα στο παλάτι του Στάινορτ, απέδρασε από ένα παράθυρο στο πάρκο. Αλλά λίγο αργότερα συνειδητοποίησε ότι η οικογένειά του διέτρεχε θανάσιμο κίνδυνο και παραδόθηκε για να γλιτώσουν η γυναίκα του και τα παιδιά του τα αντίποινα.

Στις 3 Σεπτεμβρίου του ‘44 ο αριστοκράτης αξιωματικός οδηγήθηκε στην αγχόνη κι οι Ναζί δήμευσαν την περιουσία της γυναίκας του, που ήταν σε προχωρημένη εγκυμοσύνη και την έστειλαν μαζί με τα τρία κορίτσια, ηλικίας τότε επτά, πέντε και δύο ετών, σ’ ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου παρέμειναν μέχρι την απελευθέρωσή τους με τη λήξη του πολέμου το 1945.

Μετά την εκτέλεση του αντιστασιακού αριστοκράτη οι Ναζί πήραν υπό τον έλεγχό τους το παλάτι, το οποίο, όταν τέλειωσε ο πόλεμος, εθνικοποιήθηκε από το πολωνικό κράτος. Μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Πολωνία το 1989 πέρασε υπό τον έλεγχο διαφόρων Αρχών και οργανισμών, που όλοι τους υπόσχονταν να το ανακαινίσουν, αλλά το άφηναν να ρημάζει.

Και εκεί ήταν που επανεμφανίστηκε στο προσκήνιο μία από τις κόρες του φον Λέντορφ.

O ρόλος της Βερούσκα φον Λέντορφ

Μετά τις τρομακτικές της εμπειρίες στη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου η «Βερούσκα», όπως έγινε γνωστή, διέγραψε λαμπρή καριέρα στο μόντελινγκ. Έγινε ένα από τα σούπερμόντελ του πλανήτη τη δεκαετία του 1960 κι εξώφυλλο σε πολλά περιοδικά κερδίζοντας έως και 10.000 δολάρια την ημέρα στην κορύφωση της καριέρας της. Ενώ συμμετείχε και σε πολλές κινηματογραφικές επιτυχίες, όπως στην ταινία Blowup (1966) και πιο πρόσφατα στο Καζίνο Ρουαγιάλ (2006).

Το 2007 επέστρεψε στο Στάινορτ για πρώτη φορά από την εκτέλεση του πατέρα της. Όπως ανέφερε στη βιογραφία της με τίτλο “Verushka: From Vera to Verushka”, που κυκλοφόρησε το 2012 «είμαι πεπεισμένη ότι ένας τόπος διαμορφώνει τον άνθρωπο. Όταν κάποιος ξεριζώνεται από το περιβάλλον, όπου επρόκειτο να μεγαλώσει και τον ρίχνουν σ’ ένα άλλο, τότε αγγίζει τα όρια του θαύματος αν καταφέρει να ωριμάσει. Μετά τον πόλεμο η Γερμανία θύμιζε “συναισθηματική έρημο”. Όλοι ήταν απασχολημένοι. Δεν υπήρχε χρόνος για θρήνους.

Όλα αυτά είναι παρελθόν, ωστόσο, για μένα είναι παρόντα και με απασχολούν πάρα πολύ. Παρόλα αυτά οι σκέψεις μου εστιάζουν τώρα στο μέλλον, αυτό που μπορεί να γίνει στο Στάινορτ».

Αντικρίζοντας σε τέτοια απελπιστική κατάσταση το πατρικό της η Βερούσκα συγκινήθηκε. Δημιούργησε έτσι τον Σύλλογο Λέντορφ του Στάινορτ και το 2009 αγόρασε το κτήμα για το συμβολικό ποσό του ενός ζλότι (περίπου 0,20 του ευρώ). Έκτοτε ο σύλλογος υποστηρίζει το έργο πολωνικών και γερμανικών ιδρυμάτων που ενδιαφέρονται να αποκαταστήσουν το παλάτι και οι σχετικές εργασίες είναι σε εξέλιξη.

Η γερμανική Βουλή ανακοίνωσε πέρυσι ότι θα διαθέσει μισό εκατομμύριο ευρώ, ενώ με τα 466.000 ευρώ που συγκέντρωσε το Πολωνο-Γερμανικό Ίδρυμα Προστασίας Μνημείων προχωρούν οι επισκευές στη στέγη και στο κτίριο καθώς και η δομική του ενίσχυση.

Η διαδικασία αναπαλαίωσης, ωστόσο, είναι αργή, τα έργα που απαιτούνται πολλά και τα κονδύλια ελάχιστα. Αλλά κάθε βελτίωση είναι μια μικρή νίκη για εκείνους που επιδιώκουν να επαναφέρουν το Στάινορτ στη ζωή. Το σχέδιο προβλέπει τη μετατροπή του σ’ ένα αυτοσυντηρούμενο ξενοδοχείο, που θα φιλοξενεί κι ένα μουσείο -κιβωτό μνήμης για τις επόμενες γενιές, όπως λέει η στενή φίλη της Βερούσκα, ιστορικός και πρόεδρος του Συλλόγου Λέντορφ του Στάινορτ, δρ Μπετίνα Μπούρες: « Είναι σημαντικό να έχει κανείς το θάρρος να ορθώνει το ανάστημά του για να υπερασπίζεται τα πιστεύω του. Κι είναι αξιομνημόνευτο το παράδειγμα του Χάινριχ και της Γκοτλίμπε Λέντορφ, που αν και γνώριζαν την ωμή εκδίκηση του ναζιστικού καθεστώτος σε περίπτωση αποτυχίας του σχεδίου δολοφονίας, ανέλαβαν το ρίσκο επειδή ήταν πεπεισμένοι ότι έκαναν το σωστό…»