Έχετε παρατηρήσει ποτέ αυτά τα «αιωρούμενα σκουλήκια» στο οπτικό σας πεδίο; – Τι είναι και πώς «δημιουργούνται»

Έχετε παρατηρήσει ποτέ κάτι να “κολυμπάει” στο οπτικό σας πεδίο; Μπορεί να σας μοιάζουν με μικροσκοπικά αιωρούμενα σκουλήκια, ή σαν διαφανείς σταγόνες και όποτε προσπαθείτε να τα δείτε πιο προσεκτικά, αυτά εξαφανίζονται, για να επανεμφανιστούν μόλις γυρίσετε το βλέμμα σας.

Αυτό που βλέπετε είναι ένα φαινόμενο πιο κοινά γνωστό ως floaters, δηλαδή αιωρούμενα αντικείμενα. Η επιστημονική ονομασία είναι Muscae volitantes. Λατινικά σημαίνει “ιπτάμενες μύγες”.

Αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι βλάβες ή οποιοδήποτε είδος εξωτερικών αντικειμένων. Είναι πράγματα που υπάρχουν μέσα στον βολβό του ματιού σας.

Τα floaters μπορεί να φαίνονται σαν να είναι ζωντανά, αφού κινούνται και αλλάζουν σχήμα, αλλά δεν είναι ζωντανά. Είναι μικροσκοπικά αντικείμενα που ρίχνουν σκιές στον αμφιβληστροειδή, τον φωτοευαίσθητο ιστό στο πίσω μέρος του οφθαλμού σας. Μπορεί να είναι κομμάτια ιστού, ερυθρά αιμοσφαίρια, ή συστάδες πρωτεΐνης.

Και επειδή τα floaters αιωρούνται μέσα στο υαλοειδές υγρό, που γεμίζει το εσωτερικό του ματιού σας, ακολουθούν τις κινήσεις των ματιών και μοιάζει σαν να συνεχίζουν να μετακινούνται όταν το μάτι σας σταματά.

Τα floaters μπορεί να διακρίνονται ελάχιστα τις περισσότερες φορές. Γίνονται πιο ορατά όσο πιο κοντά βρίσκονται στον αμφιβληστροειδή, ακριβώς όπως το να κρατάτε το χέρι σας πιο κοντά σε ένα τραπέζι με φως από πάνω θα έχει ως αποτέλεσμα μια πιο ευκρινή σκιά. Και τα floaters είναι ιδιαίτερα αισθητά όταν κοιτάζετε μια ομοιόμορφη φωτεινή επιφάνεια, όπως μια κενή οθόνη υπολογιστή, ή καθαρό ηλιόλουστο ουρανό, όπου η συνοχή του φόντου τα κάνει πιο εύκολα να τα διακρίνετε. Όσο πιο έντονο είναι το φως, τόσο πιο πολύ συσπάται η κόρη του οφθαλμού. Αυτό έχει ένα αποτέλεσμα παρόμοιο με την αντικατάσταση ενός μεγάλου διάχυτου φωτιστικού με έναν ενιαίο λαμπτήρα πάνω από το κεφάλι, που κάνει επίσης τη σκιά να φαίνεται πιο καθαρή.

Υπάρχει ένα άλλο οπτικό φαινόμενο που μοιάζει με τα floaters αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει σχέση.

Αν έχετε δει μικροσκοπικές κουκκίδες φωτός να… τρέχουν όταν κοιτάζετε έναν λαμπερό μπλε ουρανό, τότε έχετε βιώσει αυτό που είναι γνωστό ως το εντοπτικό φαινόμενο του μπλε πεδίου (blue field entoptic phenomenon). Κατά κάποιο τρόπο, αυτό είναι το αντίθετο από το να βλέπετε floaters. Δεν βλέπετε σκιές αλλά μικρά κινούμενα “παράθυρα”, που αφήνουν το φως να περάσει προς τον αμφιβληστροειδή σας. Τα παράθυρα στην πραγματικότητα προκαλούνται από τα λευκά αιμοσφαίρια που κινούνται μέσω των τριχοειδών αγγείων κατά μήκος της επιφάνειας του αμφιβληστροειδούς σας.

Αυτά τα λευκοκύτταρα μπορεί να είναι τόσο μεγάλα που σχεδόν γεμίζουν ένα τριχοειδές αγγείο ανοίγοντας έναν χώρο στο πλάσμα. Επειδή αυτός ο χώρος και τα λευκά αιμοσφαίρια είναι και τα δύο πιο διαφανή στο μπλε φως από τα ερυθρά αιμοσφαίρια που υπάρχουν συνήθως στα τριχοειδή αγγεία, βλέπουμε μια κινούμενη κουκκίδα φωτός όπου κι αν συμβαίνει αυτό, ακολουθώντας τις διαδρομές των τριχοειδών αγγείων σας και κινείται σε συγχρονισμό με τον παλμό σας. Κάτω από ιδανικές συνθήκες θέασης, μπορεί να δείτε ακόμη και αυτό που μοιάζει με μια “σκοτεινή ουρά” που ακολουθεί την κουκκίδα. Αυτά είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια που έχουν συσσωρευτεί πίσω από τα λευκοκύτταρα.

Ορισμένα μουσεία επιστήμης διαθέτουν ένα έκθεμα που αποτελείται από μια οθόνη μπλε φωτός, που σας επιτρέπει να βλέπετε αυτά τα… ξωτικά του γαλάζιου ουρανού πολύ πιο καθαρά από ό,τι συνήθως. Αν και τα μάτια του καθενός βιώνουν διαφορετικά αυτού του είδους τα αποτελέσματα, ο αριθμός και ο τύπος τους ποικίλλουν πολύ.

Στην περίπτωση των floaters, συχνά περνούν απαρατήρητα, καθώς ο εγκέφαλός μας μαθαίνει να τα αγνοεί.

Ωστόσο, ασυνήθιστα μεγάλα σε μέγεθος ή πλήθος floaters, που παρεμβαίνουν στην όραση, μπορεί να είναι σημάδι μιας πιο σοβαρής πάθησης, που απαιτεί άμεση ιατρική περίθαλψη. Αλλά τις περισσότερες φορές τα εντοπτικά φαινόμενα, όπως τα floaters είναι απλώς μια ήπια υπενθύμιση ότι αυτό που νομίζουμε ότι βλέπουμε εξαρτάται τόσο από τα εξωτερικά ερεθίσματα όσο και από τη βιολογία και το μυαλό μας.