Παρασκευή και 13: Γιατί θεωρείται γρουσούζικη μέρα;

Η Παρασκευή και 13 θεωρείται από πολλούς μία γρουσούζικη ημέρα.

Αυτή η ημέρα προκύπτει όταν η 13η μέρα του μήνα πέφτει Παρασκευή και μπορεί να συμβεί μία έως τρεις φορές το χρόνο, όπως το 2015, όταν συνέβη τον Φεβρουάριο, Μάρτιο και Νοέμβριο.

Η δεισιδαιμονία του αριθμού 13

Η αρνητική φήμη του αριθμού 13 έχει τις ρίζες της σε διάφορες πολιτισμικές και θρησκευτικές παραδόσεις. Στη Σκανδιναβική μυθολογία, η ιστορία του Λόκι, του θεού της εξαπάτησης, περιγράφει μία τραγική συνεστίαση 12 θεών, όπου ο Λόκι εμφανίστηκε ως 13ος καλεσμένος. Το αποτέλεσμα ήταν η δολοφονία του Μπάλντρ, του θεού της χαράς, γεγονός που προκάλεσε θλίψη στον κόσμο.

Παρομοίως, στον χριστιανικό κόσμο, η Παράδοση του Μυστικού Δείπνου περιλαμβάνει 13 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένου του Ιούδα, ο οποίος πρόδωσε τον Ιησού. Η σταύρωση του Ιησού την επόμενη ημέρα, μία Παρασκευή, ενίσχυσε περαιτέρω την άποψη ότι και η Παρασκευή και ο αριθμός 13 είναι γρουσούζικοι.

Ιστορικές αναφορές και διάδοση

Η δεισιδαιμονία που συνδέει την Παρασκευή και 13 εμφανίστηκε περισσότερο τον 19ο αιώνα.

Στη Γαλλία, το 1834, μία θεατρική αναφορά συνδέει την ημερομηνία με τη γρουσουζιά. Στην Αγγλία, η βιογραφία του συνθέτη Τζοακίνο Ροσίνι σημειώνει πως πέθανε Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 1868, κάτι που θεωρήθηκε «συμβολικό» της ατυχίας. Το 1907, το μυθιστόρημα Friday, the Thirteenth του T.W. Lawson εκλαΐκευσε τη δεισιδαιμονία, παρουσιάζοντας έναν χρηματιστή που εκμεταλλεύεται τον φόβο της ημέρας για να προκαλέσει πανικό στη Wall Street.

Αντίστοιχα, μεγάλο αντίκτυπο στον κόσμο της Δύσης είχαν και οι πασίγνωστες ταινίες «Friday the 13th». Το franchise επικεντρώνεται κυρίως στο φανταστικό χαρακτήρα Τζέισον Βόρχις ο οποίος πνίγηκε ως μικρό αγόρι στη Κατασκήνωση Κρίσταλ Λέικ λόγω της αδιαφορίας του προσωπικού της κατασκήνωσης.

Δεκαετίες αργότερα, η περιοχή φημολογείται ότι είναι «καταραμένη» και είναι το σκηνικό για μια σειρά μαζικών δολοφονιών. Ο Τζέισον περιέχεται σε όλες τις ταινίες, είτε ως ο δολοφόνος, είτε ως το κίνητρο των δολοφονιών.

Παγκόσμιες παραλλαγές της δεισιδαιμονίας

Σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, η Τρίτη και 13 θεωρείται γρουσούζικη, αντί για την Παρασκευή. Στην ελληνική παράδοση, η Τρίτη συνδέεται με τον θεό Άρη και πολεμικά γεγονότα, όπως η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1204 και το 1453. Στην Ιταλία, η Παρασκευή και 17 θεωρείται γρουσούζικη λόγω του λατινικού «VIXI» που σημαίνει «έχω ζήσει», δηλώνοντας θάνατο.

Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις

Η Παρασκευή και 13 έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Στις ΗΠΑ, περίπου 17-21 εκατομμύρια άνθρωποι επηρεάζονται από φόβο για την ημέρα αυτή, με οικονομικές απώλειες που εκτιμώνται στα 800-900 εκατομμύρια δολάρια. Πολλοί αποφεύγουν πτήσεις, επιχειρηματικές συναλλαγές ή ακόμα και να φύγουν από το σπίτι. Ωστόσο, μελέτες στην Ολλανδία έδειξαν ότι την Παρασκευή και 13 καταγράφονται λιγότερα ατυχήματα, πιθανώς λόγω μεγαλύτερης προσοχής.

Μύθοι και πραγματικότητα

Παρά τη δεισιδαιμονία, έρευνες έχουν καταρρίψει τη σύνδεση της ημέρας με αυξημένα ατυχήματα. Αντίθετα, η Παρασκευή και 13 φαίνεται να είναι ασφαλέστερη ημέρα στους δρόμους, καθώς οι άνθρωποι είναι πιο προσεκτικοί. Στη Φινλανδία, η ημέρα χρησιμοποιείται για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την οδική ασφάλεια μέσω της «Εθνικής Ημέρας Ατυχημάτων».

Η Παρασκευή και 13 παραμένει βαθιά ριζωμένη στην πολιτιστική μας φαντασία, με την επιρροή της να διατηρείται μέσω της ιστορίας, της λαογραφίας και της σύγχρονης κουλτούρας. Αν και οι ρίζες της μπορεί να είναι μυθολογικές και θρησκευτικές, η σύγχρονη απήχησή της αντανακλά την ανθρώπινη τάση να αποδίδει νόημα σε τυχαία γεγονότα.