Όρος Τσούργιακας: Από τη Δυτική Μακεδονία στη «γέννηση» της Ευρώπης…

Το όρος Τσούργιακα, βρίσκεται στη Δυτική Μακεδονία, στον νομό Γρεβενών και παίρνει το όνομά του από το χωριό Αετιά, το οποίο, μέχρι και το 1927, έφερε την ονομασία Τσούργιακας.

Όσο για τη σημερινή ονομασία του σε Αετιά, ευθύνεται το πλήθος των αετών που ζουν και φωλιάζουν στα απόκρημνα βράχια του πέτρινου όγκου του Τσούργιακα. Πώς όμως δημιουργήθηκαν αυτά τα τόσο ιδιαίτερα πετρώματα; Πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια, κατά τον γεωλογικό κόσμο, στον πλανήτη μας υπήρχε μονάχα μια υπέρ – ήπειρος, η Παγγαία.

Η τεκτονική διάσπαση της Παγγαίας δημιούργησε έναν κλειστό ωκεανό που ονομάστηκε «Τηθύς» και που έφτανε από τα παράλια της σημερινής Αγγλίας έως και τα παράλια της Κίνας. Η σημασία αυτού του ωκεανού είναι στο ότι εκεί προσδιορίζεται γεωλογικά η γέννηση της Ευρώπης, καρδιά της οποίας βρίσκεται στη Δυτική Μακεδονία.

Η έναρξη λοιπόν της ύπαρξής των ψηλών οδοντωτών βουνών του Τσούργιακα ξεκινά πριν από περίπου 80 εκατομμύρια χρόνια, κατά την Κρητιδική εποχή, μέσα στον Ωκεανό της Τηθύος, ως ένας απλός ύφαλος. Καθώς όμως ο ωκεανός γέμιζε με ιζήματα από τα συρρέοντα ποτάμια της παλιάς Ευρωπαϊκής ηπείρου, ο ύφαλος θάφτηκε σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων.

Όμως, σε ακόμα μεγαλύτερα βάθη, καθώς οι τεκτονικές πλάκες της Ευρώπης και της αρχαίας Αφρικής κινούνταν, προκάλεσαν ρήγματα, με αποτέλεσμα να βγουν στην επιφάνεια οι πτυχώσεις των ορών του Τσούργιακα. Αυτός μάλιστα είναι και ο λόγος που τα πετρώματα του όρους μοιάζουν με ακορντεόν. Η περιστροφή των πετρωμάτων είναι εντυπωσιακή κοιτάζοντας προς τον καταρράκτη της περιοχής.

Οι στρώσεις των ιζημάτων ήταν κάποτε οριζόντιες, αλλά σήμερα είναι κατακόρυφες. Γίνονται όμως ξανά οριζόντιες στην βόρεια πλευρά. Κατά την εποχή του Πλειστοκαίνου, το βουνό του Τσούργιακα λειτουργούσε ως φυσικό φράγμα, δημιουργώντας μια λίμνη που απλωνόταν μέχρι και το χωριό της Αετιάς. Με την τήξη όμως των παγετώνων στην Πίνδο, τα νερά της λίμνης υπερχείλισαν, δημιουργώντας το σημερινό φαράγγι και τον μικρό καταρράκτη της περιοχής.

Στις μέρες μας στην τοποθεσία λειτουργεί Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο, που βασίζεται στην εκμετάλλευση της δυναμικής ενέργειας των επιφανειακών υδάτων, με μετατροπή της αρχικά σε κινητική ενέργεια και στη συνέχεια σε ηλεκτρική, ενώ στο πλάι του εργοστασίου ξεκινά μικρό πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί τον επισκέπτη έως τη θέση του καταρράκτη. Ευθύνονται λοιπόν οι επιβλητικές πτυχώσεις του Τσούργιακα για τη γέννηση της Ευρώπης;

Ναι, όχι, ίσως, μπορεί ο καθένας φέρει τη δική του γνώμη. Όμως, το μόνο σίγουρο είναι ότι το θέαμα που παρουσιάζουν είναι μοναδικό και άκρως εντυπωσιακό, όποια στιγμή της μέρας και αν το επισκεφτεί κανείς.