Πώς αλλάζουν μισθοί, συντάξεις και εισφορές από το 2019 – Οι δέκα αλλαγές

Δέκα αλλαγές έρχονται από το 2019 σε μισθούς, συντάξεις και εισφορές. Η νέα χρονιά διαμορφώνει νέο τοπίο σε ασφαλιστικό και εργασιακά και οι αλλαγές αγγίζουν πάνω από 2,5 εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους.

1. Αύξηση κατώτατου μισθού
Το δεύτερο 15ήμερο του Ιανουαρίου περνάει από το υπουργικό συμβούλιο η αύξηση του κατώτατου μισθού, η οποία θα οδηγήσει στην κατάργηση του υποκατώτατου, ενώ θα συμπαρασύρει και μια σειρά από επιδόματα και αμοιβές διαμορφώνοντας νέο τοπίο στις αποδοχές του ιδιωτικού τομέα. Η αύξηση του κατώτατου μισθού που σήμερα είναι 586,08 ευρώ μικτά για άγαμο, νεοπροσλαμβανόμενο χωρίς προϋπηρεσία και χωρίς ειδικότητα, αναμένεται να κλειδώσει κοντά στην περιοχή των 50 ευρώ, γεγονός που σημαίνει ποσοστιαία αύξηση κοντά στο 8% – 10%. Οι νέοι έως 25 ετών θα έχουν την μεγαλύτερη αύξηση, καθώς θα οδηγηθούν κατευθείαν στον νέο αυξημένο κατώτατο μισθό, καταγράφοντας βελτίωση των εισοδημάτων τους άνω του 15% – 20%.

Η αύξηση θα συμπαρασύρει και τις αποδοχές όσων λαμβάνουν τα “παγωμένα” επιδόματα προϋπηρεσίας όπως επίσης και το επίδομα γάμου 10% λόγω υπαγωγής στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβασης Εργασίας. Από την αύξηση θα επηρεαστούν σε σημαντικό βαθμό και οι αποδοχές όσων εργάζονται με μερική απασχόληση, εκτός κι αν εμπίπτουν σε κλαδική σύμβαση που ορίζει υψηλότερους μισθούς. Η αύξηση θα αγγίξει το επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ, όπως και μια σειρά από άλλα επιδόματα και βοηθήματα του Οργανισμού, ενώ αναμένεται να συμπαρασύρει και τον μέσο μισθό, με θετική επίπτωση στη μείωση της μισθολογικής ανισότητας και στα ποσοστά φτώχειας.

2. Eπανυπολογισμός των παλαιών συντάξεων χωρίς περικοπές. Τέλος στην προσωπική διαφορά για καινούριους συνταξιούχους
Η εφαρμογή του επανυπολογισμού από το 2019 για δυο εκατομμύρια συνταξιούχους δημιουργεί στα χαρτιά νέο ποσό σύνταξης, το οποίο για την μεγάλη πλειοψηφία συμπληρώνεται με “επιπλέον ποσό”. Η κατάργηση των περικοπών, διασώζει τις αποδοχές για 1,4 εκατ. συνταξιούχους και προστατεύει τα ποσά που εισπράττουν σήμερα οι εν λόγω δικαιούχοι από κύριες συντάξεις, επικουρικές και συγκαταβαλόμενα οικογενειακά επιδόματα. Όλοι κινδύνευαν με μειώσεις έως και 18% επειδή η σύνταξή τους βγαίνει με τον νέο τρόπο υπολογισμού μικρότερη από αυτή που εισπράττουν σήμερα. Από την άλλη 620.000 συνταξιούχοι θα δουν σταδιακές αυξήσεις στις αποδοχές τους από το 2019, επειδή η νέα τους σύνταξη βγαίνει υψηλότερη από αυτή που εισπράττουν σήμερα. Αυτοί θα λάβουν την αύξηση που δικαιούνται σε 5 ετήσιες δόσεις, δηλαδή από το 2019 μέχρι και το 2023. Εκτός αναπροσαρμογής βρίσκονται εξαρχής οι 600.000 συνταξιούχοι του πρ. ΟΓΑ.

Επίσης, οι νέοι συνταξιούχοι που αποχώρησαν από 13 Μαίου 2016 έως 31 Δεκεμβρίου 2018 δικαιούνται τμήμα προσωπικής διαφοράς, το οποίο και διατηρούν για πάντα. Όσοι συνταξιοδοτούνται από 1/1/2019 και μετά δεν δικαιούνται προσωπική διαφορά αλλά μόνο την σύνταξή τους όπως αυτή υπολογίζεται με τον ν. Κατρούγκαλου.

3. Μείωση έως 33,3% των εισφορών για 250.000 ελευθέρους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες.
Καινούριος είναι και ο χάρτης των εισφορών από το 2019:

• Βάση υπολογισμού είναι το 100% του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος συν τις καταβλητέες εισφορές του προηγούμενου έτους. Καταργείται δηλαδή η έκπτωση 15% που ίσχυε το 2018 στην βάση υπολογισμού.
• Ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι θα καταβάλλουν για κύρια σύνταξη το 13,33% έναντι του 20% του εισοδήματός τους. Αυτό σημαίνει πως το ετήσιο όφελος κυμαίνεται από 200 έως 4.690 ευρώ για όσους δηλώνουν εισόδημα από 7.500 ευρώ και πάνω.
• Διατηρείται η γενική ελάχιστη εισφορά υπέρ ΕΦΚΑ στο σημερινό ύψος, δηλαδή στο 20% του κατώτατου μισθού για ελεύθερους επαγγελματίες – αυτοαπασχολούμενους άνω 5ετίας και 20% επί του 70% του κατώτατου μισθού για αγρότες.
• Νέοι επιστήμονες που έχουν έως 5 έτη δραστηριότητας, θα έχουν ασφάλιστρο 13,33% αλλά διατηρούν την “υποκατώτατη” βάση υπολογισμού, δηλαδή το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα στο 70% του κατώτατου μισθού.
• Για τους αγρότες το ποσοστό υπολογισμού της εισφοράς για κύρια σύνταξη ορίζεται το 2019 στο 12%, έναντι 18% που θα ίσχυε με το προηγούμενο καθεστώς και διαμορφώνεται μεταβατική περίοδος ως εξής: το 2020 στο 12,66%, το 2021 στο 13% και το 2022 στο 13,3%. Το ετήσιο όφελος ξεκινά από τα 195,96 ευρώ και φτάνει έως και τα 4.200 ευρώ.
• Το ποσοστό υπολογισμού της εισφοράς για υγεία παραμένει στο 6,95% ως ισχύει για όλους.
• Οι εκπτώσεις 5% – 50% συνεχίζουν να εφαρμόζονται για τους ασφαλισμένους του πρώην ΕΤΑΑ έως το 2021 αλλά στο άθροισμα εισφοράς κύριας σύνταξης και υγείας (εξαιρούνται οι εισφορές επικούρισης και εφάπαξ που δεν υπολογίζονται πλέον με βάση το εισόδημα).
• Ισχύουν αναδρομικά νέες μειωμένες εισφορές επικούρισης και εφάπαξ για 200.000 αυτοαπασχολούμενους – επιστήμονες. Η εισφορά για επικουρική υπολογίζεται στο 7% του νέου βασικού μισθού για όλους. Με βάση το σημερινό κατώτατο η εισφορά διαμορφώνεται στα 41,02 € . Αντίστοιχα η εισφορά για πρόνοια (εφάπαξ) ορίζεται σταθερή στο 4% του νέου βασικού μισθού για όλους. Με βάση το σημερινό κατώτατο διαμορφώνεται στα 23,44€. Οι 200.000 αυτοαπασχολούμενοι θα χρεωθούν αναδρομικά από 1/1/2017. Η εξόφληση θα γίνει σε 36 μηνιαίες δόσεις.

4. Νέο ασφαλιστικό καθεστώς για τους τίτλους κτήσης
Εισφορά 13,33% υπέρ ΕΦΚΑ αντί του 20% κλειδώνει και για τους τίτλους κτήσης. Η επίμαχη υπουργική απόφαση αναμένεται να δημοσιευτεί εντός του 2019, ώστε να κλείσει κάθε “τρύπα” εισφοροαποφυγής. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, στους τίτλους κτήσης θα επιβάλλονται εισφορές 13,33% υπέρ ΕΦΚΑ και 6,95% υπέρ ΕΟΠΥΥ. Υπενθυμίζεται πως μέχρι σήμερα οι τίτλοι κτήσης δεν εισφοροδοτούνται με το νέο σύστημα, καθώς για να ισχύσει η νομοθετική διάταξη που ψηφίστηκε τον Δεκέμβρη του 2017 πρέπει να εκδοθεί η σχετική υπουργική απόφαση.

5. Αλλαγές στο κόστος εξαγοράς πλασματικών ετών σε Δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Ανατροπές στο κόστος των πλασματικών ετών ασφάλισης φέρνει το 2019. Ειδικότερα το κόστος αυξάνεται για τους δημοσίους υπαλλήλους, ενώ μειώνεται για ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και αυτοαπασχολούμενους.

Αναλυτικά, από 1/1/2019 συνεχίζεται η μεταβατική περίοδος αύξησης των ασφαλίστρων που πληρώνει το Δημόσιο στον ΕΦΚΑ για τους υπαλλήλους. Στο πλαίσιο αυτό διαμορφώνεται το 2019 στο 10% η εργοδοτική εισφορά ενώ η εργατική είναι στο 6,67%. Αυτό σημαίνει πως από 1/1/2019 το κόστος εξαγοράς επιβαρύνεται με συνέπεια να απαιτείται η καταβολή του 16,67% επί των συντάξιμων αποδοχών του υπαλλήλου ανά μήνα εξαγοράς. Το 2018 το κόστος είχε διαμορφωθεί στο 13,33% επί των συντάξιμων αποδοχών του υπαλλήλου το μήνα υποβολής της εξαγοράς. Η επιβάρυνση δηλαδή φτάνει στις 3,34 ποσοστιαίες μονάδες. Προσοχή, η εν λόγω αλλαγή στο κόστος δεν αφορά υπαλλήλους που ήδη έχουν υποβάλλει σχετική αίτηση εξαγοράς.

Νέο τοπίο διαμορφώνεται και στην εξαγορά πλασματικών ετών ασφάλισης για 1,5 εκατομμύριο μη μισθωτούς, δηλαδή ελεύθερους επαγγελματίες (πρ. ΟΑΕΕ), αυτοαπασχολούμενους – επιστήμονες (πρ. ΕΤΑΑ) και αγρότες (πρ. ΟΓΑ). Η μείωση του βασικού ασφαλίστρου για σύνταξη υπέρ ΕΦΚΑ από το 20% στο 13,33% παρασύρει και το κόστος των πλασματικών ετών ασφάλισης που μπορούν να εξαγοράσουν οι επιτηδευματίες προκειμένου να βγουν νωρίτερα στην σύνταξη. Αυτό σημαίνει πως εντός της 5ετίας 2019 – 2023 τουλάχιστον 100.000 μη μισθωτοί μπορούν να συνταξιοδοτηθούν έως και επτά χρόνια νωρίτερα από το γενικό όριο ηλικίας, κερδίζοντας από 360 ευρώ έως και 4.691 ευρώ για κάθε πλήρες πλασματικό έτος (12 μήνες) που αναγνωρίζουν.

6. Αλλαγές στα όρια ηλικίας από 1-1-2019.
Αύξηση των ορίων ηλικίας χιλιάδων ασφαλισμένων σε όλους τους φορείς κύριας ασφάλισης και το Δημόσιο έρχονται από 1η Ιανουαρίου 2019 στο πλαίσιο της μεγάλης μεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022. Ανεπηρέαστοι από την νέα αύξηση των ορίων ηλικίας μένουν όσοι είχαν συμπληρώσει την 19η Αυγούστου 2015 και τις δύο αθροιστικά προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, δηλαδή το όριο ηλικίας και τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης. Μόνο αυτοί εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα υποβολής της αίτησής τους οποτεδήποτε. Αντίθετα, η νέα αύξηση ορίων που έρχεται από 1/1/2019 επηρεάζει την ηλικία συνταξιοδότησης για όλους όσοι έχουν κατοχυρωμένο δικαίωμα σύνταξης με τα παλαιά όρια και μπορούν να αποχωρήσουν νωρίτερα από τα 62 ή τα 67 μέχρι και 31/12/2022. Ειδικότερα, τα νέα όρια αφορούν κυρίως συνταξιοδοτούμενους με 35ετία και 37ετία, γονείς στο δημόσιο ή το ΙΚΑ, υπάλληλοι με 33 έτη κ.α. Η αύξηση κυμαίνεται από 3 μήνες για τις 35ετίες, μέχρι και 1,6 έτη για τις μητέρες ανηλίκων με κατοχυρωμένο δικαίωμα το 2011 ή το 2012. Ειδικότερα :

Παράδειγμα 1
Δημόσιος υπάλληλος συμπληρώνει εντός του 2019 τα 35 χρόνια ασφάλισης και έχει γεννηθεί τον 2/1958. Καθώς συμπληρώνει το 2019 τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης το όριο ηλικίας για την περίπτωση του είναι το 60ο και 6 μήνες και μπορέι να αποχωρήσει μέσα στο 2019.

Παράδειγμα 2
Έμπορος κλείνει την επιχείρησή του τον Φεβρουάριο του 2019 και με εξαγορά πλασματικών ετών συμπλήρωσε 35ετία το 2012 ενώ έχει γεννηθεί τον 2/1957. Με συμπλήρωση των προϋποθέσεων επομένως το 2019 θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 61 ετών και 3 μηνών που έχει ήδη συμπληρώσει.

Παράδειγμα 3
Άνδρας ασφαλισμένος στο ΙΚΑ, γίνεται 58 ετών το 2019, συμπλήρωσε με εξαγορές 10.500 ημέρες ασφάλισης το 2011. Πλέον θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί αντί για τα 58 στα 60 και 6 μήνες με πλήρη σύνταξη που τα συμπληρώνει το 2020.

7. Συντάξεις χηρείας:
Διορθώσεις στις ρυθμίσεις του νόμου Κατρούγκαλου για τις συντάξεις χηρείας έχουν προαναγγείλει για το 2019 αξιωματούχοι του υπουργείου Εργασίας. Υπενθυμίζεται πως το νέο καθεστώς προβλέπει όριο ηλικίας 55 ετών για την δικαίωση συντάξεων χηρείας δια βίου. Όσες χήρες είναι μικρότερες από 55 ετών και δεν έχουν ανήλικα παιδιά λαμβάνουν την σύνταξη χηρείας για μια 3ετία και μετά θα πρέπει να την χάσουν. Όσες είναι 52-55 ετών την στιγμή του θανάτου, δικαιούνται να λάβουν ξανά την σύνταξη όταν γίνουν 67. Δεδομένου ότι η ρύθμιση τέθηκε σε εφαρμογή για πρώτη φορά τον Μάιο του 2016, το πρώτο «ψαλίδι» για δικαιούχους που είναι μικρότεροι από 55 και χωρίς ανήλικα παιδιά πρέπει να μπει σε εφαρμογή τον Μάιο του 2019. Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο, στελέχη του υπουργείου Εργασίας έχουν εκφράσει την επιθυμία να επανεξετάσουν το ισχύον καθεστώς.

Στο τραπέζι έχει βρεθεί σενάριο για αναστολή της περικοπής των συντάξεων χηρείας με “ρήτρα” ανεργίας. Αυτό σημαίνει πως θα μπορούσε, για παράδειγμα, να υπάρξει ρύθμιση η οποία θα αναστέλλει υπό προϋποθέσεις το μέτρο της περικοπής της σύνταξης λόγω ηλικιακού ορίου, έως ότου το ποσοστό της ανεργίας διαμορφωθεί κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο. Στο επίκεντρο της νέας ρύθμισης βρίσκονται δυνητικά χιλιάδες δικαιούχοι που ήταν 52-55 ετών την στιγμή του θανάτου και δεν έχουν ανήλικα παιδιά ή παιδιά σπουδαστές.

8. Περικοπή και κατάργηση ΕΚΑΣ
Το 2019 είναι η τελευταία χρονιά κατά την οποία χορηγείται ΕΚΑΣ στο ύψος των 12 ευρώ το μήνα. Οι προυποθέσεις είναι ακριβώς ίδιες με το 2018 συνεπώς οι δικαιούχοι παραμένουν οι ίδιοι εκτός κι εάν έχει μεταβληθεί το εισόδημά τους. Το ΕΚΑΣ του 2019 λαμβάνουν όσοι έχουν συμπληρώσει τα 65, έχουν συνολικό καθαρό ετήσιο εισόδημα από συντάξεις (κύριες, επικουρικές και βοηθήματα καταβαλλόμενα σε χρήμα), μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα έως 7.720 ευρώ, έχουν επίσης ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 11.000 ευρώ και άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης τον Ιούνιο του 2018 έως 643 ευρώ.

Υπενθυμίζεται πως :

α) σε περιπτώσεις συνταξιούχων με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω που στερούνται πλήρως την παροχή του ΕΚΑΣ, χορηγείται έκτακτη μηνιαία οικονομική ενίσχυση ισόποση με την παροχή του ΕΚΑΣ 2019 που έχει απωλεσθεί.
β) σε περιπτώσεις συζύγων-συνταξιούχων που και οι δύο στερούνται πλήρως την παροχή του ΕΚΑΣ, χορηγείται έκτακτη μηνιαία οικονομική ενίσχυση στο σύζυγο με το μικρότερο ατομικό εισόδημα, ισόποση με την παροχή του ΕΚΑΣ 2019 που έχει απωλεσθεί.
γ) απαλλάσσονται πλήρως από τη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη όλοι όσοι, στερούνται την παροχή ΕΚΑΣ μέχρι την τελική κατάργησή του. Το δικαιούμενο ποσό ΕΚΑΣ ισούται με τα 2/3 του πλήρες ποσού για τους συνταξιούχους:

9. Επιδότηση των εισφορών των νέων έως 24 ετών.
Πρόγραμμα επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών για τους νέους μισθωτούς έως 25 ετών έρχεται από την 1/1/2019. Η επιδότηση θα φτάνει στο 6,66% επί των μεικτών αποδοχών του εργαζομένου και θα καλύπτει έτσι το 50% της εργοδοτικής εισφοράς για κύρια σύνταξη υπέρ ΕΦΚΑ, η οποία στο σύνολό της είναι 13,33%. Η επιδότηση αφορά τους μισθωτούς που εισπράττουν τον υποκατώτατο μισθό των 510 ευρώ και από τον Γενάρη αναμένεται να μεταβούν απευθείας στον νέο αυξημένο κατώτατο. Συνεπώς, η εν λόγω επιδότηση θα απορροφήσει ένα μέρος του μη μισθολογικού κόστους για μια ομάδα μισθωτών του ιδιωτικού τομέα που θα έχουν την μεγαλύτερη αύξηση, άνω του 15%. Η επιδότηση δεν επεκτείνεται στις συνεισπρατόμενες εισφορές (δηλαδή στο 7% για επικουρική, στο 7,10% για υγεία – ΕΟΠΥΥ και στο 6,96% για ΟΑΕΔ-ΟΕΕ-ΟΕΚ. Το πρόγραμμα κοστολογείται για το 2019 στα 51 εκ. ευρώ.

10. Επίδομα Στέγασης
Το νέο προνοιακό πρόγραμμα που μπαίνει σε εφαρμογή το 2019 απευθύνεται σε νοικοκυριά που διαµένουν σε ενοικιαζόµενη κατοικία ή επιβαρύνονται με δάνειο πρώτης κατοικίας. Προβλέπεται να καλύψει πάνω από 300.000 νοικοκυριά. Τα εισοδηµατικά κριτήρια ένταξης αναµένεται να εκκινούν από την περιοχή των 7.000 ευρώ για µονοπρόσωπο νοικοκυριό και να κλιµακώνονται έως τα 21.000 ευρώ. Θα ισχύουν επίσης περιουσιακά κριτήρια (ακίνητη περιουσία και καταθέσεις), κριτήρια διαµονής στην επικράτεια, πολυτελούς διαβίωσης, ασφαλιστικής κάλυψης και οικογενειακής κατάστασης. Το πρόγραμμα έχει συνολικό προυπολογισμό 400 εκ. ευρώ.

Το επίδομα θα χορηγείται μετά από αίτηση του δανειολήπτη ή ενοικιαστή σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα που αναπτύσσεται γι αυτό τον σκοπό. Η πλατφόρμα θα “πατάει” πάνω στο επιτυχημένο μοντέλο του Κοινωνικού Μερίσματος και του ΚΕΑ. Το υπουργείο Εργασίας βρίσκεται σε συνεργασία με κλιμάκια από τις τράπεζες για τις τεχνικές λεπτομέρειες των διασταυρώσεων που απαιτούνται στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Στην περίπτωση του δανειολήπτη άλλωστε, το ποσό του επιδόματος θα πιστώνεται στον λογαριασμό που συνδέεται με το δάνειο πρώτης κατοικίας. Μέσω της ίδιας πλατφόρμας θα διεξάγονται και οι απαραίτητες διασταυρώσεις για τα μισθωτήρια συμβόλαια με χρήση στοιχείων του Taxisnet. Οι κλειδάριθμοι του Taxisnet θα είναι και το βασικό “κλειδί” για την είσοδο στην αίτηση, η οποία θα υποβάλλεται ηλεκτρονικά, όπως συμβαίνει και με το ΚΕΑ.

Το επίδομα είναι αφορολόγητο και ακατάσχετο και χορηγείται με βάση το εισόδημα που δηλώνεται στην εφορία κατ αρχήν για 12 μήνες. Μετά το πρώτο 12μηνο ο δικαιούχος μπορεί να επανυποβάλει αίτηση. Η τελική μορφή του προγράμματος, θα “πατήσει” πάνω στην σχετική ΚΥΑ που εκδόθηκε τον περασμένο Ιούνιο. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως το Επίδομα Στέγασης είναι ένα από τα λεγόμενα “αντίμετρα” του 2017, το οποίο θα υλοποιηθεί – όπως συμβαίνει και με το Επίδομα Παιδιού ήδη από το 2018 – παρά την κατάργηση του μέτρου περικοπής των συντάξεων.

Τα ποσά του επιδόματος θα κυμαίνονται από 70 -210 ευρώ, όπως είχαν διαμορφωθεί αρχικά. Η κλιμάκωση που επιλέχθηκε δίνει έμφαση στο παιδί, το οποίο αντιμετωπίζεται ως ενήλικας, με προφανή στόχο να προωθηθεί και η γεννητικότητα :

– Για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό: 70 ευρώ το μήνα
– Για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού, ενήλικο ή ανήλικο προσαύξηση κατά 1/2, δηλαδή κατά 35 ευρώ το μήνα.

Ειδική μέριμνα υπάρχει για τις μονογονεϊκές οικογένειες και τα νοικοκυριά με απροστάτευτα τέκνα, αφού για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού ορίζεται προσαύξηση 70 ευρώ το μήνα.