Τι αλλάζει στη ενεργειακή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου

Στην Αίγυπτο μεταβαίνει από την Κυριακή, ο υπουργός ενέργειας Γ. Σταθάκης, ο οποίος και θα συμμετάσχει τη Δευτέρα στο ευρεία υπουργική διάσκεψη υπουργών ενέργειας της περιοχής της ανατολικής Μεσογείου, στην οποία θα εκπροσωπηθούν συνολικά επτά χώρες της περιοχής: μαζί με την Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη και η Αίγυπτος.

Η υπουργική συνάντηση στο Κάιρο, πραγματοποιείται μετά από πρωτοβουλία της κυβέρνησης της Αιγύπτου που στοχεύει στην ίδρυση του East Mediterranean Gas Forum. Μέσω του φόρουμ επιδιώκεται να προωθηθεί η συνεργασία των κρατών της περιοχής της ανατολικής Μεσογείου γύρω από το φυσικό αέριο, από την έρευνα και παραγωγή μέχρι την διαμετακόμιση και την ενεργειακή ασφάλεια.

Το ενδιαφέρον με το forum είναι πολλαπλό και εντείνεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι αποτελεί την πρώτη πολυμερή συνάντηση μετά τα αρνητικά αποτελέσματα της γεώτρησης που πραγματοποίησε η ExxonMobil στο οικόπεδο της Δελφύνης. Μάλιστα ο κύπριος υπουργός ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, ο οποίος επίσης θα μεταβεί στο Κάιρο, είχε εχθές συνάντηση στο Άμπου Ντάμπι με τον υφυπουργό εξωτερικών αρμόδιο για θέματα ενεργειακών πόρων των ΗΠΑ Φράνσις Φάνον.

Παρά το γεγονός ότι η εξέλιξη με τη γεώτρηση της Exxon δεν ήταν η αναμενόμενη, εντούτοις το ενδιαφέρον για το φυσικό αέριο και τις ανακαλύψεις στην περιοχή παραμένει έντονο. Οι πρόσφατες αποτυχίες στην Κύπρο (η γεώτρηση της Exxon είναι η 5η συνεχόμενη από το 2011 που δεν φέρνει θετικό αποτέλεσμα) μπορεί να χαμηλώνουν τον πήχη για την ευρύτερη περιοχή, ωστόσο τα μεγάλα κοιτάσματα προέρχονται πρωτίστως από την Αίγυπτο (Ζορ) και δευτερευόντως από το Ισραήλ (Λεβιάθαν, Ταμάρ). Επίσης δεν πρέπει να υποτιμάται από μόνο του και το κοίτασμα της Αφροδίτης στην Κύπρο, το οποίο αποτελεί μια σημαντική ανακάλυψη, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη και άλλες γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ, που ενδέχεται να έχουν καλύτερη τύχη.

Σε κάθε περίπτωση οι εκτιμήσεις μιλούν για την περιοχή ότι περιέχει πιθανά αποθέματα φυσικού αερίου (συνδυαστικά στις ζώνες της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Κύπρου) 10 τρις κυβικά μέτρα. Πρόκειται για πιθανό απόθεμα συγκρίσιμο με τη Β. Θάλασσα, η οποία και αποτέλεσε επί δεκαετίες δεξαμενή τροφοδοσίας για την Ευρώπη και όχι μόνο. Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος και της σημασίας είναι ότι στην περιοχή δραστηριοποιούνται πλέον κορυφαία ονόματα της διεθνούς πετρελαϊκής βιομηχανίας όπως Shell, Exxon Mobil, Total, Eni, Qatar Petroleum, Statoil, Noble κλπ.

Μεταφορά

Γιατί γίνεται το φόρουμ στην Αίγυπτο; Ο βασικότερος λόγος είναι γιατί έχει ωριμάσει η ιδέα ότι μέσω των τρένων υγροποίησης που υπάρχουν στη χώρα και υποχρησιμοποιούνται μπορεί να ξεκινήσει η εμπορική εκμετάλλευση και να γίνουν εξαγωγές αερίου από την ευρύτερη περιοχή. Οι εγκαταστάσεις αυτές στη Damietta και το Idku είναι τα φαβορί προκειμένου να αξιοποιηθούν για την εμπορική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της περιοχής, ενώ σε περίπτωση που βρεθούν ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες αερίου και επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις, τότε ανοίγει ο δρόμος και για την κατασκευή του αγωγού East Med που θα συνδέει την Κύπρο με την Ελλάδα. Προς το παρόν το πιο κοντινό project είναι ο αγωγός Κύπρου Αιγύπτου.

Μηνύματα

Παρά το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή στην Κύπρο το μόνο εμπορικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα είναι η Αφροδίτη, εντούτοις η σημασία της συμμετοχής της – όπως και της Ελλάδας – στο φόρουμ είναι μεγάλη με δεδομένο ότι οι δύο χώρες ανήκουν στο στενό πυρήνα της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης.

Τα ανοιχτά θέματα και οι πολιτικές της ενεργειακής ασφάλειας και διαφοροποίησης των πηγών είναι γνωστά και υπογραμμίζονται με κάθε ευκαιρία. Βεβαίως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι γεωτρήσεις και οι προσπάθειες στην Κύπρο, που αποτέλεσαν και την αφορμή να κινητοποιηθεί και η χώρα μας στην έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων, στέλνουν και άλλα μηνύματα, που αφορούν στην ανάγκη οι έρευνες να γίνονται με ρεαλιστικές προσδοκίες και σωστή προσέγγιση.

Καταρχάς όπως επισημαίνουν όλοι οι ειδικοί, η νέα γεώτρηση της Exxon, όπως και οι προηγούμενες των άλλων εταιρειών, αποδεικνύουν ότι “εάν δεν τρυπήσεις και δεν ολοκληρωθεί μία γεώτρηση για να γίνουν οι μετρήσεις και τα αναγκαία τεστ, δεν υπάρχει ανακάλυψη”.

Αλλά ακόμη και όταν γίνει μια (εξαιρετικά δαπανηρή για τα βάθη που μιλάμε) γεώτρηση τότε οι πιθανότητες να βρεθεί αέριο ή πετρέλαιο είναι περιορισμένες. Σύμφωνα με τη διεθνή στατιστική περίπου μία στις 6 γεωτρήσεις που γίνονται παγκοσμίως έχουν επιτυχία. Στην Κύπρο για παράδειγμα, η πρώτη γεώτρηση στην Αφροδίτη ήταν η τυχερή και ακολούθησαν πέντε αποτυχίες.

Βεβαίως η Exxon θα συνεχίσει στον επόμενο στόχο της που είναι το οικόπεδο Γλαύκος ενώ οι επίσημες ανακοινώσεις για τα οριστικά αποτελέσματα τοποθετούνται χρονικά για το Φεβρουάριο.

Ειδικά για την Κύπρο, οι προσδοκίες παραμένουν υψηλές αφού υπάρχουν ακόμη πολλά οικόπεδα στα οποία δεν έχουν γίνει έρευνες ενώ ακόμη και σε αυτά που έχουν ήδη γίνει (όπως το οικόπεδο 9) μπορεί να γίνει νέα ερμηνεία των δεδομένων με βάση το μοντέλο του Ζορ, προκειμένου να γίνουν καινούριες προσπάθειες.

Με απλά λόγια το μήνυμα που στέλνουν οι τελευταίες εξελίξεις στην Κύπρο, ενόψει και των ελληνικών ερευνών που αναμένονται στα τέλη του έτους αρχές 2020, είναι ότι οι έρευνες είναι μια δύσκολη τεχνικά, επίπονη και υψηλού ρίσκου διαδικασία, με επιτυχίες εμπόδια και αποτυχίες. Επομένως απαιτείται υπομονή, συνέπεια και ρεαλισμός.

Σε κάθε περίπτωση, όπως δείχνει η ευρύτερη κινητικότητα στην περιοχή, η Ανατολική Μεσόγειος έχει μπει για τα καλά στον ενεργειακό χάρτη και Ελλάδα και Κύπρος είτε ως κόμβοι διαμετακόμισης είτε και ως παραγωγοί, ήδη διαδραματίζουν και θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.

ΠΗΓΗ