Οικονομία
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι η Τουρκία έχει βρει περίπου 320 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αποθέματος φυσικού αερίου – ένα μήνα αφότου το ωκεανογραφικό Fatih ξεκίνησε έρευνες στα ανοιχτά της Μαύρης Θάλασσας στις 20 Ιουλίου.
Ο Ερντογάν διαφήμισε την ανακάλυψη ως τη μεγαλύτερη στην ιστορία της χώρας. Η χώρα είναι καθαρός εισαγωγέας ενέργειας και πληρώνει $35 με 50 δισ. κάθε χρόνο εκ των οποίων τα $12 δισ. μόνο για φυσικό αέριο.
Ο τούρκος ηγέτης υποσχέθηκε επίσης ότι η Τουρκία στοχεύει να έχει το φυσικό αέριο έτοιμο για χρήση έως το 2023, την εκατονταετηρίδα του σύγχρονου τουρκικού κράτους και έτος των επόμενων προγραμματισμένων προεδρικών εκλογών.
Στο εσωτερικό ήταν μια πολιτική νίκη: η ανακοίνωση της Παρασκευής σηματοδότησε ένα σπάνιο γεγονός στην τουρκική πολιτική, όπου ακόμη και η αντιπολίτευση έσπευσε να κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και να συγχαρεί την κυβέρνηση του Ερντογάν.
Βέβαια ήταν αξιοπερίεργο στους εκτός Tουρκίας παρατηρητές ότι αυτή η ανακοίνωση δεν έγινε από την εισηγμένη εταιρεία που έκανε την ανακάλυψη όπως συνηθίζεται. Μια ερμηνεία είναι ότι οι εταιρείες σε τέτοιες περιπτώσεις οφείλουν να ακολουθούν ένα πρωτόκολλο προσγειωμένο – και όταν δίνουν συγκεκριμένα μεγέθη και χρονοδιαγράμματα οφείλουν να τα θεμελιώνουν. Ωστόσο αυτό δεν ήταν δυνατό στην συγκεκριμένη περίπτωση, καθώς τα συγκεκριμένα στοιχεία δεν υπάρχουν.
Για το λόγο αυτό ο τούρκος Πρόεδρος πήρε πάνω του το αφήγημα, με τις αγορές να παίρνουν αποστάσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την ώρα των ανακοίνωσεων η λίρα άρχισε να υποχωρεί και να χάνει τα κέρδη που είχε καταγράψει το προηγούμενο εικοσιτετραώρων στην αναμονή της «ιστορικής έκπληξης Ερντογάν».
Δυσπιστία
Οι διεθνείς αναλυτές είναι δύσπιστοι για την ανακάλυψη, λέγοντας ότι ενώ η συνολική χωρητικότητα του κοιτάσματος φυσικού αερίου είναι αξιοσημείωτη, το εύρημα δεν είναι αρκετά μεγάλο για να θεραπεύσει τα οικονομικά της Τουρκίας ή να τη μετατρέψει σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο.
Η ανακάλυψη είναι θετική είδηση για την Τουρκία, «αλλά δεν είναι η αλλαγή παιχνιδιού που περίμεναν κάποιοι» ειδικά μετά από τη φημολογία που προηγήθηκε και έλεγε ότι κοίτασμα θα ικανοποιούσε τις ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας για τις επόμενες δύο δεκαετίες», είπε ο Ούλριχ Λοϊχτμαν, επικεφαλής της έρευνας συναλλάγματος στην Commerzbank. στο Associated Press.
Ο Νέιτ Σένκαν, διευθυντής ειδικών ερευνών στο Freedom House με έδρα την Ουάσινγκτον, χαρακτήρισε το εύρημα του φυσικού αερίου «σχετικά μικρό» – μόνο το 40 τοις εκατό των αναμενόμενων αποθεμάτων 800 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων είπε μια τουρκική πηγή στο Reuters την Πέμπτη.
Η ανατολική Μεσόγειος, το «καλό χαρτί»
Το κοίτασμα της Μαύρης Θάλασσας είναι μικρότερο από άλλα κοιτάσματα στην ανατολική Μεσόγειο: Είναι περίπου το ένα τρίτο του πεδίου Ζορ της Αιγύπτου, ένα από τα μεγαλύτερα που ανακαλύφθηκαν στη Μεσόγειο, το οποίο εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 850 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, σύμφωνα με το AP.
«Σίγουρα το να έχεις λίγο αέριο είναι καλύτερο από το να μην έχεις αέριο», είπε ο Σένκαν. «Αλλά στην ουσία ήταν μια απόπειρα να προσελκύσει την προσοχή της ειδησεογραφίας σε ένα θετικό αφήγημα για σχεδόν μια εβδομάδα».
Πολλοί αναλυτές και αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι οι πρόσφατες ξένες και εγχώριες κινήσεις του Ερντογάν – συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής του μνημείου της Αγίας Σοφάς σε τζαμί και ο κίνδυνος άμεσης αντιπαράθεσης με τη γειτονική Ελλάδα για εδαφικές διαφορές – γίνονται για να αποσπαστεί η προσοχή του τουρκικού κοινού από τα δεινά της τουρκικής οικονομίας.
Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας έχει δαπανήσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά συναλλάγματος για να στηρίξει την τουρκική λίρα φέτος. Εκ του αποτελέσματος οι προσπάθειες δεν απέδωσαν: Η ισοτιμία της έκανε αρνητικό ρεκόρ την περασμένη εβδομάδα: 7,4 για ένα δολάριο.
Η φούσκα που φουσκώνει επικίνδυνα
Η πρόσφατη έκρηξη δανεισμού από τις κρατικές τράπεζες της Τουρκίας τροφοδότησε τη ζήτηση για εισαγωγές και διεύρυνε το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας. Η πτώση των εσόδων από ξένες επενδύσεις και τουρισμό σημαίνει ότι η Τουρκία έχει λιγότερα κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τη μαύρη τρύπα των συναλλαγών της με τον υπόλοιπο κόσμο και αποτελεί απειλή κατάρρευσης για την οικονομία.
Ο Λόιχτμαν είπε ότι οι επενδυτές δεν πιστεύουν ότι το φυσικό αέριο θα εξαλείψει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας.
Για τον Τούρκο οικονομολόγο Ουγκούρ Γκιουρσές, ήταν «πολύ σαφές» ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας θα συνεχιστεί και μετά την ανακάλυψη της Μαύρης Θάλασσας.
Τα νούμερα – Αντί για 20 χρόνια… επτά
«Αν κάνουμε μια πρόχειρη εκτίμηση, το συνολικό αποθεματικό των 320 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ανέρχεται περίπου στα 64 δισεκατομμύρια δολάρια στην τιμή των 200 δολαρίων ανά χίλια κυβικά μέτρα», δήλωσε ο Γκιουρσές στην Gazete Duvar σε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε το Σάββατο. «Η κατανάλωση περίπου 45 δισεκατομμυρίων τετραγωνικών κύβων ετησίως μεταφράζεται σε επτά χρόνια παραγωγής.»
Ο οικονομολόγος είπε ότι ένας ακατέργαστος υπολογισμός μπορεί να μην είναι εφικτός, καθώς ο ρυθμός ροής του αερίου δεν μπορεί να ταιριάζει με την παραγωγική ικανότητα, η οποία θα επεκτείνει τη διαδικασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα έσοδα θα έρθουν σε πολύ περισσότερα από επτά χρόνια.
«Άρα, η θετική συνεισφορά θα έχει ελάχιστο αντίκτυπο σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα», είπε.
Άλλοι εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένων των Λόιχτμαν και Γκιουρσές, προειδοποίούν ότι η Τουρκία μπορεί να χρειαστεί αντί για τρία χρόνια έως και μια δεκαετία για να εξαγάγει το αέριο από τη Μαύρη Θάλασσα και το έργο θα απαιτούσε επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη δημιουργία της υποδομής παραγωγής και προμήθειας – δολάρια που είναι σε ανεπάρκεια σε αυτή τη φάση.
«Η Τουρκία θα χρειαστεί να συγκεντρώσει πολλά κεφάλαια για να επενδύσει στην οικοδόμηση αυτού του τομέα», δήλωσε ο John Bowlus του Κέντρου Ενέργειας και Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης στο AP.
«Παράλληλα, θα πρέπει να συνεργαστούν με κάποια διεθνή εταιρεία με την έννοια ότι δεν έχουν εμπειρία να αναπτύξουν ένα δικό τους υπεράκτιο πεδίο φυσικού αερίου.»
Ο Σομπετ Καρμπουζ, διευθυντής υδρογονανθράκων στο Μεσογειακό Παρατηρητήριο Ενέργειας με έδρα το Παρίσι, διαφωνεί: Θεωρεί ότι η Τουρκία μπορεί να προχωρήσει γρήγορα με επενδυτικές αποφάσεις.
«Η διαδικασία θα κινηθεί πολύ γρήγορα, όσον αφορά τη χρηματοδότηση, το χρόνο και τις διαδικασίες. Πιθανότατα θα χρειαζόταν βοήθεια από ξένες εταιρείες από τεχνική και τεχνολογική άποψη, αλλά βλέπω το 2023 ως λογικό στόχο », είπε Reuters.
Ο Τζόναθαν Λαμπ, αναλυτής πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Wood & Co., μια τσεχική επενδυτική τράπεζα, επέστησε την προσοχή στην έλλειψη διευκρίνισης σχετικά με το πόσο από το αέριο του κοιτάσματος μπορεί ρεαλιστικά να εξορυχθεί.
«Αυτό που πραγματικά θέλει να μάθει η αγορά είναι πόσο μπορούν να παράγουν ετησίως, αλλά δεν νομίζω ότι είναι σε θέση να το πουν ακόμη», είπε Bloomberg.
Ο Ερντογάν είπε την Παρασκευή ότι το πλοίο Φατίχ βρήκε το αέριο στο λεγόμενο πεδίο Σακάρια και η εξερεύνηση συνεχίζεται σε γειτονικές περιοχές της Μαύρης Θάλασσας.
Το γεγονός ότι βρέθηκε αέριο στη Μαύρη Θάλασσα, όπου η Τουρκία έχει ήδη οριοθετήσει τα σύνορά της με τους παράκτιους γείτονες, θεωρήθηκε θετική εξέλιξη.
«Είναι απίστευτα σημαντικό για την Τουρκία, επειδή το εύρημα ήταν στη Μαύρη Θάλασσα, σε αντίθεση με την ανατολική Μεσόγειο, το οποίο είναι γεμάτο με κάθε είδους γεωπολιτικά προβλήματα», δήλωσε ο Μπόλους.
