Ηλεκτρονικές πληρωμές: Σκέψεις για φορολοταρία και για τους αυτοαπασχολούμενους

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: Πολιτικές και επιδράσεις στη χρήση καρτών, 2015-2020», που παρουσιάστηκε χθες Δευτέρα, διαπιστώθηκε πως ανοδική ήταν η πορεία των ηλεκτρονικών πληρωμών τα τελευταία πέντε χρόνια στη χώρα μας.

Ωστόσο, η αυξητική τάση της χρήσης ηλεκτρονικών καρτών σημείωσε κάμψη κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας και ο δρόμος για να φτάσουμε στον μέσο όρο της υπόλοιπης Ευρώπης είναι ακόμα μακρύς.

Σύμφωνα με τη μελέτη, αν και η πανδημία μάς έφερε την τηλεργασία – ή και την ανεργία – και τα lockdowns και αύξησε τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κλαδική σύνθεση των ηλεκτρονικών πληρωμών, με τις ταξιδιωτικές υπηρεσίες, την ψυχαγωγία, τα καταλύματα, την εστίαση και τα καταστήματα ένδυσης να έχουν πληγεί σημαντικά από την καραντίνα, ενώ τα καταστήματα τροφίμων και τα φαρμακεία ενισχύθηκαν.

Αντίθετα, τη σημαντική συμβολή της χρήσης καρτών στην ενίσχυση των φορολογικών εσόδων από ΦΠΑ και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης αποτυπώνει η μελέτη του ΙΟΒΕ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μεγάλη αύξηση της χρήσης καρτών στις καθημερινές συναλλαγές συνέβαλε τουλάχιστον κατά 17% στην ετήσια αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ που καταγράφηκε το 2019.

Ωστόσο, καθώς υπάρχει ακόμα σημαντικό περιθώριο για ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από αύξηση της χρήσης καρτών, η μελέτη προτείνει τη λήψη περαιτέρω μέτρων πολιτικής που ενθαρρύνουν τη διείσδυση Ηλεκτρονικών Μέσων Πληρωμών (ΗΜΣ) σε κλάδους μέτριου και υψηλού ρίσκου φοροδιαφυγής και σε περιοχές με χαμηλή χρήση.

Ενδεικτικά συμπληρωματικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι:

Για καταναλωτές

• Επιστροφή χρημάτων σε καταναλωτές που πληρώνουν ηλεκτρονικά σε στοχευμένους κλάδους ή γεωγραφικές περιοχές

• Έκπτωση φόρου εισοδήματος που χορηγείται σε περίπτωση μεγάλης χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών σε συγκεκριμένους κλάδους

• Εφαρμογή ενός πιο στοχευμένου προγράμματος λοταρίας, τόσο ως προς το πεδίο εφαρμογής όσο και ως προς τη δημοσιότητα

Για παρόχους υπηρεσιών και επιχειρήσεις

• Λοταρία για αυτοαπασχολούμενους που επιτυγχάνουν στόχους διείσδυσης των ΗΜΠ

• Πίστωση ή έκπτωση φόρου σε πωλητές αγαθών και παρόχων υπηρεσιών που επιτυγχάνουν στόχους διείσδυσης των ΗΜΠ τόσο σε σχέση με το επίπεδο χρήσης όσο και με την ετήσια αύξησή τους

• Εφαρμογή ηλεκτρονικής τιμολόγησης Πλευρά προσφοράς – Επαγγελματικές ομάδες. Είναι αναγκαίο τα τρέχοντα μέτρα να συμπληρωθούν με περαιτέρω θετικά κίνητρα και να γίνουν πιο στοχευμένα σε είδη συναλλαγών

Τα κύρια ευρήματα της μελέτης

Όπως αναφέρεται και παραπάνω, η χρήση καρτών πληρωμών αυξήθηκε έντονα στην Ελλάδα μεταξύ 2015 και 2019, με διαφορετική ταχύτητα ανά κλάδο, αλλά διακόπηκε από την πανδημία που ξέσπασε τον Μάρτιο του 2020.

Οι καταναλωτές πραγματοποιούν συναλλαγές με κάρτες πολύ περισσότερο για να αγοράσουν αγαθά παρά υπηρεσίες. Τα σούπερ μάρκετ, τα καταστήματα ενδυμάτων, τα πρατήρια καυσίμων και άλλα καταστήματα λιανικής είναι κορυφαίοι κλάδοι στις ηλεκτρονικές συναλλαγές τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Η γεωγραφική διάρθρωση

Ενώ υπήρξε σύγκλιση στο βαθμό χρήσης ΗΜΠ ανά γεωγραφική περιοχή, η Αττική συνεχίζει να αντιπροσωπεύει σχεδόν το ήμισυ της συνολικής αξίας των συναλλαγών με κάρτα.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η συχνότητα των ψηφιακών πληρωμών αυξήθηκε, κυρίως μέσω συναλλαγών χαμηλής αξίας.

Όσον αφορά τις διαδικτυακές πληρωμές με κάρτες το 2020, η χρήση τους έχει επιταχυνθεί πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αυτών με φυσική παρουσία.

Ταξιδιωτικές υπηρεσίες, ψυχαγωγία, καταλύματα, εστίαση και καταστήματα ένδυσης επλήγησαν σημαντικά από την πανδημία, ενώ καταστήματα τροφίμων και φαρμακεία ενισχύθηκαν.

Σύμφωνα με τη μελέτη, υπάρχουν ενδείξεις ότι το πρώτο δίμηνο του 2020 ο νόμος 4646 είχε ήπια θετική επίδραση στον βαθμό χρήσης των καρτών.