Κωνσταντινούπολη: Τι προβλέπει η συμφωνία Ουκρανίας – Ρωσίας για τα σιτηρά

Η Ρωσία και η Ουκρανία αναμένεται να υπογράψουν νωρίς το απόγευμα στην Κωνσταντινούπολη και παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, μια συμφωνία για την επανέναρξη των αποστολών σιτηρών από τα μπλοκαρισμένα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, για πρώτη φορά μετά τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο.

Μέχρι στιγμής γνωρίζουμε τα εξής για τους όρους της συμφωνίας:

• Κοινή διοίκηση και έλεγχος

Ένα κοινό κέντρο διοίκησης και ελέγχου θα δημιουργηθεί στην Κωνσταντινούπολη για την επίβλεψη των ομαλών επιχειρήσεων και την επίλυση διαφορών. Στους συμμετέχοντες θα περιλαμβάνονται οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές και αξιωματούχοι από την Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη.

Αξιωματούχοι του ΟΗΕ πιστεύουν ότι το κέντρο θα χρειαστεί τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να δημιουργηθεί. Αυτό σημαίνει ότι τα δημητριακά ενδέχεται να μην αρχίσουν να ρέουν ξανά με πλήρη ταχύτητα μέχρι το δεύτερο μισό του Αυγούστου.

Η τοποθεσία του στην Κωνσταντινούπολη είναι ταυτόχρονα ένα νεύμα για την κομβική θέση της Τουρκίας και για τον βασικό ρόλο του Ταγίπ Ερντογάν στην επίλυση μιας διαφοράς που συχνά φαινόταν να είναι δυσεπίλυτη…

• Επιθεωρήσεις

Οι επιθεωρήσεις πλοίων παρέμειναν ένα από τα πιο περίπλοκα και πολιτικά φορτισμένα μέρη της συμφωνίας. Νάρκες έχουν τοποθετηθεί σε περιοχές γύρω από τα κύρια λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας με στόχο να αποτραπεί μια ρωσική αμφίβια επίθεση.

Η Ουκρανία επίσης δεν ήθελε η Ρωσία να επιβιβαστεί στα πλοία της για να ελέγξει την πιθανή παράδοση όπλων, όταν τα πλοία επέστρεφαν στο λιμάνι. Αξιωματούχοι του ΟΗΕ δήλωσαν ότι οι τέσσερις πλευρές συμφώνησαν ότι οι επιθεωρήσεις πλοίων- που απαιτούνται από τη Ρωσία- θα ήταν πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθούν στην ανοιχτή θάλασσα.

Αντίθετα, τα τέσσερα μέρη θα τις επιβλέπουν σε ένα από τα τουρκικά λιμάνια κατά την επιστροφή τους στην Ουκρανία – πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος θα επιτραπεί να επιβιβαστεί στα ουκρανικά πλοία.

• Ασφαλής διέλευση

Οι αξιωματούχοι λένε ότι γρήγορα αποφασίστηκε ότι η αποναρκοθέτηση της περιοχής θα έπαιρνε πολύ χρόνο για να ανακουφιστεί η απειλή της πείνας που εξαπλώνεται σε μερικά από τα φτωχότερα μέρη του κόσμου.

Αξιωματούχοι του ΟΗΕ λένε ότι η συμφωνία διασφαλίζει ότι οι Ουκρανοί θα οδηγούν τα δικά τους πλοία κατά μήκος ασφαλών διαδρομών -που ονομάζονται “διάδρομοι” – που αποφεύγουν τα γνωστά ναρκοπέδια.

Ουκρανικά σκάφη θα οδηγήσουν τα πλοία σιτηρών μέσα και έξω από τα ουκρανικά χωρικά ύδατα. Και οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν επίσης να μην επιτεθούν σε πλοία κατά την είσοδο ή την έξοδο.

Αυτό το σημείο ήταν επίσης αμφιλεγόμενο: η Ουκρανία έχει προειδοποιήσει ότι δεν εμπιστεύεται τις ρωσικές υποσχέσεις επειδή αυτές έχουν παραβιαστεί επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Οποιεσδήποτε επιθέσεις ή διαφωνίες στη θάλασσα θα πηγαίνουν στο κοινό κέντρο διοίκησης και ελέγχου στην Κωνσταντινούπολη για επανεξέταση.

• Ρωσικά σιτηρά

Η συμφωνία απείλησε να διαλυθεί όταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι ανέμενε να καλυφθούν από αυτή και τα σιτηρά της χώρας του.

Η Ρωσία έχει πληγεί από κύματα κυρώσεων στις ναυτιλιακές της εταιρείες, καθώς και σε γεωργικά προϊόντα όπως τα λιπάσματα. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εξέδωσε την περασμένη εβδομάδα μια διευκρίνιση, λέγοντας ότι τα ρωσικά λιπάσματα και τα «αγροτικά προϊόντα» δεν υπόκεινται σε εμπορικούς περιορισμούς.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε επίσης εξαίρεση την Τετάρτη για το ρωσικό σιτάρι και τα λιπάσματα. Ο ΟΗΕ και η Ρωσία θα υπογράψουν ένα ξεχωριστό μνημόνιο κατανόησης στην Κωνσταντινούπολη που θα εγγυάται ότι τα σιτηρά και τα λιπάσματα δεν μπορούν να επηρεαστούν άμεσα ή έμμεσα από τις κυρώσεις.

• 120 ημέρες

Η συμφωνία θα υπογραφεί στο πολυτελές παλάτι Ντολμάμπαχτσε της Κωνσταντινούπολης, παρουσία του Ταγίπ Ερντογάν και του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Οι αντιμαχόμενες πλευρές αναμένεται να εκπροσωπηθούν από τον Ρώσο υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου και τον Ουκρανό Ολεξάντρ Κουμπράκοφ.

Η συμφωνία ισχύει για 120 ημέρες και μπορεί να ανανεωθεί αυτόματα χωρίς να χρειάζονται περισσότερες διαπραγματεύσεις. Καλύπτει τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας στην Οδησσό και δύο γειτονικές τοποθεσίες.

Οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι 120 ημέρες θα πρέπει να είναι αρκετές για να εκκαθαριστεί ένα ανεκτέλεστο μέχρι και 25 εκατομμύρια τόνων σιταριού και άλλων σιτηρών που έχουν κολλήσει τώρα στα λιμάνια της Ουκρανίας.