ΙΕΛΚΑ: Οι Έλληνες έκοψαν ελαιόλαδο, κρέας και φρούτα λόγω της ακρίβειας – Αυξήθηκε η κατανάλωση αλκοόλ (πίνακες)

Tο Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), κατέγραψε σημαντικές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων, καθώς οι καταναλωτές έκοψαν ελαιόλαδο, κρέας και φρούτα λόγω της ακρίβειας.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρέχονται από την ΕΛΣΤΑΤ, τα ποσά που καταναλώνονται για αγορές τροφίμων (παντοπωλεία και εστίαση) αντιστοιχούν σε περίπου 30% των συνολικών δαπανών των νοικοκυριών.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης η δαπάνη κατά κεφαλήν σε είδη παντοπωλείου το 2023 είναι αυξημένη κατά 3,37% σε σχέση με το 2022 κάτι που αποδίδεται στον συνδυασμό των ανατιμήσεων και της μείωσης στον όγκο αγορών των νοικοκυριών και κατά 10,69% σε σχέση με το 2009 τη χρονιά πριν την έναρξη της πρώτης δημοσιονομικής κρίσης.

Η δαπάνη για τρόφιμα διαμορφώθηκε σε ποσοστό 19,58% των συνολικών δαπανών και για την εστίαση 10,15%, με το συνολικό ποσοστό για διατροφή να προσεγγίζει το 30%.

Συνολικά οι βασικές δαπάνες της διατροφής, του παντοπωλείου, της εστίασης, του ηλεκτρισμού και των υγρών καυσίμων αντιπροσωπεύουν το 44,61% των συνολικών δαπανών το 2023, έναντι 37,90% το 2009.

Πληρώνουμε περισσότερα, καταναλώνουμε λιγότερα

Τα στοιχεία της κατανάλωσης σε ποσότητες δείχνουν τις μεγάλες μεταβολές που έχουν συντελεστεί σε επίπεδο διατροφής:

• Η μηνιαία κατανάλωση κατά κεφαλήν σε ψωμί και είδη αρτοποιίας παρουσιάζει μείωση κατά 6% σε περίπου 4 κιλά μηνιαίως.
• Μείωση στην κατανάλωση των βασικών ζωικών πρωτεϊνών κατά περίπου 16%, με περίπου 6 κιλά λιγότερο κρέας ανά έτος με εξαίρεση τα πουλερικά τα οποία παρουσιάζουν αύξηση (είναι άλλωστε πιο οικονομική λύση). Αύξηση παρουσιάζουν οι φυτικές πρωτεΐνες και ειδικά τα όσπρια.
• Μείωση στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στο φρέσκο γάλα κατά 42% με εξαίρεση το γάλα με χαμηλά λιπαρά και τα αυγά. Η μείωση στην κατανάλωση γαλακτοκομικών, ιδιαίτερα στο πλήρες γάλα, δείχνει πιθανή ευαισθητοποίηση σχετικά με την περιεκτικότητα σε λιπαρά και την υγεία, αλλά μπορεί επίσης να οφείλεται σε αυξημένες τιμές και υποκατάστατα φυτικής προέλευσης.
• Μείωση στην κατανάλωση ελαιόλαδου κατά περίπου 35% και κατά 7% μόνο το 2023. Περίπου 5 λίτρα λιγότερο ελαιόλαδο ανά έτος κατά κεφαλήν. Η πτώση αυτή φαίνεται να σχετίζεται με τις αυξημένες τιμές του ελαιολάδου.
• Μείωση στα φρέσκα φρούτα κατά 11% περίπου με μείωση κατά 10 κιλό λιγότερα ανά έτος φρούτα. Η μείωση στην κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών στην Ελλάδα αξιολογείται ανησυχητική, δεδομένης της Μεσογειακής διατροφής, που παραδοσιακά είναι πλούσια σε αυτά. Η μείωση αυτή στην Ελλάδα μπορεί να οφείλεται στις αυξήσεις των τιμών, τη σπατάλη τροφίμων στο παρελθόν ή στις αλλαγές στις διατροφικές προτιμήσεις.
• Αύξηση για τα αλκοολούχα ποτά, κάτι που σχετίζεται όμως με μεγαλύτερη κατανάλωση κατ’ οίκον έναντι της κατανάλωσης σε χώρους εστίασης. Οι καταναλωτές στράφηκαν σε πιο οικονομικές λύσεις λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, καταναλώνοντας στο σπίτι αντί για χώρους εστίασης.
• Παράλληλα καταγράφεται μείωση στην κατανάλωση καυσίμων κατά 67% παρά την αύξηση σε αξία και μικρή αύξηση στην κατανάλωση ρεύματος παρά τη μεγάλη αύξηση στην αξία.

Τα στοιχεία της χρηματικής δαπάνης δείχνουν:

• Αύξηση στη δαπάνη των αγορών σε βασικές πηγές υδατανθράκων, ενδεικτικά αύξηση της δαπάνης για ψωμί κατά 10% το 2023 σε σχέση με το 2022 και κατά 23% σε σχέση με το 2009. Ανάλογη αύξηση και για τα ζυμαρικά κατά 10% και 23% αντίστοιχα.
• Αλλαγές στην αναλογία της δαπάνης για πηγές πρωτεΐνης, ενδεικτικά το μοσχαρίσιο κρέας και το κρέας από αιγοπρόβατα αν και διαχρονικά παρουσιάζει μείωση κατά 13% και 2% αντίστοιχα, το 2023 παρουσίασε αύξηση κατά 6% και 64%. Αντίθετα το χοιρινό και το κοτόπουλο παρουσιάζουν διαχρονικά αύξηση.
• Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στα γαλακτοκομικά, με το πλήρες γάλα να παρουσιάζει μείωση σε αντίθεση με το γάλα με χαμηλά λιπαρά, τα αυγά και τα τυροκομικά
• Αύξηση της δαπάνης για ελαιόλαδο κατά 28% το 2023 έναντι του 2022, αλλά μόλις κατά 7% σε σχέση με το 2009.
• Αύξηση της δαπάνης για φρούτα 14%, για λαχανικά 15% σε σχέση με το 2009, αλλά με σταθεροποίηση για τα όσπρια και τους ξηρούς καρπούς.
• Αύξηση της δαπάνης για καφέ κατά 6% και για τα αλκοολούχα ποτά από 9% έως 21%.
• Αύξηση της δαπάνης για τα προϊόντα μη τροφίμων, την οικιακή και προσωπική φροντίδα κατά 16%, αλλά παραμένει μειωμένη σε σχέση με το 2009.
• Η αγορά της εστίασης παρουσιάζει αύξηση κατά σχεδόν 40% το 2023 σε σχέση με το 2022, αλλά ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση παρουσιάζει το φαγητό σε πακέτα. Η σημαντική αύξηση της δαπάνης για φαγητό εκτός σπιτιού στην Ελλάδα συνάδει με παγκόσμιες τάσεις, όπου παρατηρείται αύξηση στη ζήτηση έτοιμων γευμάτων και φαγητού σε πακέτο. Διεθνώς η τάση αυτή ενισχύθηκε από την πανδημία και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, με τους καταναλωτές να επιλέγουν την ευκολία-άνεση και γρήγορες λύσεις για γεύματα.

Τέλος, όσον αφορά τις υπόλοιπες αγορές, τα ενοίκια κατέγραψαν την μεγαλύτερη αύξηση το 2023 κατά 16%, αλλά ο ηλεκτρισμός έχει την μεγαλύτερη αύξηση διαχρονικά κατά 74% σε σχέση με το 2009. Σημειώνεται όμως ότι αυτές οι αυξήσεις δεν ακολούθησαν την πορεία της κατανάλωσης και έχουν να κάνουν αποκλειστικά με την αξία των αγορών αυτών.