Μείωση τεκμηρίων: Αυτές είναι οι παρεμβάσεις που εξετάζονται – Ποιοι πιάνονται στην «τσιμπίδα»

Η επιτροπή του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο αναμένεται να ξεκινήσει να εξετάζει σενάρια για τη μείωση των τεκμηρίων κατά 30% καθώς κάθε χρόνο επιβαρύνουν περίπου 2 εκατομμύρια φορολογούμενους.

Ο «φάκελος» των τεκμηρίων θα ανοίξει ουσιαστικά αμέσως μετά την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης των φορολογικών δηλώσεων με βασικό στόχο, εκτός από τη μείωσή τους, τη διόρθωση όλων των στρεβλώσεων αλλά και την αυστηροποίησή τους για τους παραβάτες, οι οποίοι ζημιώνουν το δημόσιο.

Άλλωστε το «ξήλωμα» των τεκμηρίων δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν «μετρηθούν» πρώτα τα αποτελέσματα του μέτρου επιβολής ελάχιστου εισοδήματος σε περίπου 700.000 ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Ο λόγος είναι ότι εφόσον το μέτρο του ελάχιστου εισοδήματος αποδειχθεί ότι υπερκαλύπτει τα τεκμαρτά εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών που προκύπτουν από την οικογενειακή τους κατάσταση και τα περιουσιακά στοιχεία που καθορίζουν αυτά τα τεκμήρια, όπως Ι.Χ., ακίνητα κ.α., τότε είναι πολύ πιθανόν για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να κρύψουν τα εισοδήματα που εισπράττουν καθώς αυτά εμφανίζονται προσυμπληρωμένα στις φορολογικές δηλώσεις, να υπάρξει έως το 2027 μία μεγαλύτερη μείωση από εκείνη που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση και ανέρχεται μεσοσταθμικά σε 30%.

Ταυτόχρονα δε η ψηφιοποίηση του συνόλου των συναλλαγών στην αγορά, με την υιοθέτηση των POS σε όλες τους επαγγελματικούς κλάδους, τη διασύνδεσή τους με τις ταμειακές μηχανές, τις ηλεκτρονικές προσυμπληρωμένες δηλώσεις, τα «ηλεκτρονικά συμβόλαια» στις αγοραπωλησίες ακινήτων κα, που δίνουν τη δυνατότητα άμεσης ενημέρωσης και ταυτόχρονα άμεσων διασταυρώσεων στον ελεγκτικό μηχανισμό, ανάβει το «πράσινο φως» για την αναμόρφωση του υφιστάμενου συστήματος των τεκμηρίων διαβίωσης.

Σε κάθε περίπτωση βασική επιδίωξη είναι όπως με τις νέες παρεμβάσεις διορθωθούν οι αδικίες που έχουν διαπιστωθεί και καταγραφεί κατά την πολυετή εφαρμογή των ρυθμίσεων για τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης.

Ειδικότερα οι παρεμβάσεις που εξετάζονται στο σύστημα των τεκμηρίων είναι οι εξής:

1) αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα και σκάφη αναψυχής. Ουσιαστικά αναμένεται να τροποποιηθεί το σύστημα προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων διαβίωσης ώστε αυτά να προσεγγίζουν περισσότερο το πραγματικό ετήσιο κόστος συντήρησης και χρήσης των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων.

Η κατεύθυνση που έχει δοθεί είναι όπως τα νέα ποσά που προκύψουν να είναι μειωμένα μεσοσταθμικά κατά 30% σε σύγκριση με τα ισχύοντα σήμερα. Ωστόσο, οι κλίμακες αλλά και τα κριτήρια προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων θα αλλάξουν προκειμένου αυτά να γίνουν δικαιότερα και αποτελεσματικότερα.

2) τροποποιήσεις στις διατάξεις για τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης των 3.000 ευρώ για τους αγάμους και των 5.000 ευρώ για τους εγγάμους ή τους συνάψαντες σύμφωνα συμβίωσης. Τα ποσά αυτά ενδέχεται να μειωθούν ή και να παραμείνουν σε ισχύ μόνο για όσους φορολογουμένους δεν βαρύνονται από άλλα τεκμήρια διαβίωσης.

Ουσιαστικά, τα ποσά ελαχίστων τεκμηρίων διαβίωσης, είτε μειωθούν είτε όχι, εξετάζεται να ισχύουν μόνο για όσους «φιλοξενούνται» σε σπίτια γονέων ή συγγενών τους και ταυτόχρονα δεν έχουν στο όνομά τους άλλα περιουσιακά στοιχεία που θεωρούνται τεκμήρια διαβίωσης, όπως αυτοκίνητα, σκάφη και πισίνες. Αν διαθέτουν τέτοια περιουσιακά στοιχεία τα τεκμήρια διαβίωσης που αναλογούν σε αυτά εξετάζεται να μην προστίθενται στα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων.

3) εξάλειψη στρεβλώσεων και αδικιών που προκαλεί ο προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης. Οι ακραίες περιπτώσεις υπερφορολόγησης νοικοκυριών με πολύ χαμηλά εισοδήματα, λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης και του χαρακτηρισμού του εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τα τεκμήρια ως εισοδήματος ως προερχόμενου από επιχειρηματική δραστηριότητα θα επιδιωχθεί να εξαλειφθούν.

Στόχος είναι να πάψει να παρατηρείται το φαινόμενο οικογένειες με πενιχρά πραγματικά ετήσια εισοδήματα να καλούνται να πληρώνουν φόρους εισοδήματος δυσανάλογα υψηλούς των πραγματικών τους εισοδημάτων, ακόμη και μεγαλύτερους από τα εισοδήματά τους.

Τα «παρωχημένα» τεκμήρια

Με βάση το ισχύον καθεστώς οι τεκμαρτές δαπάνες που απειλούν σήμερα να αυξήσουν τη φορολογία των φυσικών προσώπων, είναι οι ακόλουθες:

• κατοικίες: το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας, είτε είναι ιδιόκτητη, είτε με ενοίκιο -ή ακόμα και με δωρεάν παραχώρηση.
• ΙΧ αυτοκίνητα: το τεκμήριο διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινάει από 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα 1.200 κ.εκ. και άνω.
• δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.
• δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
• σκάφη αναψυχής με βάση το μήκος τους.
• πισίνες ανάλογα με την επιφάνειά τους ή και το αν είναι εξωτερικές ή εσωτερικές.
• δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, εντός του έτους, όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής και αγαθών μεγάλης αξίας.
• ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και 5.000 ευρώ προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.

Επισημαίνεται ότι σήμερα οι φορολογούμενοι που δηλώνουν χαμηλότερο πραγματικό εισόδημα, από το τεκμαρτό τους, έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τη διαφορά, επικαλούμενοι εισοδήματα τα οποία είναι αφορολόγητα ή φορολογήσιμα, εισοδήματα προηγουμένων οικονομικών ετών ή με τη λήψη δανείων.