Πώς η Ρωσία «συνέτριψε» τις δυτικές κυρώσεις και επεκτείνει τις προμήθειες φ.α. και πετρελαίου

Οι προμήθειες φυσικού αερίου της Ρωσίας στην Κίνα μέσω του αγωγού Power of Siberia εκτινάχθηκαν από 10,39 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) το 2021 σε 15,5 bcm το 2022. Η Ρωσία σχεδιάζει να αυξήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Κίνα σε 38 bcm ετησίως έως το 2025.

Ποιο μήνυμα στέλνει αυτή η τάση στους δυτικούς σχεδιαστές κυρώσεων;

«Η Ρωσία έμαθε το μάθημα του 2014 (την έναρξη των κυρώσεων) καλύτερα από τη Δύση», είπε στο Sputnik ο Christopher Weafer, ιδρυτικός εταίρος της Macro-Advisory Ltd, μιας ανεξάρτητης εταιρείας συμβούλων μακροοικονομικών υπηρεσιών.

«Ενώ οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον μιλούσαν για διαφοροποίηση του κινδύνου του ενεργειακού εφοδιασμού, η Μόσχα έκανε πράγματι κάτι γι’ αυτό με το Power of Siberia 1, τον αγωγό ESPO και εστίαση στο Yamal LNG. Η διαφοροποίηση της πελατειακής βάσης αποτελεί μεγάλο μέρος της ενεργειακής στρατηγικής της Ρωσίας από το 2014 ενώ η Ευρώπη μόλις τώρα προσπαθεί να διαφοροποιήσει την προσφορά».

Power of Siberia

Η Ευρώπη είναι εδώ και καιρό ο μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας για τα περισσότερα ενεργειακά προϊόντα. Ωστόσο, η ΕΕ άρχισε να καταργεί σταδιακά τις αγορές φυσικού αερίου από τον ρωσικό αγωγό πέρυσι, ως απάντηση στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Μόσχας στην Ουκρανία, που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022.

Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Ιανουάριο-Νοέμβριο του 2022 έδειξαν ότι οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τον ρωσικό αγωγό στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 69 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα από έτος σε έτος. Η Κομισιόν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ακόμη και αν επιτραπεί η αύξηση των εισαγωγών LNG, οι συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 64 bcm.

Ωστόσο, στις 16 Ιανουαρίου, ο Ρώσος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ, ανακοίνωσε ότι η Ρωσία αύξησε τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Κίνα κατά 49%, μέσω του Power of Siberia, σε 15,5 bcm. Σχεδιάζεται ότι οι προμήθειες φυσικού αερίου στην Κίνα θα αυξηθούν σε 38 bcm ετησίως έως το 2025. Ο αγωγός φυσικού αερίου μήκους 3.000 km – το μεγαλύτερο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου στην ανατολική Ρωσία – ξεκίνησε στις 2 Δεκεμβρίου 2019.

Η Μόσχα ενισχύει σταδιακά τις προμήθειες φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Power of Siberia σύμφωνα με την ενεργειακή συμφωνία Ρωσίας-Κίνας που υπογράφηκε πολύ πριν από την ειδική στρατιωτική επιχείρηση, σύμφωνα με τον Ιγκόρ Γιουσκόφ, έναν από τους κορυφαίους αναλυτές του National Energy Security Fund (FNEB).

«Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τώρα η αύξηση είναι μπροστά από το χρονοδιάγραμμα, επειδή η προσφορά της Gazprom για φυσικό αέριο που διέρχεται από το Power of Siberia είναι ιδιαίτερα συμφέρουσα για την Κίνα», δήλωσε ο Γιουσκόφ στο Sputnik.

Προκειμένου να ανακατευθύνει τους περισσότερους ευρωπαϊκούς όγκους της στην κινεζική αγορά, η Ρωσία θα πρέπει να εφαρμόσει το έργο Power of Siberia 2, σύμφωνα με τον αναλυτή. Ο αγωγός πρόκειται να παραδίδει 50 bcm ετησίως στην Κίνα χρησιμοποιώντας τα ίδια κοιτάσματα φυσικού αερίου με το Nord Stream 2 που σχεδιάστηκε να μεταφέρει 55 bcm ετησίως στη Γερμανία. Το τελευταίο έργο ανεστάλη από το Βερολίνο στις 22 Φεβρουαρίου 2022, ως απάντηση στην πίεση της Ουάσιγκτον. Μια επίθεση δολιοφθοράς του Σεπτεμβρίου 2022, διέκοψε τελικά τη ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Γιατί το Power of Siberia 2 είναι βιώσιμο για την Κίνα

Εν τω μεταξύ, το World Energy Outlook 2022 του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) έθεσε υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα του έργου και ανέφερε ότι ο επαναπροσανατολισμός της Ρωσίας στις ασιατικές αγορές θα είναι «ιδιαίτερη πρόκληση».

«Η αύξηση της ζήτησης φυσικού αερίου της Κίνας επιβραδύνεται στο 2% ετησίως μεταξύ 2021 και 2030, σε σύγκριση με μέσο ρυθμό ανάπτυξης 12% ετησίως από το 2010», προτείνει η έκθεση.

Οι προβλέψεις της Δύσης για την σινο-ρωσική ενεργειακή συνεργασία είναι κοντόφθαλμες και προκατειλημμένες, σύμφωνα με τον Ma Yujun, ερευνητή στην Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών της Χεϊλονγκιάνγκ της Κίνας.

«Η Δύση μπορεί να έχει τις δικές της ιδέες για τις προβλέψεις του έργου Power of the Siberia 2 μεταξύ Κίνας και Ρωσίας», είπε ο Μα στο Sputnik.

«Λόγω της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης, οι ρωσικές εξαγωγές ενέργειας στη Δύση έχουν περιοριστεί σοβαρά, καθιστώντας τις εξαγωγές προς την Ανατολή μια επιλογή προτεραιότητας για τη στήριξη της ρωσικής οικονομίας. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η Κίνα και η Ρωσική Ομοσπονδία συμφώνησαν για το πρότζεκτ Power of the Siberia 2, που θα περάσει από τη Μογγολία, εδώ και πολύ καιρό και δεν έχει καμία σχέση με την ουκρανική κρίση. Είναι μέρος μιας μακροχρόνιας ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των χωρών μας».

Το Power of Siberia 2 είναι ένας σχεδιασμένος αγωγός φυσικού αερίου μεταξύ των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Σιβηρίας και της Αυτόνομης Περιφέρειας Xinjiang Uygur στη δυτική Κίνα. Ο αγωγός φυσικού αερίου Power of Siberia 2 θα μπορούσε τελικά να αντικαταστήσει τον ρωσικό αγωγό Nord Stream 2.

Η Ρωσία αναπροσανατολίζει τις ποσότητες αργού της προς την Ανατολή

Οι περιορισμοί της Δύσης στο ρωσικό πετρέλαιο είναι μια ελαφρώς διαφορετική ιστορία, σύμφωνα με τους παρατηρητές: η Ομάδα των Επτά, η ΕΕ και η Αυστραλία επιδιώκουν να μειώσουν σημαντικά τα έσοδα της χώρας, αλλά όχι να στραγγαλίσουν την ικανότητά της να πουλάει το εμπόρευμα σε όλο τον κόσμο.

Η Ρωσία παραμένει ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού και ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας του εμπορεύματος. Εάν το αργό και τα πετρελαϊκά προϊόντα της υπόκεινται σε πλήρη απαγόρευση, οι τιμές του πετρελαίου θα εκτοξευτούν, προειδοποίησαν δυτικοί οικονομικοί αξιωματούχοι. Εξ ου και η πρωτοβουλία περιορισμού των τιμών που στοχεύει τις παραδόσεις θαλάσσιου πετρελαίου της Ρωσίας σε αναπτυσσόμενες χώρες από τον Δεκέμβριο του 2022, καθώς και το επικείμενο ανώτατο όριο στα υλικά που προέρχονται από αργό.

Παρόλο που στα αρχικά στάδια της πίεσης των κυρώσεων από τη Δύση, οι εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας κάπως συρρικνώθηκαν, σύντομα η Κίνα και η Ινδία αναδείχθηκαν ως οι μεγαλύτεροι αγοραστές του εμπορεύματος, απορροφώντας τα δύο τρίτα των άνω των δύο εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως (mb/d) των θαλάσσιων μεταφορών της Ρωσίας. αργό που εγκαταλείφθηκε από τη Δύση λόγω κυρώσεων. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Γιουσκόφ, η γλυκιά έκπτωση των 35 δολαρίων ανά βαρέλι μειώθηκε σε μόλις 18 δολάρια τον Δεκέμβριο του 2022.

Σύμφωνα με δυτικά όργανα επιτήρησης πετρελαίου, οι εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου από την Ινδία έφτασαν τα 1,2 εκατομμύρια b/d τον περασμένο μήνα, ξεπερνώντας το Ιράκ και τη Σαουδική Αραβία. Ο Γιουσκόφ εξήγησε ότι καθώς το πετρέλαιο της Ρωσίας εκτοπίζει πολλά από αυτά τα βαρέλια της Μέσης Ανατολής στην Ασία, οι παραγωγοί αργού της Μέσης Ανατολής καλύπτουν το κενό που αφήνει η Ρωσία στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Επιπλέον, οι υπηρεσίες διυλιστηρίων πετρελαίου μετακινούνται επίσης στην Ασία, σύμφωνα με τον ειδικό, με τα εργοστάσια της Ινδίας και της Κίνας να ενισχύουν τα κέρδη τους από την επεξεργασία ρωσικού πετρελαίου σε «γλυκές» τιμές.

«Περιμένω επίσης να διευθετηθεί η τρέχουσα αβεβαιότητα σχετικά με το ανώτατο όριο της τιμής του πετρελαίου και το ρωσικό πετρέλαιο και τα προϊόντα μετά την έναρξη της απαγόρευσης της ΕΕ στις αρχές Φεβρουαρίου να πωληθούν σε αυξανόμενους όγκους σε Ασιάτες αγοραστές», πρότεινε ο Weafer.

«Πιθανώς η έκπτωση να επιστρέψει και να συνεχιστεί γύρω στο επίπεδο της έκπτωσης 25% έως 30% που παρατηρήθηκε πέρυσι, αλλά όχι χειρότερα. Η απόκτηση ενέργειας με έκπτωση παρέχει τεράστιο οικονομικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την Ινδία, την Τουρκία, την Κίνα και άλλους και αναμένω ότι θα συνεχίσουν ως πρόθυμοι αγοραστές για αυτόν τον λόγο».

Οι κυρώσεις έχουν γυρίσει μπούμερανγκ

Ενώ η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας έχει επιδείξει ανθεκτικότητα ως απάντηση στις προκλήσεις που θέτει το μπαράζ των κυρώσεων της Δύσης, δεν είναι όλα ρόδινα στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, σύμφωνα με τον Γιουσκόφ.

Η Ευρώπη αναγκάστηκε να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 50-60 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, κυρίως από τον βιομηχανικό τομέα, σημείωσε. Ως αποτέλεσμα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έκλεισαν ή μείωσαν την παραγωγή. Πολλοί από αυτούς σκέφτονται να μεταφέρουν τις εγκαταστάσεις παραγωγής τους είτε στις ΗΠΑ είτε αλλού στην Ευρασία, όπου το ενεργειακό κόστος είναι χαμηλότερο και γενικά σταθερό.

Ενώ η Γηραιά Ήπειρος κατάφερε να συγκεντρώσει τα αποθέματά της σε φυσικό αέριο για το χειμώνα του 2022-2023 και να αποτρέψει την ενεργειακή κρίση, αγόρασε τεράστιες πανάκριβες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Αυτό τελικά γύρισε μπούμερανγκ στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης καθώς το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί, εξήγησε ο ειδικός.

«Επιπλέον, επιστρέφουν από το φυσικό αέριο στον άνθρακα. Αυτή είναι μια καταπληκτική ιστορία. Οι Ευρωπαίοι μας λένε εδώ και χρόνια για τις κλιματικές απειλές, ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τις ορυκτές πηγές ενέργειας, κυρίως τον άνθρακα (…) Ωστόσο, στη Γερμανία, ένα ολόκληρο χωριό επανεγκαταστάθηκε επειδή θα εξορύξουν καφέ άνθρακα, τον πιο βρώμικο τύπο άνθρακα, στη θέση του. Αυτό είναι ένα βήμα προς τα πίσω για την επίτευξη της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές», σημείωσε ο Γιουσκόφ, αναφερόμενος στις πρόσφατες διαμαρτυρίες για την κατεδάφιση του χωριού της δυτικής Γερμανίας Lützerath, περίπου 20 μίλια δυτικά του Ντίσελντορφ.

Ο ειδικός τόνισε ότι δεν συμβαίνει λόγω της Ρωσίας, αλλά λόγω της ενεργειακής κρίσης που άρχισε να «δαγκώνει» τους Ευρωπαίους το 2021, πολύ πριν από την ειδική επιχείρηση της Μόσχας στην Ουκρανία. Οι «πράσινες πολιτικές» της ΕΕ και η καταστολή των ορυκτών καυσίμων οδήγησαν τελικά σε ενεργειακά ελλείμματα, επεσήμανε.

Η επικείμενη απαγόρευση των ρωσικών προϊόντων πετρελαίου στην Ευρώπη, η οποία πρόκειται να τεθεί σε ισχύ τον Φεβρουάριο του 2023, είναι πιθανό να περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, παραδέχονται διεθνείς ειδικοί πετρελαίου. Παρόλο που η εξάρτηση της Ευρώπης από τα προϊόντα πετρελαίου της Ρωσίας μειώθηκε κατά ένα επιβλητικό 50% από την έναρξη της ειδικής επιχείρησης της Μόσχας στην Ουκρανία, η Ρωσία εξακολουθεί να παραμένει ο μεγαλύτερος προμηθευτής ντίζελ του μπλοκ.

Το ευρωπαϊκό μπλοκ αγωνίστηκε να εξασφαλίσει το ρωσικό ντίζελ τρεις μήνες πριν από την απαγόρευση του Φεβρουαρίου. Οι παραδόσεις ρωσικού ντίζελ στον κόμβο διύλισης πετρελαίου Άμστερνταμ-Ρότερνταμ-Αμβέρσα (ARA) της Γηραιάς Ηπείρου αυξήθηκαν στα 215.000 βαρέλια την ημέρα από την 1η έως τις 12 Νοεμβρίου 2022, σημειώνοντας αύξηση 126% από τον Οκτώβριο. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος θα αντικαταστήσει τη Ρωσία, όσον αφορά τις παραδόσεις πετρελαιοειδών.

Ωστόσο, η ουσία του θέματος είναι ότι η Ευρώπη δεν έχει κανέναν να κατηγορήσει για τους εκτυλισσόμενους ενεργειακούς περιορισμούς, εκτός από τον εαυτό της, συνόψισε ο Γιουσκόφ.