Ο «πόλεμος» των τροφίμων: Η Ρωσία σημειώνει νέο ιστορικό ρεκόρ στη συγκομιδή σιτηρών

Η Ρωσία σημειώνει νέο ιστορικό ρεκόρ για τη συγκομιδή σιτηρών κάτι που δεν συνέβαινε ούτε στα σοβιετικά χρόνια με μεγάλα στρέμματα καλλιέργειες και αποκομίζει τεράστια έσοδα που ενισχύουν την οικονομία της.

Η Ρωσία χρόνο με το χρόνο ενισχύει την παγκόσμια ηγετική της θέση στις εξαγωγές σιταριού, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες -κάποτε πρωτοπόροι στην παραγωγή σιτηρών- χάνουν την δική τους.

Τόσο λίγο σιτάρι όσο το 2022, δεν έχουν πουλήσει στον κόσμο για τουλάχιστον 40 χρόνια.

Η συγκομιδή σιτηρών στη Ρωσία έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ τόσο για όλα τα μετασοβιετικά χρόνια όσο και για τη σοβιετική εποχή.

Η καλλιέργεια αυξήθηκε κατά 26,7% σε 153,83 εκατομμύρια τόνους σε βάρος μετά το τελείωμα. Αυτή είναι μια νέα εκτίμηση από τη Rosstat. Το σιτάρι συγκεντρώθηκε σε 104,44 εκατομμύρια τόνους σε καθαρό βάρος (έναντι 75,94 εκατομμυρίων τόνων το 2021). Και αυτό είναι ένα νέο ρεκόρ.

Τις δεκαετίες 1970-1980 του περασμένου αιώνα, η συνολική συγκομιδή στη χώρα έφτασε περίπου τους 110 εκατομμύρια τόνους ετησίως, επίπεδο ρεκόρ σημειώθηκε το 1978 – 127,4 εκατομμύρια τόνοι.

 «Δεν είναι η πρώτη συνεχόμενη χρονιά που η Ρωσία σημειώνει αύξηση στη συγκομιδή σιτηρών – το προηγούμενο ρεκόρ σημειώθηκε το 2017 – 135,5 εκατομμύρια τόνοι. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι η σύγχρονη Ρωσία παράγει περισσότερα σιτηρά από την ΕΣΣΔ και η χώρα μας έχει γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών τα τελευταία χρόνια», λέει ο Artem Deev, επικεφαλής του αναλυτικού τμήματος της AMarkets.

Τον Ιανουάριο του 2023, η εξαγωγή ρωσικού σιταριού για τέταρτο συνεχόμενο μήνα μπορεί να γίνει ρεκόρ και να φτάσει τους 3,6 εκατομμύρια τόνους. Αυτή την πρόβλεψη έδωσαν οι ειδικοί του αναλυτικού κέντρου «Rusagrotrans».

Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι η Ρωσία θα ενισχύσει την παγκόσμια ηγετική της θέση στις εξαγωγές σιταριού το νέο γεωργικό έτος (από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023).

Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν την παραμικρή πιθανότητα να ανταγωνιστούν καν για την πρώτη θέση. Οι ΗΠΑ ήταν κάποτε το καλάθι του ψωμιού στον κόσμο, αλλά έκλεισαν το 2022 με το χαμηλότερο επίπεδο εξαγωγών σιταριού τα τελευταία 40 χρόνια.

Ενώ η Ρωσία υπόσχεται υψηλές επιδόσεις. Το Διεθνές Συμβούλιο Σιτηρών, σε έκθεσή του τον Ιανουάριο, αύξησε την πρόβλεψη για τις εξαγωγές σιταριού από τη Ρωσία για αυτό το γεωργικό έτος (από τον Ιούλιο 2022 έως τον Ιούνιο 2023) κατά 1 εκατομμύριο τόνους, σε 42,1 εκατομμύρια, με αναμενόμενη σοδειά 95,4 εκατομμυρίων τόνων, που είναι κάτω από την εκτίμηση της Rosstat.

Ο πλησιέστερος ανταγωνιστής εγχώριων σιτηρών στην παγκόσμια αγορά – η ΕΕ – εξάγει 34,4 εκατομμύρια τόνους, με εκτιμώμενη συγκομιδή 133,7 εκατομμύρια τόνους.

Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ αναμένει από τη Ρωσία να εξάγει 43 εκατομμύρια τόνους σίτου (πλην της Κριμαίας) και η ΕΕ – 36,5 εκατομμύρια τόνους.

Οι ΗΠΑ σε αυτή τη λίστα δεν βρίσκονται καν στην τρίτη θέση (είναι η Αυστραλία), αλλά μόνο στην τέταρτη θέση για το γεωργικό έτος 2022-2023, όπως προβλέπει το USDA,

Οι εξαγωγές σιταριού των ΗΠΑ έφθασαν στο χαμηλό 51 ετών των 21,1 εκατομμυρίων τόνων. Αυτό είναι σχεδόν ένα τρίτο λιγότερο από ό,τι ήταν το καλλιεργητικό έτος 2016-2017, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν για τελευταία φορά ο κορυφαίος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο. Το γεωργικό έτος 2022-2023, η χώρα προβλέπεται να καταλαμβάνει την τέταρτη θέση με ρεκόρ χαμηλό μερίδιο 10% των παγκόσμιων προμηθειών.

Το αμερικανικό σιτάρι χάνει την παγκόσμια αγορά λόγω της κακής συγκομιδής τα τελευταία χρόνια εν μέσω ξηρασίας που κατέστρεψε τις ζωές των αγροτών για δεύτερη συνεχή χρονιά.

Δεύτερον, το αμερικανικό σιτάρι χάνει τον ανταγωνισμό με το φθηνότερο ξένο σιτάρι από τη Ρωσία, τον Καναδά και την Αυστραλία.

Η Ρωσία στο σύνολό της διαδραματίζει ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη διατροφή του υπόλοιπου κόσμου και να βγάζει καλά χρήματα από αυτό.

Τα τελευταία δέκα χρόνια, όλες οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων έχουν ξεπεράσει τα 37 δισεκατομμύρια δολάρια, λέει ο Ντμίτρι Κράσνοφ, επικεφαλής του ομοσπονδιακού κέντρου Agroexport. Το μερίδιο της Ρωσίας στις παγκόσμιες εξαγωγές σιταριού είναι 16%.

Το νέο ρεκόρ για τη συγκομιδή σιταριού δεν οφείλεται μόνο στον καλό καιρό στη Ρωσία. Αυτό από μόνο του δεν είναι ακόμα αρκετό για μια τέτοια επιτυχία.

Ο καιρός, η τεχνολογία, ο εξοπλισμός και οι σύγχρονοι πόροι κατέστησαν δυνατή τη λήψη μιας τέτοιας συγκομιδής, λέει η Natalya Shagaida, διευθύντρια του Κέντρου Αγροτικής Πολιτικής στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Οικονομικής Έρευνας (IPEI) του RANEPA.

Η καλλιεργήσιμη γη έχει συρρικνωθεί από τη σοβιετική εποχή, όπως και η περιοχή της χώρας, αλλά η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί σημαντικά: αν στην ΕΣΣΔ η μέση απόδοση σιτηρών ήταν 16-18 εκατοστά ανά εκτάριο, στη Ρωσία η απόδοση έχει διπλασιαστεί και ανέρχεται σε 25–35 centners ανά εκτάριο, σημειώνει ο Deev.

«Αυτό είναι το αποτέλεσμα της χρήσης σύγχρονης τεχνολογίας, η οποία μειώνει τις απώλειες σιτηρών κατά τη συγκομιδή, καθώς και συνέπεια της χρήσης νέων παραγωγικών ποικιλιών, ωστόσο, κυρίως εισαγόμενων – η εξάρτηση από τον αρχικό σπόρο στη Ρωσική Ομοσπονδία είναι 60 -80%, ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας», σημειώνει ο συνομιλητής.

Η αύξηση των εξαγωγών οφείλεται και στη μείωση της εγχώριας κατανάλωσης. «Στην ΕΣΣΔ, έως και το 70% των παραγόμενων σιτηρών χρησιμοποιήθηκε ως ζωοτροφή για ζώα εκτροφής για την παραγωγή κρέατος και γάλακτος, και στη Ρωσία ο αριθμός των βοοειδών μειώθηκε έξι φορές σε σύγκριση με τη σοβιετική περίοδο (από 41,5 εκατομμύρια κεφάλια το 1991 σε 7,2 εκατομμύρια κεφάλια το 2020).

Αντίστοιχα, στη σύγχρονη Ρωσία, πολύ περισσότερα σιτηρά πωλούνται στο εξωτερικό από ό,τι καταναλώνονται εντός της χώρας», λέει ο Deev.

Σημαντικός παράγοντας στην ανάπτυξη των καλλιεργειών είναι το ενδιαφέρον των ίδιων των αγροτικών παραγωγών.

«Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι εξαγωγές ήταν ο μοχλός της αύξησης της παραγωγής σιτηρών – οι εγχώριες ανάγκες ικανοποιούνται, επομένως, οι εξαγωγές απαιτούνται για τη δημιουργία εισοδήματος. Διαφορετικά, μακροπρόθεσμα, οι υψηλές αποδόσεις για την εγχώρια αγορά θα μετατραπούν σε υπερπαραγωγή, πτώση των τιμών και καταστροφή ορισμένων παραγωγών», λέει ο Shagaida.

Οι παγκόσμιες τιμές των σιτηρών είναι σταθερά υψηλές, επομένως οι Ρώσοι αγρότες ελπίζουν να βγάλουν καλά χρήματα από αυτή την υψηλή συγκομιδή.

«Σιτηρά από τη Ρωσία αγοράζονται σταθερά από τις χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας – υπάρχουν αρκετοί αγοραστές και οι νέες υψηλές αποδόσεις σίγουρα θα βρουν ζήτηση στο εξωτερικό», πιστεύει ο Deev.

Σύμφωνα με το Rosselkhoznadzor, 126 χώρες αγόρασαν ρωσικά σιτηρά και προϊόντα της μεταποίησης τους το 2022. Ο μεγαλύτερος αγοραστής με μερίδιο 39% είναι οι χώρες της Μέσης Ανατολής, στη δεύτερη θέση με μερίδιο 31% – οι χώρες της Ασίας, στην τρίτη θέση με μερίδιο 20% – οι χώρες της Αφρικής και άλλο 7% παρέμεινε στην ΕΕ. Σοβαρά – 1,6 φορές – αύξησε τις αποστολές ρωσικών σιτηρών στις χώρες της EAEU (Λευκορωσία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Αρμενία). Αυξήθηκαν επίσης οι εξαγωγές αλεύρου σίτου και δημητριακών.

Υπάρχουν κίνδυνοι μια τόσο υψηλή συγκομιδή σιτηρών στη Ρωσία, καθώς και στους γείτονές της (ιδίως στο Καζακστάν) να μειώσει τις παγκόσμιες τιμές των σιτηρών και το εισόδημα των Ρώσων εξαγωγέων.

Ωστόσο, ο Shagaida πιστεύει ότι η ανάπτυξη της παραγωγής δεν θα οδηγήσει σε πτώση των τιμών.

«Τα σιτηρά θα γίνουν φθηνότερα όταν ολόκληρο το σύστημα έρθει σε μια νέα ισορροπία. Ενώ η τιμή των σιτηρών στην παγκόσμια αγορά είναι υψηλή, αν και μειώνεται, το ρωσικό σιτάρι είναι το πιο ελκυστικό από άποψη τιμής, αλλά υπάρχει στις τρέχουσες συνθήκες περιορισμών στις εξαγωγές. Το επίπεδο εισοδήματος των παραγωγών σιτηρών εξαρτάται από την άρση αυτών των αδήλωτων περιορισμών», λέει ο ειδικός.

Επίσημα, δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις στα ρωσικά σιτηρά, ωστόσο, παρεμβαίνουν γενικοί περιορισμοί που σχετίζονται με την πληρωμή αγαθών σε δυτικό νόμισμα, ασφάλειες και υλικοτεχνικές δυσκολίες. Ωστόσο, ακόμη και παρά αυτά τα εμπόδια, οι εξαγωγές σιτηρών από τη Ρωσία δεν πλησιάζουν μόνο τα περσινά στοιχεία, αλλά παρουσιάζουν και ρεκόρ.