Οικονομία
Η Ρωσία αναμένει να ξεπεράσει τις όποιες «δυσχέρειες» από την επιβολή πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο από την Δύση κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2023 και η Μόσχα θεωρεί πως θα έχει δημιουργήσει πλήρεις εφοδιαστικές αλυσίδες προς τις ασιατικές αγορές στα επόμενα τρία χρόνια.
Με αυτό τον τρόπο θα ξεπεράσει την όποια «ανωμαλία» στις εξαγωγές πετρελαίου και θα συνεχίσει απρόσκοπτα την εξωτερική της πολιτική. Γιατί στην Μόσχα θεωρούν το παλφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου ως απέλπιδα προσπάθεια της Δύσης να ελέγξει την Ρωσία και την εξωτερική της πολιτική.
Κάτι το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί στο μέλλον ενάντια σε οποιαδήποτε χώρα του OPEC+.
Με λίγα λόγια ο πλανήτης ενεργειακά θα χωριστεί στα δύο και Ρωσία-Δύση θα διακόψουν σχεδόν οποιαδήποτε σχέση και επαφή ενώ για όσους μπορούν να δουν τον γεωπολιτικό χάρτη της υφηλίου, δημιουργούνται πάλι δύο νέα «μπλοκ»: Της Δύσης και της Ανατολής (μόνο που η Σοβιετική Ένωση επιστρέφει αυτή την φορά στην Δύση, των επιδομάτων και των πλαφόν).
«Παράνομο και απολύτως παράλογο μέτρο» χαρακτήρισε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ το «λεγόμενο ανώτατο όριο τιμών» (το γνωστό πλαφόν) για το ρωσικό πετρέλαιο που έθεσε σε εφαρμογή η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε απάντηση, με διάταγμα του Προέδρου της Ρωσίας, η προμήθεια πετρελαίου υπό αυτές τις συνθήκες κατέστη αδύνατη. Με ποιους κανόνες θα πωλούνται ρωσικά πετρέλαια και προϊόντα πετρελαίου;
Η απάντηση ήταν αναμενόμενη. Το έγγραφο απαγορεύει στις ρωσικές εταιρείες να προμηθεύουν πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου εάν η σύμβαση προβλέπει άμεσα ή έμμεσα τη χρήση του μηχανισμού ανώτατου ορίου τιμών.
Παράλληλα, παραμένει το ενδεχόμενο τέτοιων προμηθειών σε περίπτωση ειδικής άδειας από τον πρόεδρο.
Οι ρωσικές εταιρείες έχουν πλέον μια νομική βάση στην οποία μπορούν να αναφέρονται όταν διαπραγματεύονται με αγοραστές.
Η Ρωσία κατέστησε αρχικά σαφές ότι δεν επρόκειτο να συμφωνήσει σε ανώτατο όριο τιμών. Η οργάνωση εξαγωγέων πετρελαίου του ΟΠΕΚ υποστήριξε πλήρως τη Μόσχα σε αυτό το θέμα, κάτι που είναι κατανοητό – σήμερα η Δύση προσπαθεί να ορίσει τη δική της τιμή για το ρωσικό πετρέλαιο και αύριο ίσως για το αραβικό πετρέλαιο αν κρίνει ότι έτσι την συμφέρει ή αν θέλει να πιέσει τότε την Σαουδική Αραβία για κάτι που θέλει να την αναγκάσει να το κάνει.
Το προεδρικό διάταγμα ισχύει επίσης για τις υπάρχουσες συμβάσεις, εάν περιέχουν τέτοιο όριο τιμής, δήλωσε την Τετάρτη ο Ντμίτρι Πεσκόφ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ρωσία δεν διαβουλεύτηκε με τη συμμαχία των χωρών του ΟΠΕΚ + για την απάντηση στο ανώτατο όριο τιμών, έγιναν εσωτερικές ρωσικές διαβουλεύσεις.
«Είναι κυριαρχικό δικαίωμα της Ρωσίας να απαντά σε τέτοια παράνομα, απολύτως παράλογα μέτρα – το λεγόμενο ανώτατο όριο τιμών. Ως εκ τούτου, προηγήθηκε εσωτερική μελέτη εμπειρογνωμόνων από τη Ρωσία. Αν και σε αυτό το θέμα, και σε άλλα θέματα που σχετίζονται με τις αγορές ενέργειας, φυσικά, η ρωσική πλευρά, μέσω του εποπτεύοντος αντιπροέδρου της κυβέρνησης Νόβακ, βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τις χώρες του ΟΠΕΚ+», είπε ο Πεσκόφ.
Τι θα σημαίνει στην πράξη η απάντηση της Ρωσίας;
«Η Ρωσική Ομοσπονδία αρνείται να συμμορφωθεί με τους όρους του μηχανισμού ανώτατου ορίου τιμών, αλλά ταυτόχρονα θα ενεργήσει με ευελιξία, με βάση τις επικρατούσες συνθήκες. Αυτή η θέση είναι αρκετά λογική. Σε περίπτωση υποταγής σε μια προσπάθεια εξωτερικής ρύθμισης των τιμών του πετρελαίου, θα μετατρεπόταν σε σοβαρό μηχανισμό πίεσης εξωτερικής πολιτικής στη Ρωσία», λέει ο Vitaly Manzhos, ανώτερος διευθυντής κινδύνου στην Algo Capital.
«Θα είναι αδύνατο να αγοραστεί πετρέλαιο στο πλαίσιο εκείνων των συμβάσεων όπου υπάρχει αναφορά σε όριο τιμής σε εκείνες τις περιόδους που η τιμή είναι υψηλότερη από 60 δολάρια ανά βαρέλι ρωσικού πετρελαίου εξαγωγής Urals.
Και κατά τη διάρκεια του 2023, μια τέτοια περίοδος μπορεί να είναι μεγάλη. Ως εκ τούτου, οι εισαγωγείς θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπους για να παρακάμψουν τους περιορισμούς», λέει ο Vladimir Chernov, αναλυτής της Freedom Finance Global.
Οι κυρώσεις της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο και το ανώτατο όριο τιμής που επιβλήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου δεν είχαν ακόμη μεγάλο αντίκτυπο στην αγορά πετρελαίου, αλλά η απαγόρευση των ρωσικών προϊόντων πετρελαίου, η οποία θα τεθεί σε ισχύ στις 5 Φεβρουαρίου, μπορεί να γίνει πιο σοβαρός παράγοντας, πιστεύει Ronald Smith, ανώτερος αναλυτής στην BCS Mir Investment.”
Πώς προετοιμάστηκε η Ρωσία για το εμπάργκο πετρελαίου της ΕΕ
Το 2022, παρά τα πάντα, ήταν μια καλή χρονιά για τη ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία.
«Αυτό καταδεικνύεται από το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες εγχώριες εταιρείες πετρελαίου κατάφεραν να πληρώσουν γενναιόδωρα ενδιάμεσα μερίσματα φέτος.
Μιλάμε για NK Lukoil, Rosneft, Gazprom Neft. Αυτό είναι δυνατό μόνο εάν υπάρχει σημαντικό κέρδος», λέει ο Manjos.
Η παραγωγή πετρελαίου το 2022 όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά αυξήθηκε ακόμη και κατά περίπου 2% σε σύγκριση με το 2021 σε 535 εκατομμύρια τόνους, οι εξαγωγές πετρελαίου θα αυξηθούν κατά 7,5% στους 242 εκατομμύρια τόνους.
Τέτοια στοιχεία ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ. Η παραγωγή βενζίνης και ντίζελ για αυτοκίνητα αυξάνεται. Βοήθησαν βέβαια πολύ οι υψηλές τιμές του πετρελαίου, που κατά καιρούς έφτασαν τα 120 δολάρια το βαρέλι. Ωστόσο, το 2023, θα πρέπει να περιμένουμε αρνητική επίδραση από το εμπάργκο και το ανώτατο όριο τιμών.
Ο επαναπροσανατολισμός των ρωσικών προμηθειών πετρελαίου έχει επιμηκύνει τις διαδρομές logistics και έχει αυξήσει το οικονομικό κόστος, λέει ο Chernov.
Ταυτόχρονα, οι τιμές του πετρελαίου το 2023 αναμένεται να είναι χαμηλότερες και η έκπτωση στα Ουράλια, αντίθετα, είναι μεγαλύτερη από το 2022.
Έτσι, σύμφωνα με τον Smith, το πρώτο τρίμηνο του 2023 το Brent θα φτάσει τα 95 δολάρια το βαρέλι και μέχρι το τέλος του έτους θα πέσει σε τιμή στα 85 δολάρια, η πρόβλεψη μειώνεται κατά 5 δολάρια.
Ταυτόχρονα, η έκπτωση στο πετρέλαιο από τα Ουράλια το πρώτο τρίμηνο θα ανέλθει στα 40 δολάρια εν μέσω περιορισμών. Από την άλλη, ο Smith προσθέτει, η αύξηση της έκπτωσης στα Ουράλια προσελκύει Ασιάτες αγοραστές και τονώνει τη δημιουργία νέων αλυσίδων εφοδιασμού.
Οι ειδικοί προβλέπουν ότι ως αποτέλεσμα, η κατάσταση με την προσφορά ρωσικού πετρελαίου θα βελτιωθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Η διαφορά τιμών θα εξομαλυνθεί μετά τη σταθεροποίηση των νέων αλυσίδων εφοδιασμού σε τέσσερις μήνες, πιστεύει ο Novak.
Δεν αποκλείει ότι στην κορύφωση η μείωση της παραγωγής μπορεί να είναι 7-8%, ωστόσο σε γενικές γραμμές μέχρι το 2023 η Ρωσία θα παράγει 490-500 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου ετησίως. Αλλά πολλά θα εξαρτηθούν, φυσικά, από τα logistics.
Παράλληλα, η Ρωσία λύνει το ζήτημα της μεταφοράς του πετρελαίου με το να έχει δικό της στόλο δεξαμενόπλοιων, που δεν φοβάται να υποκύψει σε κυρώσεις και είναι έτοιμος να μεταφέρει το εγχώριο προϊόν.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι η έναρξη του ρωσικού μηχανισμού ασφάλισης δεξαμενόπλοιων. Η Ρωσική Εθνική Αντασφαλιστική Εταιρεία έχει ανακεφαλαιοποιηθεί και οι φιλικές προς την Ρωσία χώρες-αγοραστές πετρελαίου αποδέχονται αυτές τις αλλαγές.
Παλαιότερα, ο στόλος για τη μεταφορά πετρελαίου και η ασφάλιση ήταν προνόμιο αποκλειστικά δυτικών εταιρειών.
Σύμφωνα με τη Novak, υπάρχουν πλέον ελεύθερες λιμενικές δυνατότητες για μεταφόρτωση 35-40 εκατομμυρίων τόνων φορτίου ετησίως.
Γίνονται εργασίες για την επέκτασή τους, θα ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη τριετία. Ο Novak αναμένει ότι το 2025 η Ρωσία θα αυξήσει τις εξαγωγές αργού πετρελαίου σε 260 εκατομμύρια τόνους ετησίως, ακριβώς σε βάρος των χωρών Ασίας-Ειρηνικού.
Η κατάσταση με τα προϊόντα πετρελαίου είναι πιο αβέβαιη. Η Ευρώπη ήταν η κύρια αγορά για τα ρωσικά προϊόντα πετρελαίου.
Ο Νόβακ λέει ότι δεν είναι ακόμα σαφές με τι θα αντικαταστήσουν οι Ευρωπαίοι τα καύσιμα μας. Δεν αποκλείει οι Ευρωπαίοι να εισάγουν εξαιρέσεις, όπως συνέβη με το πετρέλαιο, όταν οι προμήθειες αγωγών και τα διυλιστήρια στη Βουλγαρία, την Τσεχία και τη Σλοβακία δεν θα υπόκεινται σε περιορισμούς.
Σε μια ακραία περίπτωση, η διύλιση πετρελαίου μπορεί να αντικατασταθεί εν μέρει από πρόσθετες εξαγωγές αργού πετρελαίου.
«Πιθανώς, η τρέχουσα κατάσταση θα γίνει κίνητρο για την αύξηση του όγκου της εγχώριας διύλισης πετρελαίου.
Γενικά, η εγχώρια βιομηχανία πετρελαίου θα αναζητήσει ενεργά και θα βρει νέες εξαγωγικές ευκαιρίες με την υποστήριξη της κυβέρνησης», λέει ο Manjos.
«Είναι το δεύτερο εξάμηνο του 2023 που μπορούμε να αναμένουμε ανάκαμψη της παραγωγής και των εξαγωγικών πωλήσεων ρωσικού πετρελαίου στο πλαίσιο της αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης.
Αναμένουμε ότι η ζήτηση θα αυξηθεί μόλις καταργηθεί πλήρως η πολιτική μηδενικής ανοχής για τον Covid στην Κίνα και περάσει η παγκόσμια ύφεση.
Η κατάσταση μπορεί να επιλυθεί πιο γρήγορα με την εμφάνιση ενός κόμβου πετρελαίου στην Τουρκία, από όπου το ρωσικό πετρέλαιο μπορεί να πωλείται στις χώρες της ΕΕ», προβλέπει ο Τσέρνοφ. Η Τουρκία λέει ότι έχει κάθε ευκαιρία να μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο σε αυτόν τον κόμβο χωρίς να παραβιάσει κανέναν περιορισμό.
