Oι τιμές ενός βασικού καλαθιού σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία και Ισπανία. Ωστόσο, τα προϊόντα πωλούνται ακριβότερα σε σχέση με την Πορτογαλία, όπως καταγράφεται στα συμπεράσματα μελέτης του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η μελέτη συγκρίνει τιμές που βασίζονται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σούπερ μάρκετ σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων στην Ελλάδα, τον Σεπτέμβριο 2023 και αντίστοιχα στην Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Σημειώνεται ότι η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.
Αναλυτικότερα, συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 44 κατηγορίες προϊόντων και συγκεκριμένα 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στην συγκεκριμένη επαναλαμβανόμενη έρευνα από το 2012 έως σήμερα.
Επιπλέον, 19 υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Νοέμβριο 2022 και πέντε επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Μάρτιο 2023. Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα άνω των 5.000 τιμών προϊόντων και 30 διαφορετικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στις έξι χώρες συνολικά, για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές με δειγματοληψίες από έγκυρα sites σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.
H σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι τρεις ευρωπαϊκές χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα (18% η Γαλλία, 11% το Ηνωμένο Βασίλειο, 12% η Ιταλία), η Ισπανία είναι στα ίδια επίπεδα με την Ελλάδα, ενώ η Πορτογαλία είναι φθηνότερη κατά 6% με την Ελλάδα.
Τι συμβαίνει με τον ΦΠΑ
Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σούπερ μάρκετ. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα και συγκεκριμένα η Γαλλία κατά 26%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 20%, η Ιταλία κατά 20%, η Ισπανία κατά 7%, ενώ η Πορτογαλία παραμένει φθηνότερη κατά 5%.
Αυτό, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και την Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Πέρα από τον ΦΠΑ, παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:
–Φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής
–Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
-Το κόστος ενέργειας και μεταφορών
-Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (πχ οδικό δίκτυο, νησιά κλπ)
-Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
-Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
-Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
-Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
-Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική δυνατότητα σε κάθε χώρα
-Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα.
