Η εξ Ανατολών απειλή και εμείς

Καθώς οι εξελίξεις τρέχουν σε πολλά μέτωπα με απρόβλεπτη ταχύτητα σχετικά με την υποβόσκουσα κρίση Τουρκίας ΗΠΑ που κλονίζει την τουρκική οικονομία με τάσης γενικότερης αποσταθεροποίησης, το φάσμα ενός θερμού ελληνοτουρκικού επεισοδίου παραμένει πάντα επίκαιρο με απρόβλεπτες συνέπειες για όλη την ευρύτερη περιοχή ενώ εμείς βυθιζόμαστε στην «νιρβάνα» του κορωνοϊού. Καλό θα είναι να είμαστε πάντα εν εγρήγορση αλλά και να ερευνήσουμε ξανά την άλλη πλευρά του Αιγαίου όσον αφορά τις πραγματικές της προθέσεις.

Ένα από τα μεγαλύτερα Ινστιτούτα Στρατηγιών Αναλύσεων στην Τουρκία το οποίο επηρεάζει και την τουρκική εξωτερική πολιτική, είναι το ASAM. Το Ινστιτούτο αυτό πριν από λίγα χρόνια συνέταξε μια ενδιαφέρουσα έκθεση σχετικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Σύμφωνα λοιπόν με το ASAM, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αναμένετε να περάσουν από μια περίοδο σχετικής ύφεσης και ηρεμίας σε περίοδο έντασης και πιθανής θερμής κρίσης, εξ αιτίας του γεγονότος ότι όλα τα ελληνοτουρκικά προβλήματα έχουν παραμείνει εκκρεμεί, παρά τις όποιες προσπάθειες προσέγγισης που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα πάντα με τους Τούρκους, οι κυριότερες αιτίες που αναμένετε να οδηγήσουν αναπόφευκτα τις δυο χώρες σε ένταση, είναι :

α) το αυξανόμενο ενεργειακό πρόβλημα της Τουρκίας που επέβαλλε στην TPAO, δηλαδή την «Τουρκική Κροατική Εταιρεία Πετρελαίου» να προχωρήσει τα τελευταία χρόνια μονομερώς στην εκμετάλλευση ενεργειακών κοιτασμάτων που βρίσκονται πέριξ της Κύπρου, αλλά και του Αιγαίου. Αξιοσημείωτο είναι εδώ να επισημάνουμε ότι σύμφωνα με την ΤPAO και την τουρκική ερευνητική εταιρία, «Merty Enerji», που συνεργάζεται με την TPAO, στο Αιγαίο βρίσκονται αποθέματα πετρελαίου 800 εκατομμυρίων βαρελιών.

β) Η «ελληνική αδιαλλαξία», πάντα κατά τους Τούρκους, που δεν αναγνωρίζει το «δικαίωμα» της μουσουλμανικής μειονότητας της δυτικής Θράκης να αυτοαποκαλείται τουρκική και οι σύλλογοι της να έχουν την ταμπέλα «τουρκικός» ενώ δεν επιτρέπει οι μουφτήδες να εκλέγονται κατ’ ευθεία από τους μουσουλμάνους, (κάτι όμως που δεν γίνετε σε καμία μουσουλμανική χώρα).

γ) Η σταδιακή υποβάθμιση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, καθώς διαβλέπει πλέον εδώ πως υπάρχει μεγάλο αδιέξοδο. Είναι γνωστό πως η Άγκυρα εξακολουθεί να επιμένει να μην προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ένταξη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτό το σημείο γίνετε μεγάλη αναφορά στην Τουρκία στο ότι η Ελλάδα, παρά του ότι συναίνεσε στην ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εξακολουθεί να είναι ένας από τους κυριότερους ανασχετικούς παράγοντες για την προώθηση της ένταξης, εξ’ αιτίας του ότι «παίζει εκβιαστικά» σε θέματα που άπτονται της εσωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, όπως, αναγνώριση οικουμενικότητας Πατριαρχείου, άνοιγμα Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αναγνώριση δικαιωμάτων μειονοτήτων της Τουρκίας και τελευταία παράνομη κατοχή ελληνικών νησιών του Αιγαίου.

δ) Για άλλη μια φορά διαφαινόμενο αδιέξοδο στο Κυπριακό, γεγονός που θα βαρύνει ακόμα περισσότερο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο σύνολο τους. Το Κυπριακό έχει εξελιχτεί σε μεγάλη τροχοπαίδι στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας καθόσον η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας που θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση, εκλαμβάνεται από την Άγκυρα σαν άλλος ένας ελληνοκυπριακός εκβιασμός που δεν μπορεί να μείνει αναπάντητος.

Το εντυπωσιακό στις αναλύσεις αυτές, είναι ότι οι Τούρκοι αναλυτές επανέρχονται με δριμύτητα στην θεωρία των «Γκρίζων Ζωνών», κάνοντας λόγω πλέον για αμφισβήτηση του συνολικού στάτους κβο στο Αιγαίο, ενώ αποδίδουν στην «ελληνική προκλητικότητα» τον συνεχιζόμενο πόλεμο του αέρα με τις παρενοχλήσεις εκ μέρους των Ελλήνων των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών που πετάνε σε… διεθνή εναέριο χώρο. Ενδεικτικό των τουρκικών προθέσεων είναι ότι προβάλλουν επίμονα και σε μόνιμη βάση την άποψη πως όλες οι βραχονησίδες και τα μικρά νησάκια που βρίσκονται σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από τις τουρκικές ακτές, …ανήκουν δικαιωματικά στην Τουρκία.

Φυσικά τα τουρκικά Στρατηγικά Ινστιτούτα παραλείπουν να αναφέρουν και ένα άλλο σοβαρό λόγο που θα μπορούσε να οδηγήσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε σοβαρή κρίση. Αυτός είναι τα εντεινόμενα εσωτερικά αδιέξοδα της Τουρκίας όπως η ενετινόμενη οικονομική κρίση, τα οποία το τουρκικό καθεστώς προσπαθεί να τα ξεπεράσει με μια επεκτατική, σε όλα τα μέτωπα, νεοοθωμανική εξωτερική πολιτική. Τα εσωτερικά αδιέξοδα της Τουρκίας είναι, α) η μεγάλη πίεση που δέχεται για να κάνει ουσιαστικές κάποιες παραχωρήσεις στο Κουρδικό, β) εσωτερική πολιτική διαμάχη που περνάει διαδοχικές φάσεις από ύφεση σε ένταση, γ) η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας που αντιμετωπίζει έντονα το φάσμα της εξάρτησης από το ΔΝΤ, δ) η εξωτερική πίεση για μεγαλύτερο εκδημοκρατισμό και η χειροτέρευση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Με το πρόβλημα των S-400.ε) Η άμεση στρατιωτική ανάμειξη της Τουρκίας σε πολλά μέτωπα που έχει ανοίξει πολλές εσωτερικές «πληγές».

Η Άγκυρα για την αντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημάτων προβάλει εδώ και χρόνια την νέα κρατική ιδεολογία, που είναι ο νεοοθωμανισμός και η πορεία ανάδειξης και προβολής της Τουρκίας σαν περιφερειακή υπερδύναμη στην περιοχή, με την διεκδίκηση των γειτονικών της περιοχών όπου κατοικεί τουρκόφωνος, ή ακόμα και μουσουλμανικός πληθυσμός που έχει προέλευση την οθωμανική αυτοκρατορία.

Το ερώτημα είναι για άλλη μια φορά εμείς πως θα αντιδράσουμε εμείς σε όλη αυτή την κατάσταση, καθώς πολύ δύσκολα θα μπορέσουμε να αποφύγουμε να πάρουμε, προσέξτε, κάποια θέση.

*O Nίκος Χειλαδάκης είναι Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος