«Ενόψει εφιαλτικού χειμώνα η Ευρώπη και η Ελλάδα-Η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια και ελλείψεις προ των πυλών»

Πολλοί αναρωτιούνται καθημερινά τι γίνεται με την ενέργεια, γιατί ακριβαίνουν διεθνώς οι τιμές, αν θα κρυώσουμε, αν θα πεινάσουμε κλπ. Είναι αλήθεια ότι έχουν έρθει τα πάνω κάτω στην αγορά της ενέργειας τόσο στην Ευρώπη αλλά και όλοκληρο τον κόσμο.

Αιτίες

Βασική αιτία είναι η σταδιακή επιστροφή στην καθημερινότητα μετά την πανδημία και είναι υψηλή η ζήτηση για ενέργεια σε όλο τον κόσμο με την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας κυρίως σε Ασία, Β. Αμερική και Ευρώπη. Το παγκόσμιο ΑΕΠ αναμένεται να κλείσει με 6% φέτος και για το 22 στο 5% σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΔΝΤ.

Στη μακρινή Κίνα πληρώνουν όσο-όσο την αγορά ενέργειας (φυσικό αέριο (φ.α), υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), λιγνίτες, άνθρακες κλπ) και τα εργοστάσια κλείνουν κάποιες μέρες για να εξοικονομήσουν πόρους. Στην Ινδία (την 3η μεγαλυτερη οιονομία της Ασίας) τα 135 θερμοηλεκτρικά εργοστάσια κινδυνεύουν να ξεμείνουν από προμήθεις άνθρακα μιας και ο
εισαγόμενος από τα 60 δολ ο τόνος το Μάρτιο έχει φτάσει τα 200 δολ.!!και ο εγχώριος δεν φτάνει να καλύψει τη ζήτηση.

Στην Ευρώπη η μεγαβατώρα φυσικού αερίου έφτασε τα 170 δολ. φθηνότερη και από το λιγνίτη!!!!

Το πετρέλαιο φλερτάρει με 100 δολ το βαρέλι μέχρι τέλος της χρονιάς και κανείς δεν ξέρει αν θα τα ξεπεράσει κι αυτά. (92% αύξηση τιμών μέσα στο 21). Ήδη η βενζίνη πλησιάζει στην Ελλάδα τα 2 ευρώ το λίτρο. Άλλες αιτίες αποτελούν: η χαμηλή αποθήκευση φ.α κυρίως στην Ευρώπη, η έλλειψη φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), η τιμή του οποίου εκτινάχτηκε στα ύψη (στο χρηματιστήριο της Ολλανδίας που το Μάρτιο του 20 είχε 3,6€/MWh /Μεγαβατώρα και Οκτώβριο 21, έφθασε στα 92,8€/MWh!!!), ενώ τα φορτία LNG μέσω πλοίων από 2$/ΜΜΒtu το Μάρτη του 20 πωλούνται πάνω από 35$ στη λεκάνη του Ατλαντικού και οι παραδόσεις Δεκεμβρίου 21, για τις αγορές της Ασίας έφθασαν τα 40$/ΜΜbtu!!!!

Όπως μεταδίδει το Bloomberg, τα αποθέματα σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην Ευρώπη είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα γι ́ αυτή την εποχή. Οι ροές από τη Ρωσία και τη Νορβηγία είναι περιορισμένες ενώ ο πιο ήρεμος καιρός μείωσε την παραγωγή από ανεμογεννήτριες καθιστώντας το αέριο ακόμη πιο απαραίτητο. Εδώ πρέπει να επισημανθεί και η λάθος διαχείριση των ενεργειακών πολιτικών της ΕΕ (πράσινο σύμφωνο) που με την ιδεολογική (ανέφικτη και μη ρεαλιστική) εμμονή τους για τη βίαιη απολιγνιτοποίηση, την γρήγορη μετάβαση στις ΑΠΕ έναντι κάθε κόστους (η ΕΕ είναι υπεύθυνη μόνο για το 6.5% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου άνθρακα).

Αυτές οι πολιτικές προκαλούν και αυξήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια που ήρθαν για να μείνουν. Μέσα στο 21 έχουν τριπλασιαστεί οι τιμές χονδρικής ηλεκτρισμού
στα διάφορα ενεργειακά χρηματιστήρια της Ευρώπης αλλά και της Αθήνας χωρίς βέβαια να υπολογίσουμε και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια που στήνονται στα χρηματιστήρια ρύπων, ηλεκτρισμού, κλπ.

Τώρα, αν προσθέσουμε και τις πιεσμένες διεθνώς αλυσίδες εφοδιασμού και τις τιμές των τροφίμων στα υψηλότερα επίπεδα της δεκαετίας έχουμε την τέλεια καταιγίδα, που λένε και οι οικονομολόγοι. Οι τιμές τροφίμων έχουν ανεβεί διεθνώς 33%, με πρωταγωνιστές τα σιτηρά, το κρέας και τα φυτικά έλαια, λόγω ακριβών λιπασμάτων, μεταφορικών και ελλείψεις εργατικών χεριών.

Η τιμή του βαμβακιού έχει αυξηθεί κατά 28% φέτος. Οι καλλιέργειες σε αρκετές βασικές χώρες παραγωγής του εμπορεύματος αντιμετωπίζουν προβλήματα, από τα πλημμυρισμένα λόγω των βροχοπτώσεων χωράφια στις ΗΠΑ μέχρι τις κατεστραμμένες από σκουλήκια εκτάσεις στην Ινδία. Ταυτόχρονα, οι αγοραστές βαμβακιού χρειάζονται περισσότερο εμπόρευμα.

Μεξικό και Κίνα προχωρούν σε αγορές ρεκόρ.

Συνέπειες

Η έλλειψη ενέργειας στην ευρωπαϊκή ήπειρο κάνει τις κυβερνήσεις να προειδοποιούν για διακοπές ρεύματος, καθώς και για αναγκαστικό κλείσιμο εργοστασίων. Αυτό θα σημάνει ακριβότερη θέρμανση κατοικιών, τιμών βιομηχανιών, τροφίμων, πρώτων υλών και μεταφορών που θα οδηγήσει σε αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας, κοινωνικές αναταραχές κλπ.

Αν ο χειμώνας είναι βαρύς η ΕΕ θα είναι στο έλεός του και στο έλεος της Ρωσίας για έξτρα ροή φυσικού αερίου (ήδη προμηθεύει το 40% των ευρωπαϊκών αναγκών) για να μην παγώσουμε. Για τη χώρα μας δυστυχώς τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα αφού το 78% της ενέργειας, με στοιχεία 2020 (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ηλεκτρισμό) που καταναλώνουμε εισάγεται !!!!

Οι αγωγοί που διέρχεται μέσω Τουρκίας το αζέρικο και ρωσικό αέριο στη χώρα μας (εισαγωγές της τάξης του 80%), μας καθιστούν ενεργειακά εξαρτώμενους στην ουσία από την Τουρκία.

Στις γεωπολιτικές συνέπειες της κρίσης συμπεριλαμβάνεται και η σύγκρουση ΗΠΑ/Κίνας, η εσωτερική συνοχή της ΕΕ, ο ρόλος της Ρωσίας και ο οικονομικός εθνικισμός (κυρώσεις, προστατευτισμός).

Μέτρα ανακούφισης

Για να μην κρυώσει η ΕΕ αλλά και εμείς που έχουμε εξάρτηση από φ.α και πετρέλαιο, στην ηλεκτρική παραγωγή αναγκαστικά θα μπουν τα εργοστάσια λιγνίτη που τόσο πρόωρα απαξιώθηκαν. Δεν είναι έτοιμη η ΕΕ ακόμα για την πλήρη απομάκρυνση από μολυσμένες μορφές ενέργειες αφού δεν έχει λυθεί το πρόβλημα αποθήκευσης, κόστους ενώ ο αέρας, το νερό και ο ήλιος (ΑΠΕ) δεν έχουν σταθερές και προβλέψιμες αποδόσεις). Η βίαια απολιγνιτοποίηση των μονάδων της χώρας μέσα στο 2023 πρέπει να αναθεωρηθεί αφού έχουμε περιθώρια μέχρι τη δεκαετία του 2040 όπως έκανε η Γερμανία που θα τα κλείσει το 2038, η Πολωνία το 2050, η Τσεχία το 2040 και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Είναι επίσης επιτακτική ανάγκη η επιτάχυνση της αξιοποίησης των εγχώριων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, της γεωθερμίας (ΑΠΕ), των υδροηλεκτρικών και των ερευνών νότια της Κρήτης και στην Αν. Μεσόγειο (ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου-Κρήτης) κάτι που προϋποθέτει ανακήρυξη και οριοθέτησή της ΑΟΖ.

Βέβαια στην ενεργειακή στρατηγική που έχει αποφασίσει η χώρα μας θα πρέπει μέχρι το 2026 η ηλεκτροπαραγωγή (29GW) να είναι 61% ΑΠΕ από 45% που είναι σήμερα, 27% Φυσικό Αέριο, από 28% και 12% υδροηλεκτρικά από 16% που είναι σήμερα. Το 11% του λιγνίτη που συμμετέχει στην εγχώρια παραγωγή μηδενίζεται. Προβλέπεται μέχρι το 2030 να έχουν κατασκευαστεί στη χώρα πάνω από 10-12 Γιγαβατ νέων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων.

Τα εργαλεία που ανακοίνωσε η ΕΕ δεν φθάνουν ενώ για την απορρόφηση της κρίσης στην Ελλάδα θα χρειαστούν τουλάχιστον 2 με 2,5 δις ευρώ.

*πολιτικός επιστήμων-διεθνολόγος.