Στη σκιά της Δημοκρατίας

Τελικά ήταν ”Προφητικός” ο λόγος του ποιητή που μας χάρισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1979, αφού κινούμαστε σε τροχιά εκδίκησης των ονείρων που έσπειραν γενεές επί γενεών Ελλήνων στους αιώνες των αιώνων.

Η καταιγίδα που γέννησε ο νους του ανθρώπου επήλθε και – με πρόσχημα τον ορατό-αόρατο εχθρό covid-19 – επιβάλλει την κόλαση του 21ου αιώνα η οποία μεταφράζεται σε παγκόσμια ανατριχίλα με εκτός δημοκρατικών ορίων περιορισμούς.

Περιορισμούς σε μια νέου τύπου οργουελική Ωκεανία, η οποία περιλαμβάνει δικτατορικού τύπου ”κανονικότητα” με lockdown, κανόνες κοινωνικής απόστασης, ύποπτα, πιθανά και επιβεβαιωμένα κρούσματα και πολλά πλοκάμια αποκλίνουσας πολιτικής συμπεριφοράς που παραπέμπουν σε καθεστώς ”δημοκρατίας εν απολυταρχία”.

Κι αυτό δεν είναι καθ’ υπερβολήν, αλλά ισχύει στην κυριολεξία, αφού βασική προϋπόθεση – ”sine qua non” (εκ των ουκ άνευ) – σε καθεστώς γνήσιας κι όχι νομιζόμενης δημοκρατίας είναι η ελευθερία και όχι η αιχμαλωσία του πνεύματος των πολιτών.

Είναι η αδέσμευτη δημιουργική πνοή (το οξυγόνο της) στα γράμματα, τις επιστήμες, τις τέχνες. Η ανεμπόδιστη διαφωνία και το ακαταδίωκτο του αντίλογου. Το γόνιμο έδαφος ανάπτυξης της πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής ελευθερίας και η δυνατότητα των ανθρώπων να ονειρεύονται επαναστατικά στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Του πολιτεύματος της ατομικής και συλλογικής ευθύνης.

Της ευθύνης που απαιτεί νηφάλια και νουνεχή συμμετοχή των πολιτών στα δημοκρατικά δρώμενα, αλλά απόρριψη της παθητικής στάσης η οποία παραπέμπει στην μετατροπή της δημοκρατίας σε πολιτικό παίγνιο των πάσης κομματικής προέλευσης ”αρχόντων”.

Των ”αρχόντων” που με το ήθος τους διαμορφώνουν το ήθος των ”αρχομένων”, όπως έλεγε ο Ισοκράτης. Αν και σε μια ανοιχτή, δημοκρατική κοινωνία μπορεί να συμβεί και το αντίστροφο. Οι πολιτικοί ηγέτες, δηλαδή, να ευθυγραμμιστούν με το πνεύμα του λαού από καθαρό λαϊκισμό και όχι λαϊκότητα.

Όλα αυτά βέβαια ερήμην της γνήσιας δημοκρατίας που, σε καμιά περίπτωση, δεν ευδοκιμεί ως θεραπαινίδα των εκάστοτε εχόντων και κατεχόντων την εξουσία οι οποίοι την αποστραγγίζουν από κάθε άποψη και την μετατρέπουν σε ”άδειο λόγο”.

Κι αυτό ενώ ξέρουν πως απ’ τη φύση της (βλ. Κλεισθένης, 6ος αι. πΧ) είναι γεννημένη ανεξάρτητη, για να μπορεί αυτοπολλαπλασιάζεται και να φαρδαίνει με υπόστρωμα μια ”πλουσιόδωρη, ανοιχτόμυαλη και ανοιχτόκαρδη” παιδεία (για να θυμηθώ τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο).

Μια παιδεία που αφήνει ανεμπόδιστη τη δημιουργία και δεν κρατά αιχμάλωτο το ελεύθερο δημοκρατικό πνεύμα ”υπό το μόδιον” (στην υπηρεσία) των πολιτικών οι οποίοι πάνε να το καταπνίξουν λειτουργώντας ως κομματάρχες που εναλλάσσονται στην εξουσία.

Γιατί όταν το καταπνίξουν οι εκπρόσωποι της ”καλλίστης και μεγίστης τέχνης” (όπως θεωρούσε την πολιτική ο Σωκράτης), η δημοκρατία καταντάει ημιθανής και παραχωρεί τη θέση της είτε στη φλύαρη δημοκοπία του λαϊκισμού είτε στην απολυταρχία του αυταρχισμού, που στην ακρότητά της αποκτά χαρακτηριστικά νέου τύπου προσωποπαγούς δικτατορίας.

Η μόνοι κερδισμένοι στην μια ή την άλλη ολέθρια αντικατάσταση είναι οι κόλακες και οι καιροσκόποι της πολιτικής μας ζωής, οι οποίοι την εκμεταλλεύονται χρησιμοθηρικά για να αποκομίσουν μικροκομματικά οφέλη.

Υπό τη σκιά αυτών των κινδύνων διαβιοί η δημοκρατία στον τόπο μας κατά την τελευταία (μνημονιακή-μεταμνημονιακή) δεκαετία, με επιπρόσθετο κακό (κοντά σ’ εκείνο της εγκατάστασης Δομών Φιλοξενίας μεταναστών σε όλη την Επικράτεια με ορατό τον κίνδυνο αλλοίωσης του ελληνικού πληθυσμού κατά τόπους) τον φόβο της πανδημίας ο οποίος ολοκλήρωσε – με τα μέτρα ανάσχεσης της διασποράς της – την εικόνα ενός ελλειμματικού δημοκρατικού πολιτεύματος που τείνει να γίνει περιορισμένο.

Έτσι δεν παραξενευτήκαμε καθόλου όταν, σε έρευνα σχετική του Ινστιτούτου V-Dem του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, η Δημοκρατία στην Ελλάδα βρίσκεται πίσω από το Ιράν, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν στο θέμα περιορισμού των δημοκρατικών ελευθεριών (λόγω προστασίας από τον ιό), ενώ αποτελεί ήδη την τρίτη πιο αυταρχική χώρα της Ευρώπης μετά τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Σερβία.

Με άλλα λόγια η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία είναι αυτήν τη στιγμή ουραγός στην παροχή δημοκρατικών ελευθεριών, χωρίς να προσμετράμε και το γενικότερα αντιδημοκρατικό πλαίσιο το οποίο έχουν διαμορφώσει η επιβολή προστίμων σε αστέγους κατά τη διάρκεια των lockdown (βλ. υγειονομική κρίση), η ”ελλειμματική λειτουργία της Βουλής (βλ. εισαγωγή τροπολογιών τη νύχτα χωρίς διαβούλευση), η προσπάθεια εμφύσησης πνεύματος αυτολογοκρισίας στα ΜΜΕ (βλ. περιορισμός των ελευθεριών στον Τύπο) κλπ.

Κάποια απ’ αυτά τα ”κλπ”, μάλιστα, επηρεάζουν βαθιά την ήδη βεβαρημένη από πολλά ψυχολογική κατάσταση του κόσμου ο οποίος είδε την χρονιά που μας πέρασε να κόβεται το ρεύμα από απόρους (με την παρουσία των ΜΑΤ), αντί να διασφαλίζεται.

Είδε – αντί για παρέλαση των μαθητών και των Ενόπλων Δυνάμεων στο αθηναϊκό Κέντρο την ημέρα της εθνικής εορτής της 28ης Οκτωβρίου – να γίνεται πορεία Πακιστανών, ενώ δυο μήνες αργότερα (στη φιέστα του Μπακογιάννη για την Πρωτοχρονιά), να στήνεται κορονοπάρτι απ’ τους Πακιστανούς στην πλατεία Συντάγματος που καταπατούσε όλους τους υγειονομικούς κανόνες…

Μ’ αυτά και μ’ αυτά ο διαχρονικός εκφυλισμός της δημοκρατίας έχει φουντώσει και η ύπαρξη συσκευής ”οξυγόνου” είναι απαιτητή για να επιζήσει αυτή, αφού – λόγω της συρρίκνωσής της – δεν συναρτώνται πλέον μαζί της – ατομικά και συλλογικά – οι μορφές της ελευθερίας που εξασφαλίζει.

Σημειωτέον ότι τη συρρίκνωση της δημοκρατίας την επιτείνουν οι διαχρονικές αμαρτίες της αναξιοκρατίας, της διαφθοράς και της αδυναμίας του ελληνικού κράτους να διασφαλίσει πόρους για την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών του από γενέσεως μνημονίων και εντεύθεν, αν και τα προηγούμενα χρόνια με δανεικά τα εξασφάλιζε…

Έτσι προκύπτει το εύλογο ερώτημα:

– Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε την κυβερνητική προπαγάνδα (στα πρότυπα παλαιότερων) για την έλευση των Rafale (πρωθυπουργική ανάρτηση με το σήμα της Νέας Δημοκρατίας στο τέλος του τηλεοπτικό σποτ γι’ αυτά), την άσκηση εξουσίας σε βάρος πολιτών και την εκχώρηση εκ μέρους τους (για τον λόγο αυτό) κάθε δυνατότητας ελέγχου της, τότε για ποια δημοκρατία μιλάμε;

Γιατί εδώ φαίνεται καθαρά ότι – με πρόφαση την ”παγκόσμια δικτατορία” που επέβαλε η πανδημία – πορευόμαστε στη σκιά της δημοκρατίας και όχι στον ολόφωτο δρόμο της διεύρυνσης και εμβάθυνσής της.

Και σκιά σημαίνει εκδήλωση αντιλήψεων, πρακτικών και συμπεριφορών που διαμορφώνουν ένα αντιδημοκρατικό κλίμα όπου κυριαρχούν τα άκρα και οι ακρότητες.

Έτσι δημιουργήθηκε σταδιακά ένα φράγμα διαχωρισμού μεταξύ των πολιτών (εμβολιασμένοι-ανεμβολίαστοι) για λόγους αντιμετώπισης της διάχυσης του κορονοϊού, με επακόλουθο την σύγκρουση της κυβέρνησης με τα Μέσα που υποστηρίζουν την μη συμβατότητα του Υποχρεωτικού Εμβολιασμού κατά του κορονοϊού με την ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων)

Τα Μέσα που, βλέποντας τις σπασμωδικές αντιδράσεις, τους ερασιτεχνισμούς και την ροπή της κυβέρνησης προς ολοένα και πιο αυταρχική άσκηση εξουσίας, εξεγείρονται και ενίοτε μπαίνουν στο πολιτικό παιχνίδι στηρίζοντας τη δυσαρέσκεια των πολιτών για την μη ικανοποιητική αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων τους.

Με δεδομένα αυτά οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι όσο πιο πολύ μεγαλώνει η νοσηρότητα στο πλέγμα covid-μεταλλάξεις-εμβόλια και όσο πιο μαζικά αντιδρούν οι πολίτες στην κυβερνητική επιλογή αντιμετώπισης του μεταναστευτικού με μετατροπή της Ελλάδας σε . “αποθήκη ψυχών” για χάρη της Ευρώπης, τόσο πιο πολύ αποψιλώνονται οι μορφές ελευθερίας που τους παρέχει η δημοκρατία.

Κι αυτό κάνει την υποψία μας βεβαιότητα ότι από μνημονιακής εποχής και εντεύθεν ζούμε στη σκιά της. Ζούμε στη σκιά της δημοκρατίας με ενεργό τον φόβο μέσα μας μήπως – λόγω απουσίας του κράτους – πέσουμε θύματα είτε βίας και εγκληματικότητας (τα οποία βρίσκονται στην κορύφωσή τους τελευταία σε βάρος ηλικιωμένων, νεαρών γυναικών και ανηλίκων) είτε ακραίων καιρικών φαινομένων, ”ασύμμετρων” πυρκαγιών το καλοκαίρι και πρωτόγνωρων χιονοκαταιγίδων τύπου ”Ελπίδας” τον Χειμώνα…

Κρινιώ Καλογερίδου (Βούλα Ηλιάδου, συγγραφέας)