Τα Μέσα Μαζικής Δικτύωσης μας έκαναν λιγότερο ελεύθερους

Το να θέλουμε να μαθαίνουμε τι γίνεται δίπλα μας δεν είναι μόνο μια απλή θεμιτή περιέργεια αλλά μια ζωτική ανάγκη προστασίας του ίδιου του εαυτού μας από τους κινδύνους που μας περιβάλλουν.

Ενώ σε παλαιότερες εποχές η πληροφόρηση δεν ξεπερνούσε το βεληνεκές της φωνής του ρήτορα που εκπροσωπούσε μια πολιτική ή θρησκευτική ιδέα, αντίθετα σήμερα τα μέσα πληροφόρησης είναι πολλά και περίπλοκα και η έκτασή τους οικουμενική.

Αυτή ακριβώς η παγκοσμιότητα της πληροφόρησης δημιουργεί προβλήματα σύγχυσης και δυσπεψίας για την αφομοίωση και επεξεργασία των πληροφοριών από τον εγκέφαλό μας με αποτέλεσμα να μαθαίνουμε σε μια στιγμή για τα πάντα που συμβαίνουν στον κόσμο και την άλλη στιγμή να μετατρέπονται σε σκουπίδια παραπληροφόρησης και προπαγάνδας.

Πιο κοντά στον απλό άνθρωπο βρίσκονται τα λεγόμενα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ενώ σε επίπεδο κρατικής εξουσίας και διοίκησης ανθρωπίνων μαζών είναι το σύστημα του κυβερνοχώρου, η ηλεκτρονική απάλειψη της προσωπικότητας.

Αξίζει λοιπόν να διαβάσουμε εδώ ορισμένες περιεκτικές και σε φυσική γλωσσική ροή σκέψεις πάνω στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης που διατύπωσε το περασμένο Σάββατο στην αίθουσα της Ένωσης Σμυρναίων στην Νίκαια ο Θεοφιλέστατος επίσκοπος Γαρδικίου (ΓΟΧ) και Θεολόγος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Κλήμης Παπαδόπουλος σε ανοικτή σχετική συζήτηση.

Οἱ δυνατότητες, ἀπὸ τὴν ἔναρξη ἰδίως τῆς τρίτης χιλιετίας ποὺ διανύουμε, σχετικὰ μὲ τὴν πρόσβαση στὴν γνώση καὶ τὴν ἐπικοινωνία, μέσα κυρίως ἀπὸ τὸ διαδίκτυο καὶ εἰδικότερα ἀπὸ τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης, εἶναι ὁμολογουμένως ἀσύλληπτες.

Οἱ νέοι μάλιστα ἄνθρωποι σπεύδουν μὲ ἀσυγκράτητη ἐπιθυμία νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἀντιλαμβάνονται, ὅτι τοὺς παρέχεται σὰν δύναμη: ἀπὸ τὴν φαινομενικὰ ἀπόλυτη ἐλευθερία νὰ χρησιμοποιήσουν τὰ σύγχρονα μέσα ἐπικοινωνίας ὅπως καὶ ὅποτε θέλουν, κρυμμένοι πίσω ἀπὸ τὴν ἀπρόσωπη σιγουριὰ καὶ ἀσφάλεια τῆς ὅποιας ὀθόνης τους, μικρῆς ἤ μεγάλης. Τὸ ἴδιο ὅμως γίνεται σχεδὸν καὶ ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους διασυνδεδεμένους χρῆστες.

Ἔτσι, ἀπὸ τὴν μιὰ ἡ ὑπερβολικὰ μεγάλη πληροφορία ποὺ δὲν φαίνεται νὰ μπορεῖ νὰ ἀξιοποιηθεῖ, ἐκτιμηθεῖ καὶ χρησιμοποιηθεῖ σωστὰ καὶ δημιουργικά, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ἐπικοινωνία ποὺ εἶναι περισσότερο ἀνταλλαγὴ πληροφοριῶν, ποὺ κυριαρχεῖ ἡ ἀτομικότητα, ἡ προκλητικότητα καὶ ἡ ἔλλειψη ἀληθινῆς/ζωντανῆς ἐπικοινωνίας, καὶ ποὺ ἡ ἀπόπειρα τοῦ ὅποιου διαλόγου καταντᾶ συνήθως μιὰ ἀρένα ἄκομψων ἕως βάρβαρων συγκρούσεων, συνιστοῦν ἕνα σύνθετο πρόβλημα ποὺ ἀφορᾶ ὅλους μας καὶ ποὺ πρέπει νὰ τὸ κατανοήσουμε καλύτερα καὶ νὰ τὸ ἀντιμετωπίσουμε γόνιμα.

Δυστυχῶς, εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ ἠθικὴ καὶ πνευματικὴ πρόοδος δὲν φαίνεται νὰ συμβαδίζει μὲ τὴν τεχνική. Στὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης γνωρίζουμε ὅτι κυριαρχεῖ ἡ ἀσημαντότητα, ἡ ρηχότητα, ἡ χυδαιότητα καὶ ἡ βαναυσότητα· αὐτὸ ποὺ προβάλλεται εἶναι συνήθως μιὰ εἰκονικὴ βιτρίνα, μιὰ ἐπίπλαστη καὶ φτιαχτὴ εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ, ἕνας ναρκισσισμὸς καὶ μιὰ ἐπικίνδυνη ἐγωπάθεια.

Σωστὰ ἔχει ἐπισημανθεῖ, ὅτι μὲ ὅλη αὐτὴ τὴν πληροφορία καὶ ἐπικοινωνία, «ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος γίνεται λιγότερο ἐλεύθερος καὶ περισσότερο ἐθισμένος. Γίνεται λιγότερο σοφὸς καὶ περισσότερο περίεργος. Λιγότερο “φίλος” καὶ περισσότερο ἀδιάκριτος».

Ὅμως, ὁ ἐντοπισμὸς τοῦ προβλήματος δὲν σημαίνει ἀπαξίωση τῶν θετικῶν δυνατοτήτων, οὔτε μιὰ ἀρνητικὴ στάση στὴν δεδομένη πλέον κατάσταση.
Ἀλλά, προσκαλεῖ σὲ καλύτερη ἐπίγνωση καὶ ἐγρήγορση, σὲ καλλιέργεια καὶ ἐνεργοποίηση ἐκείνων τῶν πνευματικῶν ἀντισωμάτων, ποὺ θὰ βοηθήσουν νὰ ἐπωφεληθοῦμε τῶν θετικῶν στοιχείων, ἀπορρίπτοντας τὰ ἀρνητικά.

*Ο Αντώνης Ιακώβου Ελευθεριάδης είναι Καθηγητής Δρ. Φιλολογίας και Θεολόγος