H εφαρμογή μιας σκληρής πολιτικής λιτότητας με εκχώρηση του εθνικού πλούτου στους δανειστές, οι υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα, οι απαράδεκτες πιέσεις στη δικαιοσύνη και η κακοποίηση των θεσμών χαρακτηρίζουν τη διακυβέρνηση του κ. Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ.
Κοινό όλων αυτών των επιλογών είναι τα παρακάλια και οι υποχωρήσεις προς τα έξω και οι λεονταρισμοί και ο ψευτο-τσαμπουκάς στο εσωτερικό. Είναι η πολιτική που εφαρμόζει ένας κλασικός underdog (=κακομοίρης) της πολιτικής.
Αυτή, όμως, δεν είναι παρά μόνον η πρώτη εντύπωση.
Αν ο Νικηφόρος Διαμαντούρος ξανάγραφε την πραγματεία του με την οποία διέκρινε τους Έλληνες πολιτικούς σε «cosmopolitan» και «underdog» θα έπρεπε να λάβει σοβαρά υπόψη του τα νέα δεδομένα που προσκομίζει στην πολιτική αρένα ο κ. Τσίπρας.
Οπωσδήποτε ο κ. Τσίπρας ανήκει στους κακομοίρηδες, τους underdog της πολιτικής, όπως εξάλλου κι άλλοι πρωθυπουργοί πριν απ’ αυτόν. Υπάρχει όμως μια ουσιώδης διαφορά σε σχέση με τους προηγούμενους.
Στην αρχική διάκριση περιγράφονται καθαρά ζεύγη αντίθετων αξιακών προταγμάτων και επιχειρησιακών συμπεριφορών: «Αντι-δυτικοί» εναντίον «ευρωπαϊστών», «λαϊκοί» έναντι «βυζαντινορθοδόξων» κοκ. Έχουν υπάρξει στις δεκαετίες που πέρασαν ενδιάμεσοι τύποι οι οποίοι, όμως, δεν αναιρούν τη διαφορά τους από εκείνους που διαφοροποιούνται.
Πολλοί έχουν επιχειρήσει συνδυασμούς πολιτικών μορφών, επικεντρώνοντας σε χαρακτηριστικά της μιας ή της άλλης τυπολογίας αλλά, κι αυτοί, δεν ακυρώνουν τη λογική της διχοτομίας, σμίγοντας δύο διαμετρικά αντίθετους τύπους. Δεν μπορεί, δηλαδή, το ίδιο πρόσωπο να είναι στον ίδιο χρόνο, μαζί και ευρωπαϊστής και οριενταλιστής, διότι οι δύο αυτές ταυτότητες περιγράφονται ως αντίθετοι πολιτικοί ιδεότυποι.
Πολλοί κοινωνικοί επιστήμονες έχουν αναλύσει σε διαφορετικά πεδία πολιτικής –εξωτερική, κοινωνική– την εναλλαγή των ηγετών μεταξύ της μιας ή την άλλης πλευράς της διχοτομίας. Μπορεί, δηλαδή, κανείς στην αρχή της διακυβέρνησής του να έχει ταυτιστεί περισσότερο ή λιγότερο με τη μια πλευρά της αλλά δεν μπορεί να συνυπάρχουν, ταυτόχρονα, και οι δύο πλευρές της στον ίδιο ηγέτη διότι, τότε, αίρεται η ίδια η διχοτομία.
Ο κ. Τσίπρας είναι ο πρώτος ηγέτης που διαλύει, ακυρώνει την παραδοσιακή διχοτομία, ενώ δημιουργεί μια νέα. Την ακυρώνει αφού σ’ αυτόν συντρέχουν αντιτιθέμενες ποιότητες.
Είναι εκείνος που υπήρξε διακηρυγμένος αντίπαλος της Ευρώπης και φανατικός υπηρέτης των πιο συντηρητικών κύκλων της. Μη σπεύσετε να παρασυρθείτε από την προσπάθειά του να δείξει ότι άλλαξε. Προσπαθεί να δείξει ότι άλλαξε ενώ παραμένει με το όπλο παρά πόδας. Όπου μπορεί δείχνει και το προσωπείο του 2015: Με τον Μαδούρο, με τον Πολάκη, με τους ψεκασμένους του Καμένου.
Εντέλει, ο κ. Τσίπρας δεν υπηρετεί άλλοτε τη μια κι άλλοτε την άλλη όψη της διχοτομίας. Προσποιείται ότι ακολουθεί την μια ή την άλλη και, γι’ αυτό, μετακινείται με ευκολία μεταξύ αυτών. Η κινητικότητα αυτή που με παλαιότερους όρους θα μπορούσε να αποδοθεί ως οπορτουνισμός, συνιστά συστατικό στοιχείο μιας πολιτικής επιλογής που δεν έχει σχέση με την παραδοσιακή διχοτομία των cosmopolitan και underdog.
Κι όσοι συντάσσονται με τον δρώντα Τσίπρα, ηθελημένα ή όχι, την αποδέχονται είτε γιατί περιμένουν να ευεργετηθούν σε προσωπικό επίπεδο είτε γιατί θέλουν να υποταγούν σ’ αυτόν, να αποτελέσουν ένα τμήμα των πιστών του.
Ο κ. Τσίπρας αποδέχεται και καλλιεργεί μόνο μια διχοτομία: Εκείνη μεταξύ των φίλων-πιστών του, ανεξαρτήτως από ποια πλευρά του πολιτικού φάσματος προέρχονται, και των εχθρών του. Όλοι όσοι δεν ανήκουν στους φίλους-πιστούς του χαρακτηρίζονται, σήμερα, ομαδόν ως ακροδεξιοί/φασίστες. Είναι προφανώς ψυδεπίγραφος και αυτός ο χαρακτηρισμός.
Τον κ. Τσίπρα δεν τον ενδιαφέρει η πολιτική ταυτότητα ούτε εκείνων που τον ακολουθούν ούτε εκείνων που του αντιτίθενται. Θα ήθελε εκείνους που είναι απέναντί του, εάν μπορούσε, να τους αποκαλέσει και να τους αντιμετωπίσει ως εχθρούς του.
Γι’ αυτόν υπάρχουν εχθροί και φίλοι. Ο κ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχονται την παλιά, κλασική διάκριση που ανέλυσε υποδειγματικά στην περίπτωση του ναζισμού ο Carl Schmitt. Πρεσβεύουν τον ολοκληρωτισμό και την κατάργηση της δημοκρατίας και δεν τους ενδιαφέρει, καθόλου, εάν ο δικός τους ολοκληρωτισμός θα είναι κομμουνιστικός/αριστερός ή δεξιός/φασιστικός.
Μια τέτοια μετα-πολιτική συνθήκη δεν μπορεί, όμως, να αντιμετωπιστεί με τα παλιά γνωστά εργαλεία. Επομένως, όσοι στέργουν στην προηγούμενη ανάλυση καλούνται να σκεφθούν και να αντιδράσουν αναλόγως.
Ειδάλλως, το μόρφωμα που κυβερνά μας επιφυλάσσει πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις ακόμη…
*O Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι βουλευτής Επικρατείας του Ποταμιού
