Ένα F.A.Q. για τη βραχυχρόνια μίσθωση

Άκουσα αμέσως μετά το σχηματισμό της νέας κυβερνήσεως τον νέο Υπουργό Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη να βάζει τους περιορισμούς και τις ποσοστώσεις στη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων στην κορυφή της ατζέντας του.

Αυτό δε θα έπρεπε βέβαια να μου κάνει εντύπωση, καθώς και η κυβέρνηση Σαμαρά είχε αντιμετωπίσει με επιφυλακτικότητα τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και τις πλατφόρμες οικονομίας διαμοιρασμού.

Θα θυμούνται ίσως κάποιοι, ότι η Όλγα Κεφαλογιάννη, η οποία μέχρι τελευταίας στιγμής διεκδίκησε το Υπουργείο Τουρισμού και δεν το πήρε, διότι, όπως φημολογείται, το επιθυμούσε «πακέτο» με το Υπουργείο Πολιτισμού, ήταν η πρώτη που νομοθέτησε σχετικά με την βραχυχρόνια μίσθωση, καθιστώντας την ωστόσο εμμέσως μία παράνομη δραστηριότητα.

Παρά ταύτα, δεν προτίθεμαι εδώ να αναζητήσω τα κίνητρα για μια τέτοια στάση έναντι μίας οικονομικής δραστηριότητος που στην κυριολεξία έσωσε έναν τεράστιο αριθμό Ελλήνων πολιτών. Σ’ αυτό άλλωστε, αναφέρθηκε ο ίδιος ο Πρόεδρος της Πανελληνίας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) Στράτος Παραδιάς, αναφερόμενος σε «πιέσεις των ξενοδόχων». Προτιμώ να μιλήσω για τη βραχυχρόνια μίσθωση, αναδεικνύοντας τα θετικά της, αντί να συνωμοσιολογώ και να ψάχνω για σκελετούς στις ντουλάπες των Υπουργών.

Ποιος είναι ο άμεσα ωφελούμενος από τη βραχυχρόνια μίσθωση;

Από την αρχή της εξάπλωσής της στη χώρα μας, η μίσθωση ακινήτων μέσω της πλατφόρμας «AirBnB», καθώς και άλλων αντιστοίχων συστημάτων απετέλεσε μία λύση για τα εκατομμύρια ιδιοκτητών ακινήτων στη χώρα μας. Ακίνητα, που απαξιώνονταν άλλοτε λόγω της εγκατάλειψης, στα οποία τα καταδίκασε η κρίση, άλλοτε λόγω τοπικών συνθηκών, όπως η άνοδος της εγκληματικότητος, η αυξημένη παρουσία νεοαφιχθέντων αλλοδαπών και λαθρομεταναστών, οι διαταραγμένη κοινωνικοοικονομική ζωή από διαδηλώσεις και επεισόδια και οι καταλήψεις από συμμορίες της αριστεράς, που κατέστρεφαν και καταστρέφουν ολόκληρες γειτονιές και συνοικίες.

Η ένταξη στις πλατφόρμες αυτές βέβαια, ξεκίνησε από περιοχές που δεν είχαν τόσα προβλήματα, είχαν όμως σίγουρα μεγάλη διαθεσιμότητα οικιστικής στέγης. Τέτοιες ήταν το Κουκάκι, ο Νέος Κόσμος, τα Πετράλωνα, αλλά και το Εμπορικό Τρίγωνο Αθηνών, το οποίο μετά τα καψίματα του 2008 γινόταν όλο και πιο ακατάλληλο για οιαδήποτε εμπορική δραστηριότητα πλην της εστίασης.

Πώς αντιμετωπίστηκαν οι εκμισθωτές μέσω διαδικτυακών πλατφορμών;

Συγχρόνως, η απαξιωμένη ακίνητη περιουσία στοχοποιήθηκε τόσο από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου και Σαμαρά όσο και από τη μισαλλόδοξη και σοσιαλίζουσα φιλοσοφία των Δανειστών, οι οποίοι θεωρούσαν παράλογο οι Έλληνες να χρωστούν και συγχρόνως να έχουν όλοι από ένα ή και παραπάνω ακίνητα. Βλέπετε, στις χώρες τους οι ιδιοκτήτες ακινήτων είναι πολύ λίγοι και συνήθως όλα ανήκουν σε εταιρείες. Ο επιβαλλόμενος ΕΝΦΙΑ, ακόμη και για ακίνητα που δεν απέδιδαν έσοδα, καθιστούσε ως μοναδικές εναλλακτικές την εκμετάλλευση, την εκποίηση ή την αποποίηση σε περίπτωση κληρονομιάς μονόδρομο. Μ’ άλλα λόγια, δεν μπορούσες και δεν μπορείς να έχεις ένα ακίνητο να κάθεται.

Μέσω της οικονομίας διαμοιρασμού, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πήραν ένα σοβαρό μερίδιο στον ραγδαία αυξανόμενο τουρισμό της χώρας και είδαν την επένδυσή των ιδίων ή των προγόνων τους σε ένα ακίνητο να γίνεται και πάλι ανταποδοτική. Κι όλα αυτά, την ώρα που οι τράπεζες μοίραζαν διαταγές πληρωμών και κατασχέσεις σε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.

Στο διάστημα που Υπουργός Τουρισμού ήταν η κυρία Όλγα Κεφαλογιάννη, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις νομιμοποιούντο ουσιαστικά μόνο υπό το καθεστώς της τουριστικής εκμισθώσεως, με ειδικό σήμα του ΕΟΤ. Όσοι δεν πληρούσαν τις παράλογες προϋποθέσεις αποκτήσεως του σήματος δεν μπορούσαν ουσιαστικά να προβούν σε μία νόμιμη εκμίσθωση μέσω της πλατφόρμας του TAXIS. Συγχρόνως, η κυρία Κεφαλογιάννη δεν έχανε την ευκαιρία να εναρμονίζεται με τους ξενοδόχους, οι οποίοι έβλεπαν τη δραστηριότητα αυτή ως ανταγωνιστική και πάσχιζαν ως άλλοι «Λυμπερόπουλοι» να την αφανίσουν.

Πόσο μπορούν να φοροδιαφύγουν οι εκμισθωτές του «AirBnB»;

Παραδόξως, η βραχυχρόνια μίσθωση, αυτή η «καπιταλιστική και νεοφιλελεύθερη» δραστηριότητα, νομιμοποιήθηκε επί ΣΥΡΙΖΑ και ταυτίστηκε ουσιαστικά με την παραδοσιακή αστική μίσθωση. Με σκοπό δε την αντιμετώπιση φαινομένων φοροδιαφυγής, δημιουργήθηκε ειδική πλατφόρμα, ειδικό μητρώο και αριθμός μητρώου, τον οποίον πλέον πρέπει να καταχωρείς στις πλατφόρμες τύπου AirBnB, αν δε θες να είσαι έκθετος έναντι της εφορίας. Πλέον, είναι πολύ πιο εύκολο να φοροδιαφύγεις μέσω των παραδοσιακών μακροχρονίων μισθώσεων, παρά μέσω της οικονομίας διαμοιρασμού. Οι πλατφόρμες αποτελούν εγγύηση φορολογικής συνέπειας, καθώς καταγράφουν κάθε συναλλαγή.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσοι εκμισθωτές αυτού του τύπου εντάχθηκαν στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ για τη βραχυχρόνια μίσθωση. Αν πάντως το κράτος θελήσει να εξυγιάνει ακόμη περισσότερο αυτόν τον κλάδο, δεν έχει παρά να ελέγξει τα δεδομένα που καταγράφονται στις πλατφόρμες διαμοιρασμού και να ασχοληθεί με όσους δεν δηλώνουν τις συναλλαγές που αυτές καταγράφουν.

Ποια είναι τα «παράπλευρα οφέλη» της οικονομίας διαμοιρασμού;

Συγχρόνως με όλα τα ανωτέρω, η οικονομία διαμοιρασμού στις μισθώσεις υποστηρίζει σήμερα σωρεία επαγγελμάτων και επαγγελματιών, ενώ αποτελεί ουσιαστικά μία ικανοποιητική διέξοδο στην ύφεση που γνώρισε ο κατασκευαστικός τομέας. Τα περισσότερα τεχνικά γραφεία ασχολούνται πλέον με τις ανακαινίσεις ακινήτων, ενώ μικρές και μεγάλες εταιρείες επίπλωσης οφείλουν μεγάλο μέρος του κύκλου εργασιών τους στην επίπλωση τέτοιων ακινήτων.

Συστήθηκαν εκατοντάδες εταιρείες διαχείρισης βραχυχρονίων μισθώσεων μέσω των ηλεκτρονικών πλατφορμών, φτιάχτηκαν εφαρμογές σε κινητά προς διευκόλυνση των ιδιοκτητών ή των επισκεπτών τους, ενώ σωρεία μικροεπαγγελματιών από το χώρο της οικοδομής, όπως ελαιοχρωματιστές, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, δικτυάδες και αυτοματιστές αναζωογονήθηκαν. Εν παραλλήλω επιχειρήσεις καθαρισμών, καθαριστήρια, αυτόματα πλυντήρια, χώροι φύλαξης αποσκευών γεννήθηκαν, ειδικά σε περιοχές όπως το Κουκάκι, όπου ανθεί η βραχυχρόνια μίσθωση. Η εστίαση, οι ξεναγοί και οι ταξιτζήδες, βρήκαν μία νέα αγορά.

Το κέντρο της Αθήνας ξαναγεννήθηκε, σφύζοντας από καλούς τουρίστες. Όχι πλουσίους ίσως, αλλά τουρίστες που λειτουργούν ελεύθερα και όχι κατευθυνόμενοι από τουριστικά γραφεία και πράκτορες, που οδηγούσαν τον τουρισμό μέχρι πρότινος στα ίδια και τα ίδια μέρη, που τους διέθεταν μεγαλύτερη προμήθεια.

Και να σκεφτεί κανείς, ότι από την αγορά των ακινήτων στην Αθήνα, μόλις 6% διατίθεται στην αγορά της βραχυχρόνιας μίσθωσης, τα περισσότερα δε εξ’ αυτών ήταν προηγουμένως στα αζήτητα.

Αφήνω τελευταίο το κράτος, το οποίο απέκτησε ένα νέο πόρο μέσω της φορολόγησης αυτής της δραστηριότητος, αλλά και των επαγγελμάτων και επιχειρήσεων που την περιστοιχίζουν.

Υπάρχουν κοινωνικές επιπτώσεις;

Πολλοί λένε ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, αφενός εκτυνάσσουν το ύψος των μισθωμάτων και αφετέρου προκαλούν επιπλοκές στην κοινωνική ζωή κάθε γειτονιάς. Αυτό όμως δεν ισχύει, διότι το ποσοστό τους έναντι του συνόλου των ακινήτων είναι μονοψήφιο και μάλλον αποκλείεται να γίνει ποτέ διψήφιο.

Ας σκεφτούμε καλύτερα, πόσες πολυκατοικίες έλυσαν τα οικονομικά τους προβλήματα, αλλά και ευπρεπίστηκαν, λόγω ακριβώς της ανάγκης όσων διέθεταν τέτοια ακίνητα να επιλύσουν κάθε πρόβλημα, που υποβαθμίζει τη διαμονή των πελατών τους. Κι ας αναρωτηθούμε, πού όδευαν ολόκληρες γειτονιές, απαρτιζόμενες από κτίρια που αδυνατούσαν να καλύψουν τα κοινόχρηστά τους; Τι θα έκαναν, αλήθεια, οι γηραιοί άνθρωποι του ρετιρέ χωρίς το ασανσέρ που εξόδοις του επισκεύασε ο ιδιοκτήτης μιας γκαρσονιέρας για να μην ταλαιπωρούνται οι πελάτες του;

Ποιοι είναι οι μύθοι γύρω από το AirBnB;

Πρόσφατα διάβαζα ένα άρθρο του Καμπουράκη, ο οποίος ουσιαστικά μιλούσε για κορεσμό της αγοράς και για πιθανή φούσκα. Αυτό, ενδεχομένως να ισχύει. Είναι όμως και φυσικό και αργά η γρήγορα η αγορά αυτή θα συρρικνωθεί σε όσους πραγματικά μπορούν να παραμείνουν σ’ αυτή. Οι φούσκες είναι ένα φαινόμενο σε κάθε νέα και αναπτυσσόμενη αγορά. Ανήκει στην ατομική ευθύνη του καθενός να δει, αν πραγματικά αξίζει να επενδύσει σε κάτι τέτοιο.

Επιπλέον, θα πρέπει να λάβει κανείς υπ’ όψιν του το πώς μέσω τέτοιων επενδύσεων αναβαθμίστηκε μεγάλος αριθμός ακινήτων και επεκτάθηκε το υγιές κομμάτι της αγοράς, ειδικά στους αστικούς ιστούς, εις βάρος παραβατικών αγορών που υπερβαίνουν τα όρια τόσο της κοινώς εννοουμένης αισθητικής όσο και αυτά της νομιμότητος.

Υπάρχει και ο μύθος που συνδέει τις πλατφόρμες βραχυχρονίου μισθώσεως με την Golden Visa και με τη νομιμοποίηση αλλοδαπών στη χώρα μας. Μα αν δεν υπήρχε αυτή η προστιθέμενη αξία στα ακίνητα της Ελλάδος, τότε πιθανότατα πολλοί περισσότεροι αλλοδαποί θα μπορούσαν να αγοράσουν μπιλ-παρά ένα ακίνητο για να πάρουν τη βίζα. Έτσι δεν είναι;

Ποιο είναι το στοίχημα;

Το στοίχημα είναι, η αγορά της βραχυπροθέσμου μισθώσεως να επεκταθεί παντού. Μπορεί άλλωστε να εξυπηρετήσει, πέραν του κλασσικού τουρισμού και τον επαγγελματικό τουρισμό ή ακόμη και τον ιατρικό τουρισμό. Τα παρελκόμενα επαγγέλματα και οι δραστηριότητες αυτής της αγοράς που περιέγραψα πιο πάνω, αργά ή γρήγορα θα εκτοπίσουν όσα συνθέτουν τα γκέτο και τα άβατα, διότι οι συμμετέχοντες δε θα συμβιβαστούν με την ιδέα ότι αποτελούν τα παιδιά ενός κατωτέρου Θεού, όπως μοιραία αναγκάστηκαν να πράξουν οι απομονωμένοι κάτοικοι του έκτου διαμερίσματος της Αθήνας και άλλων περιοχών του κέντρου.

Ιδεολογικά;

Όποιος πιστεύει στην έννοια της ελευθερίας, είτε είναι ένας ακραίος φιλελεύθερος ή νεοφιλελεύθερος είτε είναι ελευθεριακός δεξιός είτε εθνικιστής δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει ότι ο καθένας θα πρέπει να μπορεί να διαθέτει το ακίνητό του όπως το επιθυμεί. Θα πρέπει επίσης να συμφωνήσει ότι καμία συντεχνία δεν μπορεί να έχει το μονοπώλιο στη μεγαλύτερη βιομηχανία της χώρας μας, τον τουρισμό. Πολλώ δε μάλλον όταν ξένοι παράγοντες έχουν ήδη εισέλθει στην αγορά αυτή και απολαμβάνουν με το παραπάνω τους καρπούς της.

Το σημαντικότερο όλων ωστόσο, είναι ότι «τα σπίτια των Ελλήνων» πρέπει να παραμείνουν στα χέρια τους, διότι αυτά είναι που μας κάνουν ξεχωριστούς με ένα θετικό πρόσημο, αυτά είναι που θα στεγάσουν αύριο τα παιδιά μας και τις νέες οικογένειες, κύτταρα μίας πασχίζουσας να επιβιώσει εθνικής κοινωνίας, που θέλουμε να διατηρήσουν. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι μονόδρομος και κάτι άκρως θεμιτό.

* Ο Παναγιώτης Δούμας είναι επιχειρηματίας, επικεφαλής της πολιτικής κίνησης «Έθνος και Ελευθερία