Τι σημαίνει ο ΕastMed για την Ευρώπη – Ο κρίσιμος ρόλος Ιταλίας και Βουλγαρίας στην βιωσιμότητα του έργου

Η πρόσφατη υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας για την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου, EastMed, είναι αναμφίβολα μια σημαντική πρωτοβουλία και μπορεί να αποτελέσει ένα σοβαρό έργο υποδομής.

Ως σύλληψη και στόχευση ανταποκρίνεται σε θεμελιώδεις στοχεύσεις της Ευρωπαικής Ένωσης και των Δυτικών συμμαχιών. Αφενός μεν ενεργεί στην κατεύθυνση της ανάδειξης εναλλακτικών πηγών προμήθειας φυσικού αερίου και συμβάλει στον περιορισμό της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία.

Σε καθαρά ποσοτική αποτίμηση, ο αγωγός θα μπορεί κατά τους σχεδιασμούς να προμηθεύει τις καταναλώτριες χώρες με 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, την ίδια στιγμή που ο εμβληματικός Nord Stream 1, προμηθεύει τους δυτικούς για τη Ρωσία καταναλωτές με 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου σε ετήσια βάση και ο περιλάλητος Nord Stream2, προβλέπεται να διοχετεύει τη διπλάσια ποσότητα, 110 δισεκατομμύρια μέτρα φυσικού αερίου.

Μεγέθη που όσο και αν βαφτίζονται βολικά από τη Γερμανία, ως απλά εμπορικές συμφωνίες, για την ανεμπόδιστη εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών της, αποτυπώνουν ανάγλυφα το μέγεθος της ενεργειακής παρέμβασης στην ευρωπαϊκή αγορά από τη Ρωσία και το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα που έχει αποκτήσει στην προβολή και προώθηση των θέσεών της.

Τη μειονεκτική αυτή θέση της Ευρώπης, ο EastMed έχει την προοπτική έμπρακτα να αμβλύνει.

Αφετέρου η προμήθεια φυσικού αερίου, περιορίζει εκ των πραγμάτων την εκπομπή ρύπων και αλλάζει το ενεργειακό μίγμα στην κατεύθυνση αποτελεσματικής αντιμετώπισης των προκλήσεων που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή.

Παράλληλα διευκολύνει την επίτευξη των στόχων για τον σταδιακό περιορισμό και την εξάλειψη των ρυπογόνων πηγών ενέργειας στο φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα που θέτει η Ευρωπαική Επιτροπή και που αποτελεί πρωταρχική επιλογή της.

Για τον σκοπό αυτό εξάλλου δημιουργείται και ειδικό ταμείο που θα προικοδοτήσει τη μετάβαση στις νέες ‘καθαρές’ πηγές ενέργειας. Στην επιδίωξη των Κοινοτικών αυτών πολιτικών η πρωτοβουλία για τον EastMed, έρχεται να προστεθεί σε ένα μεγάλο έργο που τα τελευταία χρόνια υλοποιείται, τον αγωγό δηλαδή TAP (TransAdriaticPipeline), που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαιτζάν, στην Ευρωπαική Αγορά, μέσω της χώρας μας.

Δυο μεγάλα έργα που δίνουν περιεχόμενο στον στόχο τού να αναδειχθεί η Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο (Hub) για τη διέλευση των αγωγών μεταφοράς ενέργειας.

Εν τοις πράγμασι η συμφωνία για τον EastMed δημιουργεί και σοβαρό γεωπολιτικό πρόκριμα, καθώς τα συμμετέχοντα κράτη αναγνωρίζουν και αποδέχονται τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός εκάστου, ως προς την έκταση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών τους, μέσα από τις οποίες θα διέλθει ο αγωγός.

Είναι ένα πρόσθετο εφόδιο σε σχέση και με τα τετελεσμένα που το σύμφωνο Λιβύης και Τουρκίας κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, επιχείρησε να διαμορφώσει.

Η σημαντική πρωτοβουλία για τον αγωγό EastMed δεν εξαντλείται με την υπογραφή του τριμερούς συμφώνου συνεργασίας. Απαιτεί δουλειά για την υλοποίηση των προβλέψεών της και προυποθέτει αποφασιστικότητα για την προάσπιση των συμφερόντων των συμμετεχουσών χωρών.

Από πλευράς μας, τα οφέλη και οι προσδοκίες έχουν εν πολλοίς προσδιοριστεί. Δεν είναι λιγότερα αυτά του Ισραήλ, που βλέπει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναδειχθεί και στην πράξη σε εξαγωγέα ενέργειας, μέσα από την εξόρυξη και διοχέτευση φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν. Και έχει πολλαπλά αποδείξει ότι εννοεί να προασπίζεται τα συμφέροντά του.

Κατά τούτο χρειάζεται πραγματισμός και ως προς τις προσδοκίες έναντι τρίτων χωρών, όπως η Ιταλία και η Βουλγαρία. Θα ήταν εξόχως σημαντικό να συμβληθούν ως καταναλώτριες. Είναι μια καίρια συμβολή στη βιωσιμότητα του αγωγού. Που με τη σειρά της αποτελεί προυπόθεση για να εμπεδωθεί και η γεωπολιτική σημασία του.