Ο κορωνοϊός αλλά και οι διεθνείς εξελίξεις στα ενεργειακά οδήγησαν στην αναβολή των προγραμματισμένων γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτή είναι η μια διάσταση του θέματος.
Οι εταιρείες που έχουν ενημερώσει την Κυπριακή Δημοκρατία -πρώτα η ExxonMobil και στη συνέχεια η κοινοπραξία ENI και TOTAL- έχουν επικαλεστεί τις επιπτώσεις από τον κορωνοϊό. Η υγειονομική κρίση είναι προφανώς ένας λόγος, για τον οποίο ενδεχομένως να δικαιολογεί την αναβολή.
Στη Λευκωσία σημειώνουν πως οι εταιρείες δεν κάνουν λόγο για ματαίωση αλλά για επαναπρογραμματισμό. Τούτο, βέβαια, δεν σημαίνει πως το 2021 θα ξεκινήσουν γεωτρήσεις. Τότε, ενδεχομένως, να επαναξιολογηθούν τα δεδομένα. Είναι σαφές πως οι εταιρείες έχουν βρει μια συμβατική διέξοδο για αναβολή με τη συναίνεση ασφαλώς της Λευκωσίας.
Βεβαίως, αυτή η εξέλιξη ενδεχομένως να βολεύει όλους τους πρωταγωνιστές πλην την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία έχει επενδύσει πολιτικά, οικονομικά και στρατηγικά στο ενεργειακό πρόγραμμα.
Είναι προφανές πως οι εταιρείες κερδίζουν χρόνο καθώς οι γεωτρήσεις τους, κυρίως εκείνες της γαλλοϊταλικής κοινοπραξίας, θα γίνονταν έχοντας «συντροφιά» τα τουρκικά γεωτρύπανα.
Σε ό,τι αφορά την τουρκική συμπεριφορά είναι σαφές πως τούτο προβληματίζει τις εταιρείες, οι οποίες θα ήθελαν να μην έχουν την κατοχική δύναμη στα… πόδια τους, όταν θα διενεργούν εργασίες.
Σημειώνεται συναφώς πως η ιταλική ΕΝΙ, για παράδειγμα, έχει ακόμη και πρόσφατα αναφερθεί στο Κυπριακό, εντάσσοντάς το στη μεγάλη εικόνα των σχεδιασμών της εταιρείας στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Οι Ιταλοί έδειξαν πως ανησυχούν για τις αντιδράσεις της Τουρκίας και επί τούτου υπάρχει η αναφορά πέρσι του Πρόεδρου της ΕΝΙ Κλάουντιο Ντεσκάλτσι, που φέρεται να έχει πει πως «σίγουρα δεν θέλω να κάνω να ξεσπάσουν πόλεμοι για να κάνω γεωτρήσεις». Πρόκειται για την ίδια εταιρεία, το γεωτρύπανο της οποίας παρεμποδίστηκε από τουρκικές φρεγάτες να προσεγγίσει το θαλασσοτεμάχιο 3, τον Ιανουάριο του 2018.
Είναι η ίδια εταιρεία, που μαζί με την TOTAL δεν αντιδρούν στις παράνομες γεωτρήσεις σε θαλασσοτεμάχια στα οποία έχουν δραστηριοποιούνται (6,7 και 8). Υποτίθεται δε πως η γαλλική TOTAL προστέθηκε δίπλα στην ΕΝΙ και υπήρξε κοινοπραξία των εταιρειών, ώστε, όπως αναφέρθηκε, να υπάρχει αντίδραση στις τουρκικές παρανομίες. Όχι από τις εταιρείες αλλά από τα κράτη από τα οποία προέρχονται.
Ασφαλώς, δεν τίθεται θέμα μια χώρα να συγκρουστεί με την Τουρκία, επειδή παραβιάζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου. Φάνηκε δε από τις τελευταίες εξελίξεις πως, σε συνθήκες κανονικότητας, όλοι θα «τρυπούν», νόμιμα και παράνομα.
Στην παρούσα φάση, βεβαίως, η μόνη χώρα που διενεργεί γεωτρήσεις είναι η κατοχική Τουρκία, η οποία έχει σπεύσει να καλύψει το κενό, που δημιουργήθηκε με το πάγωμα του ενεργειακού προγράμματος των εταιρειών, που νομίμως δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ.
Είναι σαφές πως οι εξελίξεις που σημειώνονται την τελευταία περίοδο ανατρέπουν τους σχεδιασμούς της Λευκωσίας. Η Κύπρος επένδυσε στο πεδίο αυτό και πολιτικά και οικονομικά. Είναι σαφές πως το χρήμα από το φυσικό αέριο, που θα ενίσχυε σημαντικά την οικονομία θα καθυστερήσει πάρα πολύ. Το σωσίβιο από το φυσικό αέριο επί του παρόντος είναι… ξεφούσκωτο.
Η Λευκωσία επένδυσε και στρατηγικά στα ενεργειακά και το συνδύασε με τις χρήσιμες συνεργασίες στην περιοχή, που έχουν πάρει το γνωστό τριμερές σχήμα, με την εμπλοκή και της Ελλάδος.
Ο ενεργειακός σχεδιασμός παγώνει και την ίδια ώρα γινόμαστε μάρτυρες προέλασης της Τουρκίας.
Υπάρχουν παράμετροι που δεν μπορούν να προβλεφθούν ( πανδημία) κι άλλοι που θεωρούνται δεδομένοι ( τουρκικές αντιδράσεις). Στην πρώτη περίπτωση το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η διαμόρφωση εναλλακτικών πολιτικών για να μην μείνουμε ξεκρέμαστοι. Στη δεύτερη, θα έπρεπε να προβλεφθούν αποτρεπτικές κινήσεις. Το ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί κατά συγκεκριμένο τρόπο είναι το εξής: Και τώρα τι θα πρέπει να γίνει;
