Δραματική ύφεση ante portas

Ο περασμένος Μάρτιος ήταν ο πρώτος μήνας που άρχισε να εφαρμόζεται στην Ελλάδα αλλά και ευρύτερα στην ΕΕ το lockdown. Ήταν ένας μήνας κατά τον οποίον το κλείσιμο των επιχειρήσεων (14/3), η απαγόρευση κυκλοφορίας των ανθρώπων (23/3) και τ’ άλλα μέτρα εφαρμόστηκαν μόνο ορισμένες μέρες.

Παρ’ όλα αυτά η οικονομική ύφεση, όπως αποτυπώνεται στα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛΣΤΑΤ) και της Τράπεζας της Ελλάδας είναι δραματική.

Σύμφωνα λοιπόν με την ΕΛΣΤΑΤ το Μάρτιο του 2020, σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2019, οι εισαγωγές αγαθών (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) κατέγραψαν μείωση 8%. Συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών η μείωση έφτασε το 9,8% (βλέπε πίνακα).

Τον ίδιο μήνα οι εξαγωγές αγαθών (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) μειώθηκαν κατά 4,4%. Συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών η μείωση έφτασε στο 11,2% (βλέπε πίνακα).

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτουν δύο συμπεράσματα:

1ον. Οι εισαγωγές αγαθών (- 467,8 εκατ.) μειώθηκαν πολύ περισσότερο σε σύγκριση με τις εξαγωγές (- 314,6 εκατ.). Η μείωση των εισαγωγών θα επιταχυνθεί τον Απρίλιο (πλήρες lockdown) και τους επόμενους μήνες γιατί θα ενισχυθεί και από τη μεγάλη συρρίκνωση του τουριστικού ρεύματος (οι τουρίστες καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες εισαγόμενων προϊόντων, κυρίως τροφίμων).

Η μείωση των εισαγωγών έχει όμως ένα όριο γιατί η Ελλάδα δεν έχει επάρκεια σε σημαντικά προϊόντα διατροφής όπως μαλακό σιτάρι (για το ψωμί), αγελαδινό γάλα (για τα κίτρινα τυριά), μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας, ζάχαρη κ.α. Επίσης η βιοτεχνία και η βιομηχανία, όση έχει απομείνει από τις πολιτικές της παγκοσμιοποίησης που εφαρμόζει η ΕΕ, εξαρτάται από κεφαλαιουχικό εξοπλισμό και πρώτες ύλες που κυρίως εισάγονται. Τέλος μεγάλη γκάμα αναγκαίων βιομηχανικών προϊόντων δεν παράγονται καθόλου στη χώρα μας. Παράλληλα η πορεία των εξαγωγών θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας και ιδιαίτερα αυτής της ΕΕ που απορροφά περίπου το 56% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών.

2ον. Η πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου επηρεάζει σημαντικά και τις εισαγωγές (-193,5 εκατ.) και τις εξαγωγές (-227,4 εκατ.) των υδρογονανθράκων. Η μείωση των τιμών θα πρέπει άμεσα να μεταφερθεί και στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για να κάνει ανταγωνιστική την εγχώρια αγροτική και βιομηχανική παραγωγή.

Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, τον περασμένο Μάρτιο, να μειωθεί κατά 7,9% και χωρίς τα πετρελαιοειδή κατά 13,1%. Αυτό είναι το μόνο θετικό στοιχείο.

Ταυτόχρονα, τον περασμένο Μάρτιο, το μόνιμο πλεόνασμα στο Ισοζύγιο Υπηρεσιών συρρικνώθηκε κατά 36,9%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Συγκεκριμένα οι εισπράξεις από τον εξωτερικό τουρισμό μειώθηκαν κατά 71% και οι εισπράξεις από τις μεταφορές (ναυτιλία) κατά 6,3%.

Οι επόμενοι μήνες της τουριστικής περιόδου του καλοκαιριού αναμένεται να είναι δραματικοί. Αλλά και οι εισπράξεις από τη ναυτιλία θα μειωθούν σημαντικά, λόγω της διεθνούς οικονομικής ύφεσης, που θα αφήνει τα πλοία χωρίς μεταφορικό έργο. Σημειώνουμε ότι το πλεόνασμα του Ισοζυγίου Υπηρεσιών κάλυπτε ουσιαστικά, τα τελευταία χρόνια, το έλλειμμα του Εμπορικού Ισοζυγίου.

Το τρίμηνο Ιανουάριος – Μάρτιος 2020 το δημόσιο χρέος (χρέος Κεντρικής Διοίκησης) αυξήθηκε κατά 5,8 δις ευρώ και ανήλθε σε 361,8 δις ή 193% του ΑΕΠ (σε τρέχουσες τιμές). Η αύξηση αυτή του χρέους έγινε πριν καν αρχίσουν να εφαρμόζονται τα, λόγω πανδημίας, δημοσιονομικά μέτρα, δηλαδή, αναστολή καταβολής φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, επιδόματα σε υποχρεωτικά μη εργαζόμενους μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες, επιχειρηματίες κ.α.

Το δημόσιο χρέος αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω τους επόμενους μήνες φέτος αλλά και το 2021. Το χρέος αυτό, το οποίο είναι συναλλαγματικό (η Ελλάδα δεν μπορεί να εκδώσει ευρώ), θα αποτελέσει την ταφόπλακα οποιασδήποτε προσπάθειας οικονομικής ανασυγκρότησης αλλά και δε θα επιτρέπει, ελλείψει πόρων, την ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων και άσκηση πολιτικών υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων έναντι της τουρκικής απειλής.

Οι Έλληνες θα δουλεύουν για να πληρώνουν τα τοκοχρεολύσια του χρέους και η εκάστοτε κυβέρνηση θα είναι υποχρεωμένη να υποτάσσεται στις γεωστρατηγικές επιδιώξεις των δανειστών, προκειμένου αυτοί να της εγγυώνται, με νέα δάνεια, την εξυπηρέτηση (ανακύκλωση) του χρέους. Αυτή είναι η «αφανής κατοχή» που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία.

Η μεγάλη οικονομική ύφεση που έχει ξεκινήσει δε θα είναι προσωρινή αλλά διαρκείας, θα έχει τη μορφή U και σε συνδυασμό με την εκτίναξη του δημοσίου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος θα έχει τεράστιες κοινωνικές προεκτάσεις, με τη φτωχοποίηση ακόμη μεγαλύτερου τμήματος του ελληνικού λαού, ενώ θα επηρεαστεί καθοριστικά η γεωπολιτική θέση της χώρας.

Η κυβέρνηση επιχειρεί να καλλιεργήσει κλίμα αισιοδοξίας και μιλάει για περιορισμένη, χάρη στα μέτρα που λαμβάνει, ύφεση το 2020 αλλά στη συνέχεια θα ακολουθήσει ισχυρή ανάπτυξη το 2021, δηλαδή, πορεία με μορφή V.

Μόνο που η παρούσα ύφεση δεν είναι μια κλασσική οικονομική κρίση αλλά έχει ως αιτία μια υγειονομική απειλή που επηρεάζει καθοριστικά την όλη συμπεριφορά των ανθρώπων, την κατανάλωση, τις επενδύσεις και γενικότερα τον τρόπο διαβίωσης.

Διάφοροι επαΐοντες περί τα οικονομικά και πολιτικά ζητήματα προτείνουν διάφορες ενέργειες για παραγωγική ανασυγκρότηση, αλλαγή οικονομικού μοντέλου και πολλά άλλα.

Δεν τολμούν όμως να πουν ή δε γνωρίζουν ότι τίποτα ουσιαστικό δεν μπορεί να γίνει χωρίς απαλλαγή της χώρας από το συναλλαγματικό χρέος (με δραχμοποίηση όποιου τμήματος αναγνωριστεί) και την ανάκτηση της νομισματικής ανεξαρτησίας ως προϋπόθεση χρηματοδότησης παραγωγικών επενδύσεων, αύξησης της απασχόλησης αλλά και ενίσχυσης της αποτρεπτικής ικανότητας των ενόπλων δυνάμεων.

«Δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν έστι γενέσθαι των δεόντων» Δημοσθένης.