Πανδημία κορονοϊού και χρέους

Η διαχείριση της πανδημίας από την κυβέρνηση είναι απόλυτα καταστροφική. Αφού πανηγύρισε για την «επιτυχή» αντιμετώπιση του «πρώτου κύματος», την περασμένη Άνοιξη και ανακήρυξε την Ελλάδα ασφαλή χώρα, άνοιξε τα σύνορα, τις μεταφορές, τον τουρισμό (βλέπε Υ.Γ.1) και την εστίαση. Έτσι, ήρθε το «δεύτερο κύμα» και μαζί το δεύτερο lockdown. Αν ξαναγίνει το ίδιο, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, θα έχουμε τρίτο lockdown στις αρχές Φεβρουαρίου. Θα έχουμε, δηλαδή, lockdown ακορντεόν!

Στο μεσοδιάστημα δεν έγιναν τα απολύτως απαραίτητα, δηλαδή, πολλά και στοχευμένα τεστ για την καταγραφή των φορέων και τον έγκαιρο περιορισμό τους, καθώς και ανάπτυξη – στελέχωση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης (π.χ. οικογενειακός γιατρός), ώστε να μην επιβαρύνονται τα νοσοκομεία από ανθρώπους που έχουν ήπια συμπτώματα ή απλώς θέλουν να διαπιστώσουν αν είναι ή όχι φορείς του ιού. Αυτά έπρεπε να γίνουν πριν η πανδημία επεκταθεί σ’ όλη την επικράτεια, όπως συμβαίνει σήμερα.

Το, εκ των πραγμάτων, μερικό lockdown – περίπου οι μισοί εργαζόμενοι εξακολουθούν να μπαίνουν στα μέσα μεταφοράς για να πάνε στην εργασία τους προκειμένου να μπορούμε να επιβιώσουμε οι υπόλοιποι – δε θα εξαφανίσει τον κοροναϊό. Τα δύο lockdown έγιναν για να μην καταρρεύσει το Σύστημα Υγείας (Νοσοκομεία) και όχι για να εξαφανιστεί η απειλή του ιού. Παρά αυτήν τη μερική θετική επίπτωση, το lockdown έχει δραματικές αρνητικές συνέπειες για την κοινωνία και αυτήν καθ’ αυτήν την υπόσταση της χώρας ως κυρίαρχου – ανεξάρτητου κράτους. Η Ελλάδα φτωχοποιείται, ο παραγωγικός ιστός της καταστρέφεται και υποδουλώνεται ακόμη περισσότερο στους δανειστές της.

Στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού για το 2021, εκτιμάται ότι το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) εφέτος θα συρρικνωθεί στα 162.7 δις από 183,4 δις που ήταν το 2019. Η Ελλάδα, δηλαδή, θα φτωχοποιηθεί κατά 20,6 δις ή κατά 11,3% μέσα σ’ ένα χρόνο. Αυτή είναι μια σχετικά αισιόδοξη πρόβλεψη γιατί δεν έχουν αποτυπωθεί, μέχρι στιγμής, πλήρως οι επιπτώσεις του δεύτερου lockdown. Σημειώνουμε ότι στη χειρότερη χρονιά των μνημονίων, το 2011, η ύφεση είχε φτάσει το 8,3%.

Το έλλειμμα του Προϋπολογισμού (Γενικής Κυβέρνησης) φέτος θα ανέλθει σε 16,1 δις ή 9,9% του ΑΕΠ έναντι πλεονάσματος 2,8 δις ή 1,5% το 2019. Ως συνέπεια της δραματικής οικονομικής συρρίκνωσης τα έσοδα από φόρους θα μειωθούν κατά 13,5% (-6,9 δις) και οι δαπάνες, βασικά για την επιβίωση των ανθρώπων που υποχρεώθηκαν να μη δουλεύουν, θα αυξηθούν κατά 23,9% (+13,4 δις).

Για να αντιμετωπίσει αυτή τη «μαύρη τρύπα» στα δημόσια οικονομικά η κυβέρνηση, αφού δεν έχει τη δυνατότητα να εκδώσει νέο χρήμα, προχωράει στην έκδοση νέου χρέους με ομόλογα. Μόνο τους εννέα πρώτους μήνες του 2020 εκδόθηκαν ομόλογα συνολικού ύψους 13,3 δις ευρώ και έπεται συνέχεια. Επίσης πρόσφατα εισπράχθηκαν 2 δις από το πρόγραμμα SURE της ΕΕ, επίσης δανεικά.

Ως αποτέλεσμα, το δημόσιο χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης προβλέπεται, το 2020, να αυξηθεί κατά 14,8 δις και να ανέλθει στα 370,8 δις ή το 227,8% του ΑΕΠ, από 194% το 2019. Έτσι κάθε πολίτης θα χρωστάει 37,000 ευρώ, κάθε ζευγάρι 74.000, κάθε τετραμελής οικογένεια 148.000 ευρώ και αυτά επιπλέον τού, κατά περίπτωση, ιδιωτικού χρέους. Ποιος θα αποπληρώσει αυτά τα χρέη; Ο ελληνικός λαός. Πώς; Με αύξηση φόρων, μείωση μισθών, συντάξεων και των δαπανών για υγεία, παιδεία καθώς και κοινωνική προστασία, τα προσεχή χρόνια. Ακόμη και οι αναγκαίες αμυντικές δαπάνες δεν πρόκειται να εξαιρεθούν από τις μειώσεις, όπως δεν εξαιρέθηκαν και την περίοδο των μνημονίων.

Η κυβέρνηση προσδοκά, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ, να εισπράξει τα επόμενα χρόνια 32 δις (19,3 επιχορηγήσεις και 12,7 δάνεια) και μ’ αυτά θα προσπαθήσει να ανατάξει την κατεστραμμένη ελληνική οικονομία. Μόνο που τα χρήματα αυτά, στο σύνολό τους, είναι δανεικά και θα πρέπει να επιστραφούν. Η ΕΕ δεν εκδίδει ευρώ (βλέπε Υ.Γ.2), αλλά θα βγει στις αγορές με την έκδοση ομολόγων για να δανειστεί περί τα 750 δις που στη συνέχεια θα μοιράσει στα κράτη-μέλη. Οι επιχορηγήσεις θα επιστραφούν στην ΕΕ μέσω του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού τα έσοδα του οποίου προέρχονται από τις ετήσιες εισφορές των κρατών-μελών. Έτσι η ΕΕ θα αποπληρώνει τα ομόλογα όταν λήγουν.

Η ελληνική κυβέρνηση, μέσα στο Ευρωσύστημα, δεν μπορεί να εκδώσει νέο χρήμα για να καλύψει τις πιεστικές ανάγκες που δημιουργεί η πανδημία. Είναι αναγκασμένη να δανείζεται αυξάνοντας το χρέος σε δυσθεώρητα επίπεδα. Αυτό το χρέος, που στο σύνολό του είναι συναλλαγματικό – είναι σ’ ένα νόμισμα που δεν μπορεί να εκδώσει η Ελλάδα – έχει υποδουλώσει τη χώρα και τώρα με την πανδημία την υποδουλώνει ακόμη περισσότερο.

Καμιά ανεξάρτητη πολιτική ούτε δημοσιονομική, ούτε αναπτυξιακή, ούτε κοινωνική, ούτε ενίσχυσης της εθνικής άμυνας δεν μπορεί να ασκηθεί χωρίς την έγκριση αυτών που κατέχουν το συναλλαγματικό χρέος της χώρας. Αυτή είναι η αφανής κατοχή που επήλθε, το 2002, με την είσοδο της Ελλάδας στο ευρώ.

Υ.Γ. 1 Ο πρωθυπουργός κήρυξε το «άνοιγμα του τουρισμού» από τη Σαντορίνη στις 13-6-20 και είπε: «Φιλοδοξούμε να έχουμε ένα μεγαλύτερο μερίδιο από μια μικρότερη πίτα». Τελικά το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου οι ταξιδιωτικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 80% και σήμερα οι θάνατοι από ή με covid-19 ξεπέρασαν τους 1.600.

Υ.Γ. 2 Μέσα στο Ευρωσύστημα, ευρώ εκδίδει μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αλλά δεν επιτρέπεται να δανείζει τα κράτη, όπως κάνουν όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Η ΕΚΤ εκδίδει νέο χρήμα μόνο για να δανείζει τις τράπεζες και να αγοράζει ομόλογα στη δευτερογενή αγορά (αφού έχουν ήδη διατεθεί) κρατών, τραπεζών και επιχειρήσεων. Έτσι αυξάνει μεν τη ρευστότητα αλλά με δανεικά γιατί τα ομόλογα αυτά όταν λήγουν πρέπει να αποπληρωθούν από αυτούς που τα έχουν εκδώσει.