Μαθήματα γεωοικονομίας από το Brexit

Το Brexit ολοκληρώθηκε. Η Βρετανία, μετά 4,5 χρόνια από το ιστορικό δημοψήφισμα του 2016, απαλλάχτηκε από τα δεσμά της ΕΕ και έγινε πάλι ένα ουσιαστικά ανεξάρτητο κράτος. Από την 1η Ιανουαρίου 2021, το Λονδίνο δε θα είναι υποχρεωμένο να συμμορφώνεται με τους κανονισμούς και τις οδηγίες των Βρυξελλών και κατ’ επέκταση της «Γερμανικής Ευρώπης».

Το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) έγινε μέλος της τότε ΕΟΚ πριν από 48 χρόνια, το 1973. Η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΟΚ το 1981 και η Κυπριακή Δημοκρατία στην ΕΕ το 2004.

Το ΗΒ, μια μεγάλη και ανεπτυγμένη χώρα, η 5η παγκόσμια οικονομία, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, πυρηνική δύναμη, μέλος της Κοινοπολιτείας και έχοντας δικό της νόμισμα, τη στερλίνα, χρειάστηκε να αγωνιστεί σκληρά για να σπάσει τις αλυσίδες της εξάρτησης, που έχουν χαλκευτεί για όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ, προκειμένου να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα της παγκοσμιοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.

Το 2016, ο τότε πρωθυπουργός των Συντηρητικών Ντέϊβιντ Κάμερον προκήρυξε δημοψήφισμα, προκειμένου να καθυποτάξει την ισχυρή μερίδα των ευρωσκεπτικιστών – ευρωαρνητών του κόμματός του. Ο Κάμερον, ύστερα από μια ειδική συμφωνία που είχε υπογράψει με την ΕΕ, ήλπιζε σ’ ένα θετικό αποτέλεσμα, υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Οι κάλπες τον διέψευσαν (51,9% ψήφισε υπέρ του Brexit) και αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Τον διαδέχτηκε στην πρωθυπουργία η συντηρητική Τερέζα Μέϊ, που, με επιστολή της στις 29 Μαρτίου 2017, ζήτησε την ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της ΕΕ για την αποχώρηση ενός κράτους από την Ένωση.

Το ΗΒ εισήλθε σε έντονη πολιτική κρίση την οποία υποδαύλιζαν οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο και τ’ άλλα κέντρα της παγκοσμιοποίησης προκειμένου να ανατρέψουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Αντίθετα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στήριξε το Brexit και υποσχέθηκε μια ειδική εμπορική σχέση με τη Μ. Βρετανία.

Στις πρόωρες εκλογές που προκήρυξε η Μέϊ, στις 8 Ιουνίου του 2017, οι Συντηρητικοί έχασαν την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Στις 19 Ιουνίου 2017 ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο του ΗΒ και ολοκληρώθηκαν στις 13 Νοεμβρίου 2018. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε απορρίφθηκε 3 φορές από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Η Τερέζα Μέϊ παραιτήθηκε και στις 23 Ιουλίου 2019 ο Μπόρις Τζόνσον αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Μια νέα Συμφωνία οριστικοποιείται στις 17-10-19. Στις πρόωρες εκλογές που έγιναν στις 12 Δεκεμβρίου 2019 ο Τζόνσον επιτυγχάνει ένα θρίαμβο και μεγάλη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Η επίσημη αποχώρηση του ΗΒ έγινε στις 31 Ιανουαρίου 2020 και ορίστηκε μια μεταβατική περίοδος μέχρι την 31η Δεκεμβρίου για την οριστικοποίηση του καθεστώτος που θα διέπει τις σχέσεις των δύο πλευρών μετά την απόσυρση.

Στις διαπραγματεύσεις του τελευταίου διαστήματος, που κατέληξαν στη Συμφωνία της 24ης Δεκεμβρίου 2020, το ΗΒ ήταν σε μειονεκτική θέση γιατί αντιπροσώπευε μια αγορά 66 εκατ. καταναλωτών έναντι μιας αγοράς 450 εκατ. της ΕΕ.

Συμφωνήθηκε ότι οι εμπορικές συναλλαγές θα εξακολουθήσουν να γίνονται χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις για να μη διασπαστούν οι «αλυσίδες παραγωγής». Αυτό όμως θα γίνεται μόνο για αγαθά που συμμορφώνονται με τους «κανόνες καταγωγής», ένας όρος που για πρώτη φορά τίθεται σε εμπορική συμφωνία. Επίσης συμφωνήθηκε να διατηρηθούν οι ίσοι όροι ανταγωνισμού στους τομείς προστασίας του περιβάλλοντος, τιμολόγησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, τη φορολογική διαφάνεια και τις κρατικές επιδοτήσεις. Για την αλιεία συμφωνήθηκε μια μεταβατική περίοδος (5,5 ετών) μέχρι τον Ιούνιο του 2026, κατά την οποία θα περιοριστούν, κατά περίπου 25%, τα σημερινά δικαιώματα των ευρωπαίων αλιέων στα βρετανικά ύδατα.

Όλα αυτά, όπως δήλωσε η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν, στοχεύουν στο : «Η κοινή αγορά να παραμείνει δίκαιη» και «Η Συμφωνία να διασφαλίσει το θεμιτό ανταγωνισμό». Αν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τους όρους της Συμφωνίας το πρόβλημα θα εξετάζεται από ένα Μηχανισμό Επίλυσης Διαφορών που θα συμμετέχουν τα δύο μέρη. Το σημαντικό είναι ότι το Δικαστήριο της ΕΕ δε θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σ’ αυτή τη διαδικασία.

Το βέβαιο πάντως είναι ότι το ΗΒ θα έχει περιορισμούς στην άσκηση της οικονομικής, της αναπτυξιακής και της εμπορικής πολιτικής του. Δε θα μπορεί π.χ. να επιβάλλει εισαγωγικούς δασμούς προκειμένου να προστατεύσει κάποιους τομείς της οικονομίας του ή να χορηγεί κρατικές επιδοτήσεις για να ενισχύσει κάποιους άλλους τομείς. Ως αντάλλαγμα έλαβε την ελεύθερη εξαγωγή των βρετανικών προϊόντων και υπηρεσιών στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Όλα αυτά βέβαια μπορούν μελλοντικά να ανατραπούν. Το ΗΒ μπορεί π.χ. να επιβάλλει δασμούς σε κάποια προϊόντα και να υποστεί δασμολογικά αντίποινα από την ΕΕ αν κρίνει ότι αυτό είναι πιο συμφέρον για την οικονομία του. Αυτό έκανε, προς διάφορες κατευθύνσεις, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ.

Το Brexit και το Grexit

Για τις πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα που επιδιώκουν την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας και την παραγωγική ανασυγκρότηση της πατρίδας μας τα μαθήματα από το Brexit πρέπει να είναι απολύτως σαφή. Το ΗΒ αντιμετώπισε πολύ δύσκολα προβλήματα παρ’ όλο που είχε δικό του νόμισμα, τη στερλίνα και το δημόσιο χρέος του είναι σε σημαντικό ποσοστό στο εθνικό νόμισμά του. Ας αναρωτηθεί κανείς τι θα είχε συμβεί, αυτά τα 4,5 χρόνια, αν η Βρετανία είχε ενταχθεί στο ευρώ. Το πιθανότερο είναι να της είχε επιβληθεί Μνημόνιο και το δημοψήφισμα να είχε ανατραπεί.

Στην ελληνική περίπτωση το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η έξοδος από το Ευρωσύστημα και η εισαγωγή εθνικού νομίσματος, της νέας δραχμής. Στη συνέχεια πρέπει να διευθετηθεί το θέμα του δημόσιου χρέους, που σήμερα στο σύνολό του είναι σε ευρώ, δηλαδή, σε συνάλλαγμα. Όποιο τμήμα του χρέους αναγνωριστεί από την ελληνική πλευρά θα μετατραπεί σε δραχμές, όπως έγινε το 2001 που το τότε δραχμικό χρέος μετατράπηκε, σε μια νύχτα, σε ευρω-χρέος. Παράλληλα, οι ενέργειες αυτές θα συνδυαστούν με τη σθεναρή απαίτηση των γερμανικών αποζημιώσεων.

Όταν θα έχουν γίνει αυτά και το εθνικό νόμισμα θα έχει σταθεροποιηθεί τότε η Ελλάδα, συνεκτιμώντας και τη διεθνή συγκυρία, θα είναι έτοιμη να μπει στις σκληρές διαπραγματεύσεις, με επίκληση του άρθρου 50, για έξοδο από την ΕΕ. Οι αλυσίδες της εξάρτησης είναι πολύ χοντρές και για να τις σπάσουμε, πρέπει πρώτα να τις λιμάρουμε. Αυτά για όσους κατανοούν την πραγματικότητα και δεν κινούνται σε ιδεολογικά νεφελώματα (ταυτόχρονη έξοδος από ΕΕ, ευρώ και ΝΑΤΟ).

Υ.Γ. Ο Μπόρις Τζόνσον τον Ιούνιο του 2015, όταν η Ελλάδα προετοιμαζόταν για το δημοψήφισμα, σε άρθρο του στην εφημερίδα Telegraph είχε γράψει μεταξύ άλλων: «Η απώλεια της νομισματικής ανεξαρτησίας είναι σήμερα η βασική αιτία των δεινών της Ελλάδας, της ταπείνωσής της και της απεχθούς οικονομικής σκλαβιάς. Η απώλεια της εθνικής κυριαρχίας έχει γίνει για την Ελλάδα καταστροφή». Αυτά για όσους, δεξιούς και αριστερούς, εξακολουθούν, μέχρι σήμερα, να απαξιώνουν και να λοιδορούν τον Μπόρις Τζόνσον.