Η Οδύσσεια των εμβολίων

Θα μπορούσε κάλλιστα να αποδοθεί και ως φιάσκο, η πολιτική εμβολιασμού σε επίπεδο Κοινοτικού χειρισμού, αλλά η ελληνική ιστορία και δραματουργία, έχει πλούτο παραδειγμάτων και σχημάτων. Η ιλαροτραγωδία ενδεχομένως να είναι αντιπροσωπευτικότερη.

Τι συνέβη; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αναλάβει να ενεργήσει συντονιστικά για όλα τα Ευρωπαϊκά κράτη και να εξασφαλίσει τις αναγκαίες δόσεις για τον εμβολιασμό των πολιτών. Για τον σκοπό αυτό είχαν υπογραφεί και συμβόλαια με τις παραγωγούς φαρμακευτικές εταιρείες. Μάλιστα δόθηκαν και προκαταβολές, που αποτελούσαν ουσιαστικά συγχρηματοδότηση της έρευνας για την παραγωγή των εμβολίων. Το συμβόλαιο της AstraZeneca, προέβλεπε, όπως λέγεται, καταβολές που υπερέβαιναν τα 300 εκατομμύρια ευρώ.

Τι έγινε; Στην πράξη φάνηκε πως οι φαρμακευτικές και ειδικότερα η AstraZeneca, ανέλαβαν να παραδώσουν εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, περισσότερες δόσεις εμβολίων, από όσες μπορούσαν. Ισχυρίζεται μάλιστα η AstraZeneca, που φέρεται να είναι σε θέση μέχρι το τέλος Μαρτίου να μπορεί να παραδώσει μόλις το 25% από όσες δόσεις είχε συμφωνήσει και σε απόλυτους αριθμούς 75.000.000 δόσεις λιγότερες, ότι δεν είχε δεσμευτικές υποχρεώσεις, αλλά ότι απλά ανέλαβε να καταβάλει την καλύτερη δυνατή προσπάθεια.

Φέξε μου δηλαδή και γλίστρησα. Επικαλείται επίσης προβλήματα στη λειτουργία μιας μονάδας της στο Βέλγιο, καθώς και τις υποχρεώσεις της απέναντι στη Μεγάλη Βρετανία, που είχε «κλείσει» τις παραγγελίες της, πολύ νωρίτερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να σημειωθεί, είναι το όργανο που εκπροσωπεί την Ευρωπαϊκή Ένωση συλλογικά, σε όλες τις εμπορικές συμφωνίες της. Αυτό για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της ισχύος της και της επιρροής της.

Τι λένε «οι κακές γλώσσες»; Ότι απλά η AstraZeneca, είχε πράγματι συμβόλαιο με τη Μεγάλη Βρετανία και δέσμευσε για τον σκοπό αυτό όλη την παραγωγή των εργοστασίων της στη Γηραιά Αλβιώνα. Και επειδή προφανώς δεν έφταναν αυτά, άρχισε να στέλνει και από την παραγωγή των μονάδων της στο Βέλγιο και την Ολλανδία. Μοιραία οι υποχρεώσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «πήγαν πίσω».

Την ίδια στιγμή η οδός των καλύψεων δεν ήταν αμφίδρομη. Δεν επιτράπηκε δηλαδή από την εταιρεία, να σταλούν εμβόλια που είχαν παραχθεί στη Μεγάλη Βρετανία για να καλυφθούν οι υποχρεώσεις στα Ευρωπαϊκά Κράτη. Κοντά σε αυτό υπήρχαν και παραγγελίες από άλλα μεγάλη κράτη, όπως η Αυστραλία και ο Καναδάς, που είχαν στραφεί στα ευρωπαϊκά εργοστάσια της εταιρείας, λόγω του φόβου, ότι δε θα είχαν άλλες πηγές προμήθειας.

Είναι τόσο απαραίτητα τα εμβόλια; Απόλυτα, όπως δείχνουν και οι εξελίξεις. Είναι η μόνη διέξοδος για να κοπάσουν τα αλλεπάλληλα κύματα της πανδημίας, που έχουν γονατίσει τα ευρωπαϊκά κράτη και τις οικονομίες τους. Η χώρα μας αποτελεί πρώτο παράδειγμα. Αλλά και οι εύρωστες οικονομίες δεν μπορούν να στηρίζουν εσαεί, μια ‘κλειστή αγορά’ και μια απόλυτη αλλοτρίωση του μοντέλου παραγωγής αλλά και των ανθρώπων.

Υπάρχει δυνατότητα να αντιστραφεί η αρνητική αυτή εξέλιξη? Οι προοπτικές με τα σημερινά δεδομένα είναι δυσοίωνες. Το εμβολιαστικό πρόγραμμα, με τις μέχρι σήμερα δηλωθείσες αδυναμίες, πάει για το 2022. Οι σκέψεις για την επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές εμβολίων, μέχρι να καλυφθούν οι ανάγκες των Ευρωπαϊκών χωρών, έχουν νομική βάση αλλά και παρενέργειες.

Θα πυροδοτήσουν εμπορικό πόλεμο, όπως λέγεται. Τη στιγμή μάλιστα που και η παραγωγή των εμβολίων στις Ευρωπαϊκές μονάδες, εξαρτάται από τις εισαγωγές πρώτων υλών, από άλλες χώρες. Που μπορούν να επιβάλουν αντίμετρα. Ήδη πικρή είναι η εμπειρία από τις γραμμές παραγωγής, που έχουν φύγει εδώ και δεκαετίες στην Κίνα. Και εμείς άδωμεν, προσδοκώντας τα καθρεφτάκια των Κινέζων. Είναι μια κατάσταση που πρέπει να αντιστραφεί.

Υπάρχουν ευθύνες στα Κοινοτικά όργανα; Αναμφισβήτητα ναι. Είναι τουλάχιστον τραγική η εικόνα της Κύπριας Επιτρόπου, να ψέγει τη φαρμακευτική εταιρεία. Δε θα έπρεπε να έχουμε φτάσει ποτέ σε αυτή την κατάσταση. Είχε τα μέσα και την ισχύ. Προφανώς δεν είχε τις γνώσεις και την εμπειρία. Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό.

Η ελληνική δραματουργία το χαρακτηρίζει ιλαροτραγωδία.

*Ο Πολύκαρπος Αδαμίδης είναι νομικός, αν. Καθηγητής Κοινοτικού Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων​