Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά το πραξικόπημα του 2016, μέσα στις τάξεις των αξιωματικών έχουν αυξηθεί οι λεγόμενοι «Ευρασιατικοί» αξιωματικοί, δηλαδή οι στρατιωτικοί που πρεσβεύουν την στροφή της Τουρκίας από τις ΗΠΑ το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη προς την Ρωσία, Ιράν και Κίνα.
Ήδη από την δεκαετία του ενενήντα ο τότε αρχηγός του ΓΕΣ, στρατηγός Τουνττζέρ Κιλίτς, για πρώτη φορά είχε δηλώσει δημόσια πως το μέλλον της Τουρκίας είναι στην Ευρασια και όχι στην Δύση, μια δήλωση που τότε προκάλεσε πολλές αντιδράσεις καθώς επικρατούσε τότε η τάση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Γεγονός είναι πως μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου του 2016, οι Ευρασιατικοι έγιναν μια ισχυρή ομάδα στο TSK η οποία υποστηρίζει την σταδιακή αποξένωση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και την προσέγγιση στο τρίγωνο Ρωσίας-Κίνας-Ιράν.
Τα σημαντικότερα πρόσωπα που σήμερα εκπροσωπούν αυτήν την τάση και επηρεάζουν μεγάλο αριθμό αξιωματικών, είναι ο συνταξιούχος Ναύαρχος, Cem Gürdeniz, ο οποίος συχνά έχει κατηγορήσει την Ελλάδα για… μαξιμαλισμό και ο συνταξιούχος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατηγός İlker Başbuğ, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι δυτικές χώρες είναι «εχθρικές δυνάμεις».
Σε μια τελευταία του συνέντευξη ο Cem Gürdeniz, (εφημερίδα Cümhürriıyet), χαρακτήρισε ανοιχτά τις ΗΠΑ ως εχθρική χώρα, ειδικά μετά την αλλαγή της προεδρίας και την εκλογή του Joe Biden, ενώ χαρακτήρισε το τρίο Ρωσίας-Ιράν-Κίνας ως «συμμάχους». Ο Gürdeniz, μία από τις βασικές προσωπικότητες του τουρκικού ναυτικού μέχρι πριν από λίγα χρόνια, εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στην Τουρκία που καθορίζει την πολιτική της, ενώ όπως πολλοί ισχυρίζονται, ορισμένοι αξιωματικοί του τουρκικού Ναυτικού συνεχίζουν να λαμβάνουν οδηγίες από τον Gürdeniz παρά τη συνταξιοδότησή του..
Σύμφωνα με μια έκθεση από το Trust Ore turkishminute.com, ο Cem Gürdeniz από καιρό είχε υποστηρίξει την άποψη ότι παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία για την Τουρκία να «παίξει» ανάμεσα στις ΗΠΑ, που συνεχώς χάνουν επιρροή και την Κίνα, ενώ υποστήριξε ότι το ζήτημα των Ουιγούρων που καταπιέζονται από το Πεκίνο, καθώς και το θέμα των Τατάρων τη Κριμαίας είναι παγίδες για την Τουρκία που πρέπει να αποστασιοποιηθεί από αυτές τις δυο περιπτώσεις
Όπως είναι γνωστό τα δυο αυτά θέματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα για την Τουρκία λόγω του μουσουλμανικού πληθυσμού. Ωστόσο, παρά την ισλαμική ιδεολογία του, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σύμφωνα με τις συστάσεις της ευρασιατικής γραφειοκρατίας, αποφεύγει να λάβει ενεργό θέση και στα δύο αυτά ζητήματα.
Σχετικά με την Ελλάδα ο συνταξιούχος Ναύαρχος Gürdeniz στις 28 Φεβρουαρίου ανέφερε ενδεικτικά ότι η Ελλάδα χρησιμοποιεί τις ΗΠΑ κατά της Τουρκίας και αυτό θα πρέπει η Άγκυρα να το λαμβάνει υπόψη της για τον καθορισμό της πολιτικής της.
Μεταξύ των άλλων ανέφερε πως η Τουρκία βρίσκεται υπό πολιορκία από τα νότια και τα δυτικά, ενώ στα ανατολικά το Ιράν και η Ρωσία δεν έχουν εχθρικές διαθέσεις. Όπως ανέφερε, σήμερα η Δύση χρησιμοποιώντας και τον αραβικό κόσμο επιχειρεί μια προσπάθεια να περικυκλώσει την Τουρκία. Την ίδια απειλή περικύκλωσης, όπως ισχυρίστηκε, υφίσταται και η Ρωσία που περιβάλλεται από την εχθρική Βαλτική και τις χώρες Πολωνία, Βουλγαρία, Ελλάδα, Ρουμανία, Ουκρανία και Γεωργία, που κινούνται εχθρικά προς την Μόσχα. Το δυσάρεστο είναι πως οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν, την Τουρκία ιδιαίτερα στην Μαύρη θάλασσα κατά της Ρωσίας, στήνοντας παγίδες στην ίδια την Τουρκία.
Οι φιλοδυτικοί αξιωματικοί που δραστηριοποιούνται κατά των τουρκικών συμφερόντων εξυπηρετώντας την Δύση, σύμφωνα με τον Gürdeniz, είναι βασικά αυτοί που έχουν κάνει θητεία στο ΝΑΤΟ
Στην ίδια συνέντευξη ο Gürdeniz υποστήριξε ότι η αλλαγή στις ΗΠΑ έφερε στην εξουσία μια φιλοπόλεμη ομάδα κατά της Ρωσίας και οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν το ΝΑΤΟ, κάτι που περιπλέκει και τον ρόλο της Τουρκίας κατά των συμφερόντων της.
Στην ίδια εφημερίδα, (Cumhurrıyet), ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Ιλκέρ Μπασμπούγ, κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι βάζουν προσχώματα στην εξοπλιστική προσπάθεια της Τουρκιάς και την απόκτηση νέων οπλικών συστημάτων με εμπάργκο που ασκούν, αλλά το ευχάριστο εδώ, όπως ανέφερε, είναι ότι η Τουρκία έχει αναπτύξει μια μεγάλη πολεμική βιομηχανία έτσι ώστε μεγάλο μέρος του εξοπλιστικού της προγράμματος να παράγεται στην χώρα
Τη ρητορική κατά του ΝΑΤΟ στην Τουρκία από μεγάλο μέρος των αξιωματικών του τουρκικού στρατού, προκαλεί τελευταία και η στάση της συμμαχίας στο ζήτημα των ρωσικών πυραύλων που θεωρείται από την Τουρκία ως αναγκαίο και απαραίτητο σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας, παρά του ότι παραβιάζει θεμελιώδεις αρχές του ΝΑΤΟ.
Επίσης πρόβλημα στις σχέσεις του ΝΑΤΟ με την Τουρκία είναι και η συμμαχία της Τουρκίας με το Κατάρ, που θεωρείται χώρα που στηρίζει το εξτρεμιστικό Ισλάμ.
Ενδιαφέρων είναι εδώ όπως υποστήριξε ένας στρατιωτικός αξιωματούχος ο οποίος ήθελε να είναι ανώνυμος ότι ακόμα και τα υπό κατάρτιση σχέδια του ΝΑΤΟ που ελέγχονται από Τούρκους αξιωματικούς δεν είναι ασφαλή και ότι θα δημιουργηθούν και άλλα προβλήματα στις σχέσεις Τουρκίας – ΝΑΤΟ.
Έναντι όλων αυτών των ευρασιατικών τάσεων στις ένοπλες δυνάμεις, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Χουλούσι Ακάρ, υπογραμμίζει σε κάθε ομιλία του ότι πρέπει να ενισχυθούν οι σχέσεις με το ΝΑΤΟ. Παρόλο που ο Akar έχει μη στρατιωτική θέση ως μέλος του υπουργικού συμβουλίου, είναι το άτομο που ηγείται στην πραγματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων από τότε που ήταν αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, μεταξύ 2015-2018.
Ο Akar προσπαθεί να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ των ευρασιατικών αξιωματικών, οι οποίοι έχουν γίνει μια ισχυρή ομάδα στο TAF και στο ΝΑΤΟ. Να σημειωθεί εδώ ότι ο Akar είναι ένας από τους αξιωματικούς που υπηρετούσε στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ για πολλά χρόνια στο παρελθόν.
*Ο Νίκος Χειλαδάκης είναι Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
