Οι τελευταίες εξελίξεις στα εθνικά μας θέματα σηματοδοτούν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πλήρη αποτυχία της κυβερνητικής πολιτικής. Έτσι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης-25ης Ιουνίου 2021, όπου υποτίθεται θα αποφασιζόταν η λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας μετά από συνεχείς αναβολές επί ένα χρόνο περίπου τελικά αυτό που έγινε ήταν ο Ερντογάν να πάει Ταμείο προκειμένου να ενθυλακώσει 3,5 δις ευρώ για το δήθεν μεταναστευτικό καθώς και να ανοίξει ο δρόμος για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας που θα αυξήσει το διμερές εμπόριο από 165 δις ευρώ στα 300 δις ευρώ ετησίως.
Οι παραπάνω εξελίξεις δυστυχώς για άλλη μια φορά επιβεβαιώνουν τα όσα έχουμε αποκαλύψει με την συνεχή μας αρθρογραφία το τελευταίο έτος.
Η Γερμανική Ευρώπη χαϊδεύει τον Ερντογάν
Η αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης-25ης Ιουνίου 2021 τις οποίες συνυπέγραψαν Αθήνα και Λευκωσία επί της ουσίας δίνουν συγχωροχάρτι στον Ερντογάν και την Άγκυρα που εδώ και πάνω από ένα ολόκληρο χρόνο συνεχίζουν να παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου.
Πριν από περίπου ένα χρόνο και κάτι στις 13 Ιουλίου 2020 ο υπουργός εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε ζητήσει από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας η οποία με το Ορούτς Ρέις είχε παραβιάσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Τότε το Συμβούλιο της ΕΕ έχοντας σαν άλλοθι την μυστική συνάντηση Ελλάδας-Τουρκίας η οποίας έγινε το πρωί της ίδιας ημέρας στο Βερολίνο υπό την αιγίδα της Γερμανίας τελικά ανέβαλε τη λήψη απόφασης για τα τέλη Αυγούστου 2020. Απόφαση η οποία εν συνεχεία αναβλήθηκε για τα τέλη Σεπτεμβρίου και λόγω κορονοϊού για τις αρχές Οκτωβρίου οπότε και πάλι η απόφαση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας πήγε στις καλένδες με την ηγεσία της ΕΕ να αναβάλει τη λήψη απόφασης για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2020 και εν συνεχεία για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης-26ης Μαρτίου 2021, για να έχουμε τελική απόφαση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2021, όποτε αντί για μέτρα κατά της Τουρκίας έχουμε έγκριση θετικής ατζέντας και προικοδότηση της Άγκυρας με αρκετά δις ευρώ!!!
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης-25ης Ιουνίου 2021 εξαφανίστηκε και οποιαδήποτε διατύπωση για τη λήψη μέτρων που υποτίθεται θα έπαιρνε η ΕΕ κατά της Άγκυρας λόγω της επιθετικής πολιτικής της Τουρκίας κατά της Ελλάδας και της Κύπρου. Βέβαια η καλή ημέρα από το πρωί φαίνεται. Έτσι ο νέος φιλοτουρκικός άξονας Γερμανίας-Ιταλίας –Ισπανίας το ξέκοψε από την αρχή ότι δεν επιθυμεί καν να αναφέρεται ο όρος «κυρώσεις» κατά της Τουρκίας και αρκέστηκε στον πιο κομψό όρο «μέτρα» κατά της Τουρκίας βεβαίως με πολλούς αστερίσκους και φυσικά στο μέλλον.
Και όταν ήρθε η ώρα της κρίσεως μετά από πολλές αναβολές και δολιχοδρομήσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2021 τελικά η Ευρώπη των τραπεζών αρνήθηκε τη λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας με το αιτιολογικό ότι πλέον η Τουρκία έπαψε να ασκεί επιθετική πολιτική κατά της Ελλάδας. Φυσικά για όλα αυτά φρόντισε και η Αθήνα καθώς έδωσε το σχετικό άλλοθι το οποίο δεν ήταν τίποτε άλλο από τις επίπλαστες και προσχηματικές δήθεν συνομιλίες Αθήνας-Άγκυρας , συνομιλίες που όμως αποτέλεσαν το τέλειο άλλοθι για την Ευρώπη των τραπεζών προκειμένου να αποφύγει τη λήψη μέτρων κατά του Ερντογάν.
Ταυτόχρονα η Γερμανική Ευρώπη όλο τον τελευταίο χρόνο φρόντιζε να κρατά ανοικτές της κάνουλες της χρηματοδότησης της Τουρκίας. Και όλα αυτά με τη συναίνεση Ελλάδας και Κύπρου καθώς δεν επιτρέπεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση τρίτης χώρας χωρίς τη συναίνεση όλων των κρατών μελών της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό με άρθρα μας είχαμε αναλύσει τις 12 κάνουλες χρηματοδότησης της Τουρκίας εκ μέρους της ΕΕ. Εντελώς ενδεικτικά αναφέρουμε τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα Invset EU όπως επίσης και το γεγονός ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις θα μπορούν πλέον να χτυπούν δουλειές σε διαγωνισμούς για την εκτέλεση έργων των περίφημου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Μάλιστα όπως έχουμε αναλύσει εντελώς πρόσφατα (www.notismarias.gr 7/6/2021) με σύμφωνη γνώμη Αθήνας και Λευκωσίας τελικά η Τουρκία θα ενθυλακώσει 5 δις ευρώ στο πλαίσιο της προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ) τα οποία μοχλευόμενα θα φτάσουν τα 15 δις ευρώ.
3,5 δις ευρώ μόνο για το μεταναστευτικό μέχρι το 2025
Πλέον και αφού η Τουρκία ήδη πήρε 6 δις ευρώ για το μεταναστευτικό για την περίοδο 2014-2021 (www.infomigrants.net 18/12/2020), τώρα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης -25ης Ιουνίου 2021 θα λάβει το ποσό των 3,5 δις ευρώ για το μεταναστευτικό μέχρι το 2025 (www.reuters.com 23/6/2021).
Έτσι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναφέρει ότι «καλεί την Επιτροπή να υποβάλει χωρίς καθυστέρηση επίσημες προτάσεις για τη συνέχιση της χρηματοδότησης υπέρ των Σύρων προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής στην Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο και άλλα σημεία της περιοχής, σύμφωνα με τη δήλωση που εξέδωσαν τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο του 2021 και στο πλαίσιο της συνολικής μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ».
Βεβαίως σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου η σχετική αναφορά γίνεται με μισόλογα χωρίς να αναφέρονται ποσά τα οποία όμως επιβεβαιώθηκαν και από γερμανικής πλευράς ότι θα είναι 3,5 δις ευρώ (www.dw.com 23/6/2021). Δεδομένου ότι η παρούσα προγραμματική περίοδος λήγει το 2027 είναι προφανές ότι τα 3,5 δις ευρώ αποτελούν μέρος του συνολικού μεγαλύτερου πακέτου χρηματοδότησης της Άγκυρας για το μεταναστευτικό. Έτσι η τουρκική πλευρά έχει πλέον κάθε λόγο να πανηγυρίζει (www.hurriyetdailynews.com 25/6/2021) και να κομπορρημονεί (www.dailysabah.com. 25/6/2021).
Όμως οι φίλοι μας οι ευρωπαίοι αλλά και η κυβέρνηση διατείνονται ότι τα κονδύλια δεν θα δοθούν στην κυβέρνηση της Τουρκίας αλλά σε μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι δήθεν αυτό θα συμβεί, τελικά και πάλι η ΕΕ δεν μπόρεσε να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού αφήνοντας στην Άγκυρα όλη την ευχέρεια να κάνει παιχνίδι ανοίγοντας και κλείνοντας κατά το δοκούν την κάνουλα με τις μεταναστευτικές ροές.
Έτσι αντί η ΕΕ να επιβάλει στην Τουρκία τόσο την ίδρυση hot spots εντός της τουρκικής επικράτειας, όπου θα υποβάλλονται και οι αιτήσεις ασύλου, όσο και την δυνατότητα της Frontex να δρα εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων, τελικά η Τουρκία θα πάρει τα 3,5 δις ευρώ για το μεταναστευτικό συνεχίζοντας το ίδιο βιολί.
Μετεγκαταστάσεις προσφύγων: Η μπάλα στην εξέδρα
Αν δει κανείς την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης-25ης Ιουνίου για το μεταναστευτικό θα διαπιστώσει ότι η ΕΕ δεν λέει κουβέντα για το ζήτημα των μετεγκαταστάσεων προσφύγων από τις χώρες πρώτης υποδοχής όπως είναι η Ελλάδα και η Ιταλία στις άλλες χώρες της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία θα συνεχίσουν να είναι αποθήκη ψυχών λόγω της λειτουργίας του Δουβλίνο 3.
Πάντως αξίζει να σημειωθεί η αιχμή κατά Τουρκίας και Μαρόκου στο σημείο 13 των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όπου «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει και αποδοκιμάζει κάθε απόπειρα τρίτων χωρών να εργαλειοποιήσουν τους μετανάστες για πολιτικούς σκοπούς».
Κουβέντα για casus belli και τουρκολιβυκό μνημόνιο
Αλλά και η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία δεν λέει κουβέντα για το ανυπόστατο, παράνομο και άκυρο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Επίσης δεν αναφέρει τίποτε για το casus belli με το οποίο η Τουρκία απειλεί την Ελλάδα αν επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Επιπλέον δίνει συχωροχάρτι στην παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας επί ένα έτος σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο όπου το Ορούτς Ρέις έκανε παράνομες έρευνες εντός υδάτων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Είναι λοιπόν προφανές ότι έχουμε για μια πλήρη αποτυχία της κυβερνητικής πολιτικής η οποία με την έναρξη του παρελκυστικού διαλόγου με την Τουρκία έδωσε άλλοθι στους ευρωπαίους εταίρους να μην λάβουν μέτρα κατά της Άγκυρας.
Στα 300 δις ευρώ ετησίως το εμπόριο ΕΕ-Τουρκίας με τη νέα τελωνειακή ένωση
Αντίθετα ο δήθεν διάλογος Αθήνας -Άγκυρας άνοιξε και τον δρόμο για θετική ατζέντα της ΕΕ με την Τουρκία αρχής γενομένης της έναρξης τεχνικών συζητήσεων για την αναβάθμιση της τελωνειακής σχέσης ΕΕ-Τουρκίας. Ήδη με την υπάρχουσα τελωνειακή ένωση το ρυθμιζόμενο διμερές εμπόριο κυμαίνεται κοντά στα 165 δις ευρώ ετησίως. Μετά τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης οπότε θα προστεθούν τα αγροτικά προϊόντα. οι υπηρεσίας και το ηλεκτρονικό εμπόριο ο ετήσιος όγκος του ρυθμιζόμενου από την τελωνειακή ένωση διμερούς εμπορίου ΕΕ-Τουρκίας θα εκτιναχθεί στα 300 δις ευρώ (www.dailysabah.com/business. 15/6/2021) γεγονός εξαιρετικά θετικό για την τουρκική οικονομία (www.hurriyetdailynews.com. 15/6/2021).
Στο πλαίσιο αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε στο σημείο 16 των Συμπερασμάτων του ότι «σύμφωνα με το πλαίσιο αυτό, σημειώνει την έναρξη εργασιών σε τεχνικό επίπεδο για εντολή σχετικά με τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας και υπενθυμίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι τρέχουσες δυσκολίες στην υλοποίηση της τελωνειακής ένωσης και να εξασφαλιστεί η ουσιαστική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη μέλη. Η εντολή αυτή μπορεί να εγκριθεί από το Συμβούλιο με την επιφύλαξη πρόσθετης καθοδήγησης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
Από κυβερνητικής πλευράς επισημαίνεται ότι στην παράγραφο 15 των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκό Συμβουλίου τονίζεται ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να συζητήσει με την Τουρκία κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, υπό τις καθορισμένες προϋποθέσεις που τέθηκαν τον Μάρτιο καθώς και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».
Κατά την έννοια αυτή η κυβερνητική πλευρά θεωρεί ότι διασφαλίζεται η Αθήνα μιας και η συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας θα είναι αναστρέψιμη. Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι ενώ κατά τη διαδικασία έναρξης της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας η Αθήνα είχε δικαίωμα βέτο και ως εκ τούτου μπορούσε να έχει μπλοκάρει κάθε θετική ατζέντα της ΕΕ με την Τουρκία, αφ΄ ής στιγμής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης-25ης Ιουνίου συναίνεσε για έναρξη διαδικασιών συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου και του εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης, μια ενδεχόμενη έναρξη διαδικασίας αναστρεψιμότητας χρειάζεται ομοίως ομοφωνία. Επομένως αρξαμένης της διαδικασίας συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας η ανάσχεσή της είναι σχεδόν αδύνατη καθώς πλέον ο γνωστός φιλοτουρκικός άξονας Βερολίνου-Ρώμης Μαδρίτης δεν πρόκειται να συναινέσει στην ανακοπή της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας.
Σιγά μην ιδρώσει το αυτί του Ερντογάν τώρα που έβαλε το ευρωπαϊκό χρήμα στο παντελόνι.
Δύο μέτρα και δύο σταθμά για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Το κερασάκι πάντως στην τούρτα αποτελεί η κριτική της ΕΕ για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Όμως ενώ στην περίπτωση της Ρωσίας αλλά και της Λευκορωσίας που επίσης απασχόλησαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο οι ηγέτες της ΕΕ προχώρησαν στην επιβολή σκληρών κυρώσεων για την Τουρκία «εποίησαν την νήσσαν». Αυτό θα πει δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Και σαν να μην έφθαναν αυτά τελικά ο Ερντογάν το παίζει και δήθεν δυσαρεστημένος γιατί ανέμενε να πάρει περισσότερα (www.hurriyetdailynews.com. 25/6/2021).
Και για να αποδείξει τις προθέσεις του προς Ελλάδα και Κύπρο τελικά ο Ερντογάν αποφάσισε να συνεχίσει τις προκλήσεις σε Αιγαίο αλλά και σε Κύπρο την οποία θα επισκεφθεί με αφορμή τους εορτασμούς στο ψευδοκράτος για την τουρκική εισβολή το 1974 στη Μεγαλόνησο, οπότε θα παρακολουθήσει και στρατιωτική παρέλαση των στρατευμάτων κατοχής. Αυτό θα πει να καταφέρνεις να έχεις και την πίτα ολάκερη και τον σκύλο χορτάτο.
*Ο Νότης Μαριάς είναι Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και πρώην Ευρωβουλευτής
