Ακτινογραφία της νέας Κομισιόν υπό το φως της Έκθεσης Ντράγκι

Ανακοινώθηκε μετά βαΐων και κλάδων στις 18 Σεπτεμβρίου 2024 η σύνθεση της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν) από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ως γνωστόν στις 18 Ιουλίου 2024 έλαβε «ψήφο εμπιστοσύνης» από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη θέση της Προέδρου της Κομισιόν για πενταετή θητεία από 1/1/2025. Ψηφίστηκε δε ως Πρόεδρος της Κομισιόν με την σημαντική πλειοψηφία των 401 ευρωβουλευτών που ψήφισαν υπέρ της έναντι 284 κατά. Πολιτικά την υποψηφιότητα φον ντερ Λάιεν υποστήριξαν ανοικτά το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές (S&D), οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι.

Από την σχετική επιστολή της φον ντερ Λάιεν  προς τους επιλεγέντες νέους επιτρόπους έγιναν γνωστές όχι μόνο οι αντίστοιχες  αρμοδιότητές τους αλλά και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να δράσουν.

Μάλιστα στη συνάντηση με την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους Προέδρους των Πολιτικών Ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που έγινε στις  17 Σεπτεμβρίου 2024 στο Στρασβούργο προκειμένου η φον ντερ Λάιεν να τους ενημερώσει για τη σύνθεση της νέας Κομισιόν, η ίδια έκανε σπονδές στην Έκθεση Ντράγκι ως κατευθυντήρια γραμμή για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.

Βεβαίως η ανάθεση των σχετικών χαρτοφυλακίων στην Κομισιόν έχει άμεση σχέση τόσο με τις χώρες προέλευσης των επιτρόπων όσο και με την κομματική τους τοποθέτηση.

Και όλα αυτά παρότι υποτίθεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 17 της Συνθήκης για την ΕΕ «τα μέλη της Επιτροπής επιλέγονται ……μεταξύ προσωπικοτήτων που παρέχουν πλήρη εχέγγυα ανεξαρτησίας».

Έτσι 14 από τους 27 επιτρόπους προέρχονται από το ΕΛΚ, 7 από τους Σοσιαλιστές, 5 από τους Φιλελεύθερους και ένας από το Κόμμα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών στο οποίο προεδρεύει η Μελόνι.

Οπότε βέβαια τίθεται το ερώτημα τι είδους ανεξαρτησία θα έχουν οι επίτροποι κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους αφού έχουν άμεση κομματική εμπλοκή τόσο στα εθνικά τους πολιτικά κόμματα όσο και στα διεθνικά/υπερεθνικά πολιτικά κόμματα στα οποία ανήκουν όπως είναι το ΕΛΚ, το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (ΚΕΣ), η Συμμαχία των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών (ALDE) και το ECR.

Πως θα τηρήσουν άραγε την υποχρέωση τους που απορρέει από το άρθρο 17 της Συνθήκης ΕΕ σύμφωνα με το οποίο «τα μέλη της Επιτροπής δεν επιζητούν ούτε δέχονται υποδείξεις από κυβερνήσεις, θεσμικά όργανα, λοιπά όργανα ή οργανισμούς», την ώρα που προτάθηκαν και επελέγησαν από τις κυβερνήσεις τους και την φον ντερ Λάιεν με πρώτιστο κριτήριο την κομματική τους ταυτότητα;

Το μεγάλο παζάρι για τα χαρτοφυλάκια ανάμεσα στους ηγέτες της ΕΕ και στα συστημικά  διεθνικά/υπερεθνικά πολιτικά κόμματα που έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης μέσω των Πολιτικών τους Ομάδων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην φον ντερ Λάιεν δεν ήταν και τόσο εύκολο.

Η νέα Κομισιόν έχει έξι εκτελεστικούς αντιπροέδρους, δύο Σοσιαλιστές την Ισπανίδα Teresa Ribera και τη Ρουμάνα Roxana Minzatu, δύο Φιλελεύθερους τον πρώην υπουργό εξωτερικών της Γαλλίας Stéphane Séjourné και την πρώην πρωθυπουργό της Εσθονίας Kaja Kallas, έναν από το ECR της Μελόνι η οποία άλλωστε έκανε αποχή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην ψηφοφορία για την εκλογή της φον ντερ Λάιεν και έναν από το ΕΛΚ, την Φινλανδή πρώην ευρωβουλευτή Henna Virkkunen. Όμως το ΕΛΚ δεν είναι ριγμένο καθώς πήρε τη θέση της Προέδρου της Κομισιόν αφού η  φον ντερ Λάιεν είναι σαρξ εκ της σαρκός του ΕΛΚ και της γερμανικής χριστιανοδημοκρατίας.

Σε επίπεδο κρατών πέντε από τα επτά μεγαλύτερα κράτη πήραν τη θέση της Προέδρου και τις τέσσερις από τις έξι αντιπροεδρίες της Κομισιόν. Η Γερμανία τη θέση της Προέδρου της Κομισιόν και η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, και η Ρουμανία τις θέσεις εκτελεστικών αντιπροέδρων.

Θέση εκτελεστικού αντιπροέδρου πήρε η Φινλανδία, χώρα μεσαίου μεγέθους και από τις μικρές χώρες η Εσθονία τη θέση του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Το νέο χαρτοφυλάκιο της Άμυνας και του διαστήματος ανέλαβε ο Andrius Kubilius ο οποίος διετέλεσε στο παρελθόν δύο φορές πρωθυπουργός της Λιθουανίας, μιας και το Βίλνιους όχι μόνο βρίσκεται σε κόντρα με τη Ρωσία αλλά ταυτόχρονα οι διπλωματικές του σχέσεις με την Κίνα βρίσκονται στο ναδίρ λόγω Ταϊβάν.

Η Πολωνία μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον πρώην Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τούσκ επανήλθε στην στοργική αγκαλιά του ιερατείου των Βρυξελλών και πήρε «το ταμείο του μαγαζιού», δηλαδή το χαρτοφυλάκιο του Προϋπολογισμού της ΕΕ με τον Piotr Srafin ο οποίος διατέλεσε πρέσβης της Πολωνίας στην ΕΕ και επικεφαλής του ιδιαίτερου γραφείου του Τούσκ κατά την Προεδρία του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το διάστημα 2014-2019.

Στο πεδίο της οικονομίας ο νυν αντιπρόεδρος της Κομισιόν και  πρώην Πρωθυπουργός της Λετονίας το διάστημα 2009-2014, ο οποίος μάλιστα εφάρμοσε τη σκληρή μνημονιακή πολιτική του ΔΝΤ στη χώρα του, Βάλντις Ντομπρόφσκις αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο της «οικονομίας και της παραγωγικότητας» και  ως εκ τούτου θα έχει την εποπτεία της εφαρμογής των σκληρών όρων του Συμφώνου Σταθερότητας και του  ευρωπαϊκού εξαμήνου. Ταυτόχρονα θα είναι αρμόδιος και για την εφαρμογή των εξαιρέσεων που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας για τους πολεμικούς εξοπλισμούς των κρατών μελών της ευρωζώνης που πλέον δεν θα μετρούν στους δείκτες για το έλλειμμα και το χρέος.

Την επιτήρηση του υπερμνημονίου του Ταμείου Ανάκαμψης και της εκταμίευσης των επιχορηγήσεων και των δανείων προς τους ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς ομίλους καθώς και το Ταμείο Συνοχής αναλαμβάνει ως εκτελεστικός αντιπρόεδρος ο πρώην αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών της Ιταλίας  και στενός συνεργάτης της Μελόνι Raffaele Fitto.

Σε σχέση με την εφαρμογή της Έκθεσης Ντράγκι που αναζητά  800 δισ. ευρώ ετησίως, τα γαλλο-ισπανικά οικονομικά συμφέροντα αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Έτσι τη συγκρότηση μιας ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής με έντονο κρατικό παρεμβατισμό και μαζικές ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις δωρεάν κονδυλίων αλλά και φτηνών δανείων στους ευρωπαϊκούς επιχειρηματικούς ομίλους ανέλαβε να εφαρμόσει ως εκτελεστικός αντιπρόεδρος, ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας Stéphane Séjourné στενός συνεργάτης του Μακρόν.

Από την άλλη το χαρτοφυλάκιο για την πράσινη μετάβαση και για τη δημιουργία πανευρωπαϊκών μονοπωλίων μέσω συγχωνεύσεων των διαφόρων «εθνικών πρωταθλητών» ανέλαβε η πρώην τρίτη αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης και στενή συνεργάτης του σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ, Teresa Ribera με εντολή από την φον ντερ Λάιεν να αλλάξει η πολιτική ανταγωνισμού εντός της ΕΕ προκειμένου μέσα από τη χαλάρωση της εφαρμογής των σχετικών κανόνων περί «προστασίας του ανταγωνισμού και απαγόρευσης των κρατικών ενισχύσεων» να διευκολυνθούν έτι περαιτέρω οι συγχωνεύσεις επιχειρήσεων για τη δημιουργία ευρωπαϊκών υπερμονοπωλίων που θα ανταγωνιστούν σε μέγεθος και κεφάλαια τα αμερικανικά και κινεζικά μονοπώλια.

Έτσι στη σχετική της επιστολή προς την Ribera η φον ντερ Λάιεν αφού πρώτα αναφέρεται στην Έκθεση Ντράγκι στη συνέχεια επισημαίνει επί λέξει ότι απαιτείται «μια νέα προσέγγιση στην πολιτική ανταγωνισμού, μια προσέγγιση που υποστηρίζει περισσότερο τις εταιρείες προκειμένου να ανέβουν κλίμακα  στις παγκόσμιες αγορές».