Η Ρωσία μεθόδευσε μία συνάντηση στην Μόσχα στις 15 και 16 Μαρτίου 2023, των υφυπουργών εξωτερικών Ρωσίας, Συρίας, Τουρκίας και Ιράν προκειμένου να τεθούν οι βάσεις μελλοντικής συναντήσεως των αντιστοίχων υπουργών εξωτερικών.
Βασικός σκοπός της συναντήσεως ήταν η προσέγγιση Συρίας και Τουρκίας, αφού η Μόσχα και Τεχεράνη διατηρούν με αμφότερες αγαστές σχέσεις.
Η Ρωσία στηρίζει έμπρακτα το καθεστώς Άσαντ από το 2015 με στρατιωτική ενεργό παρουσία.
Ο Πρόεδρος Άσαντ ενεθάρρυνε πρόσφατα την Ρωσία να επεκτείνει τις στρατιωτικές βάσεις στην χώρα του σε μόνιμη βάση και ανεγνώρισε τις ουκρανικές επαρχίες που έχουν κατακτηθεί ως ρωσικές.
Η προσδοκία για την προσέγγιση Συρίας και Τουρκίας βασίσθηκε κυρίως στους ακόλουθους παράγοντες:
1. Η εξάρτηση της Συρίας από την Ρωσία, προσδίδει στην Μόσχα αυξημένη δυνατότητα επιρροής (εάν όχι πιέσεως) προς την Συρία.
2. Η επιρροή του Ιράν στην Συρία θεωρείται δεδομένη αφού την βοηθά υλικοτεχνικά αλλά και με παραστρατιωτική παρουσία.
3. Οι καταστροφικές επιπτώσεις του σεισμού σε Τουρκία και Συρία θέτουν ζητήματα προς κοινή αντιμετώπιση και περιορίζουν τις δυνατότητες στρατιωτικών συγκρούσεων.
4. Η πρόσφατη Συμφωνία Ιράν και Σαουδικής Αραβίας (με κινεζική πρωτοβουλία) διευκολύνει περαιτέρω την προσέγγιση Τουρκίας και Συρίας.
5. Το καθεστώς Ερντογάν επιθυμεί την προσέγγιση με την Συρία, λόγω προεκλογικών αντιπολιτευτικών κατηγοριών στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.
6. Οι Κούρδοι και οι αυτονομιστικές τάσεις τους αποτελούν κοινό πρόβλημα των δύο κρατών τα οποία επιπλέον θεωρούν ότι η Δύση στηρίζει το κουρδικό κίνημα. Η Άγκυρα θα προτιμούσε να έχει στα νότια σύνορά της την Δαμασκό αντί των Κούρδων.
7. Μετά από πολυετή πόλεμο στο εσωτερικό της, με επιπτώσεις στην εδαφική ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της, η Συρία αντιμετωπίζει καταστροφές, φτώχεια, διχασμό και τεράστια κοινωνικά προβλήματα. Κάθε ειρηνική διευθέτηση με γειτονικό κράτος, όπως η Τουρκία, θα αποτελούσε διακαή επιδίωξη.
8. Επιπλέον ρωσικό δέλεαρ αποτελεί η άσκηση επιρροής προκειμένου να επανέλθει η Συρία στον Σύνδεσμο Αραβικών Κρατών από τον οποίο απουσιάζει από το 2011.
Παρά τις ανωτέρω παραμέτρους που θέτουν τον Πρόεδρο της Συρίας «με την πλάτη στον τοίχο» και τον καθιστούν ευάλωτο σε πιέσεις, η συνάντηση ανεβλήθη επ’ αόριστον.
Ο Πρόεδρος Άσαντ επεσήμανε ξεκάθαρα τον αρνητικό ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, ως κράτος εισβολής και κατοχής σε βόρειες επαρχίες της χώρας του. Επιπλέον έθεσε ως προϋπόθεση προσπάθειας προσεγγίσεως, την πλήρη απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από την Συριακή επικράτεια, την μη υποστήριξη τρομοκρατικών ομάδων (Συριακή αντιπολίτευση που πρόσκειται στην Τουρκία) και επιστροφή στην κατάσταση προ του πολέμου στην Συρία.
Τέλος ο Πρόεδρος Άσαντ δήλωσε ότι βασίζεται μεν στην ρωσική διαμεσολάβηση αλλά στην βάση του διεθνούς δικαίου, στην αναγνώριση της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητος των χωρών, στην απόρριψη της τρομοκρατίας και στην απομάκρυνση των παρανόμων ξένων ΕΔ από την Συρία.
Σε αντίθεση με το παράδειγμα της Συρίας, στην Ελλάδα της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, των διμερών συμμαχιών και τριμερών αξόνων, στην μη διαμελισμένη Ελλάδα στην επικράτεια της οποίας δεν μαίνονται συγκρούσεις, εξελίσσεται μία οξύμωρη και παγκοσμίως πρωτότυπη κατάσταση.
Η Ελλάς είναι έτοιμη ανά πάσα στιγμή για διάλογο με την Τουρκία που απειλεί την ύπαρξή της.
Η Τουρκία παραμένει ανυποχώρητη στην «Γαλάζια Πατρίδα» και τις «Γκρίζες Ζώνες», δεν δέχεται ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στα νησιά μας, θεωρεί αιτία πολέμου την επέκταση των χωρικών μας υδάτων, αμφισβητεί την κυριαρχία του συνόλου των νήσων του Α. Αιγαίου εάν δεν αφεθούν άοπλα, επιδιώκει την απόσχιση της Θράκης και απειλεί με πυραύλους την Αθήνα και τα νησιά.
Έχοντας διαπράξει παράνομη εισβολή και κατοχή στην Κύπρο από το 1974, έχει προβεί σε σειρά διεθνών εγκλημάτων όπως βιασμοί, αγνοούμενοι, εθνοκάθαρση, καταστροφή πολιτιστικών και θρησκευτικών μνημείων, παράνομο εκτεταμένο εποικισμό, στρατεύματα κατοχής, στρατιωτικές βάσεις, δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ενώ προσπαθεί να επισημοποιήσει το ψευδοκράτος, παραβιάζει το καθεστώς της Αμμοχώστου και αλλοιώνει τον πληθυσμό της ελεύθερης Κύπρου με αποστολή μεταναστών.
Η Τουρκία δεν έχει υποχωρήσει στο παραμικρό. Κατά την ιδιάζουσα αυτή περίοδο μετά τον σεισμό και προεκλογικά, ο ανατολίτης επιτήδειος ουδέτερος, υποβιβάζει την ένταση με την Ελλάδα, υπόσχεται να άρει το βέτο για την είσοδο Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ανακαλύπτει ξαφνικά ότι δεν χρειάζεται του πυραύλους S-400 και επαναφέρει στο φάσμα των ανταλλαγμάτων τα αεροσκάφη F-16 (ίσως και τα F-35), την άρση των μέτρων κατά της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και κυρίως ένα διάλογο συμπεριλαμβάνοντα την συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων, την αποστρατικοποίηση νήσων και τα δύο κυρίαρχα κράτη στην Κύπρο (ή και νέο σχέδιο τύπου Ανάν), χάριν της σταθερότητος στην περιοχή και της συνοχής του ΝΑΤΟ…
Κάποια «συμμαχικά κέντρα» θα έβλεπαν με καλό μάτι μία τέτοια εξέλιξη.
Από τις πρόσφατες κοινές δηλώσεις της ελληνικής και κυπριακής πολιτικής ηγεσίας δεν έγινε σαφές εάν η παρουσία της ΕΕ στον διάλογο για το Κυπριακό και η επιβολή του κοινοτικού κεκτημένου αποτελούν αίτημα (στο παρελθόν απερρίφθη από το Ηνωμένο Βασίλειο και το ψευδοκράτος και η ελληνική πλευρά προσήλθε υπάκουα στον διάλογο) ή απαίτηση και προϋπόθεση ενάρξεως διαλόγου;
Με την πρώτη καιροσκοπική τουρκική ύφεση, η Ελλάς δηλώνει έτοιμη να συζητήσει, δίχως ξεκάθαρες προϋποθέσεις και «κόκκινες γραμμές».
Η σπουδή για εναγκαλισμούς, φιλιά και «διάλογο», δεν συνάδει με την πολυδιαφημισμένη προσπάθεια αποδομήσεως της Τουρκίας αλλά αντιθέτως της προσφέρει βολικό άλλοθι και αποδυναμώνει τις υπερβατικές προσπάθειες των ομογενών και του γερουσιαστού Μενέντεζ για να διατηρήσουν την ισορροπία ισχύος.
Ο μέσος Έλληνας έχει δικαίωμα να ανησυχεί βάσει της τραυματικής εμπειρίας του παρελθόντος, της ασυνέχειας της Εθνικής Στρατηγικής και ελλείψει σαφών θέσεων προς εχθρούς και «φίλους» τύπου Άσαντ.
*Ο Β.Μαρτζούκος είναι Αντιναύαρχος ε.α, Επίτιμος Διοικητής ΣΝΔ, Αντιπρόεδρος ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.
