Mε τις Ευρωεκλογές προ των πυλών, στο νου μου έρχεται το ταξίδι που είχα κάνει τον Απρίλιο του 1995, συμμετέχοντας, μετά από διαγωνισμό Έκθεσης με θέμα τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, ως μαθητής της Β’ Λυκείου, μαζί με άλλους συμμαθητές μου από τα Λύκεια του νομού Λαρίσης, στις εργασίες της “Ευρωβουλής των Εφήβων”, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.
Θυμάμαι τον ενθουσιασμό μας για το ταξίδι στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απρίλιος του 1995 -λίγο μετά τη συνθήκη του Μάαστριχτ- και οι λυκειόπαιδες της Λάρισας εκπροσωπούνε την Ελλάδα, στο πλαίσιο ενός προγράμματος της Euroscola για τη διασύνδεση των νέων όλων των (τότε) χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου, στα έδρανα των ευρωβουλευτών που σύντομα θα κλήθούμε να εκλέξουμε, νέοι και νέες απ’ όλες τις χώρες της Ε.Ε. συζητούνε για τα κοινά τους ενδιαφέροντα, αλληλογνωρίζονται, ψηλαφούνε διαφορές και αναζητούνε ομοιότητες, στην αρχή διστακτικά, ύστερα πιο ξεθαρρεμένα.
Μοιράζονται τις γνώμες τους για τα προβλήματα και τις προοπτικές της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, συγκροτούν ομάδες εργασίας, συμμετέχουν σε παιχνίδια γνώσεων, θέτουνε στη νεανική ολομέλεια ερωτήματα και ψηφίζουνε με το ηλεκτρονικό σύστημα.
Καταιγισμός εικόνων και αλληλοδιαδοχή ερεθισμάτων μέχρι τον κορεσμό των αισθητηρίων, εναλλαγή απ’ τα Αγγλικά στα Γαλλικά, στα Γερμανικά, στα Ισπανικά ή στα Ιταλικά (…η ελληνική αποστολή ήταν -όντως- πολύγλωσση) πολυφωνία, ευρω-συγχρωτισμός και πολιτισμική ώσμωση.
Τον ευρω-ενθουσιασμό μας διαδέχεται η παγερή αμηχανία, όταν διαπιστώνουμε πως από το σύστημα ηχητικής μετάφρασης απουσιάζει η ελληνική γλώσσα.
Γυρίζουμε αδιάκοπα τον διακόπτη επιλογής γλώσσας, νομίζουμε πως πρόκειται για κάποιο κακόγουστο αστείο. Ευρω-σύγκλιση και ισότητα στη λήψη αποφάσεων, η Ευρώπη της ζύμωσης των πολιτισμών, μια Ευρώπη χωρίς φραγμούς, χωρίς αποκλεισμούς, όμως η γλώσσα μας έχει αποκλειστεί από το θεσμικό περιβάλλον της συνύπαρξης των νέων.
Η διαδικασία έχει προχωρήσει στα παιχνίδια γνώσεων. Οι ομάδες είναι μεικτές, τα ελληνικά παραμένουν αμετάφραστα. Πριν από την τελευταία ερώτηση ισοβαθμούνε δύο ομάδες, εκ των οποίων η μία μόνο έχει ελληνική συμμετοχή. Οι ομάδες καλούνται να αναγνωρίσουν ένα μουσικό κομμάτι.
Απ’ τα μεγάφωνα ακούγεται Μίκης Θεοδωράκης και η ‘Μπαλάντα του Αντρέα’, η μουσική υπόκρουση με την οποία, 7 χρόνια μετά, οι Αφγανοί της Βόρειας Συμμαχίας μπήκανε στην Καμπούλ μετά την ήττα των Ταλιμπάν από τους Αμερικανούς. Η μουσική δεν χρειάζεται μετάφραση, το κομμάτι το βρίσκει ο Έλληνας μαθητής και η ομάδα του κερδίζει.
Η ισπανική αποστολή έχει φέρει μαζί της κάποια δώρα για το Προεδρείο του κοινοβουλίου. Ενθουσιασμένος ο προεδρεύων, από τα μαδριλένικα κρασιά, επιτρέπει στους Ισπανούς να τραγουδήσουν, εμβόλιμα στη διαδικασία, το “Arriba Espana”, ένα εθνικά θορυβώδες τραγούδι που δεν έχει την παραμικρή σχέση με την επιδιωκόμενη ατμόσφαιρα ευρωπαϊκής αλληλοπεριχώρησης και συγκερασμού.
“Arriba-arriba” είναι και το επιφώνημα του Speedy Gonzalez, του ταχύτατου ισπανόφωνου ποντικιού των cartoons, που με τις υπερταχείες διελεύσεις του αναστατώνει τα πάντα στο πέρασμά του….
Βλέπω τους Ισπανούς να έχουνε σηκωθεί από τα έδρανά τους και να χοροπηδούνε στους ρυθμούς του εθνικού τους τραγουδιού. Τι έγινε βρε παιδιά, μήπως μπήκε αιφνιδιαστικά ο Speedy στην αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου και σηκωθήκαμε αλλοπαρμένοι; Καρτουνίστικη ιστορία ήτανε η Ευρώπη της συναπόφασης, της ισότητας και του αλληλοσεβασμού;
Η ελληνική γλώσσα γιατί είναι ‘χαμένη στη μετάφραση’, 8 χρόνια πριν βγει στις αίθουσες η ομότιτλη ταινία, 8 χρόνια πριν οι Ισπανοί και οι Βρετανοί στρατευτούν –χωρίς να κρατήσουν ούτε τα προσχήματα της κοινοτικής συνοχής- στο πλευρό της Αμερικανικής κατοχής στο Ιράκ και 9 χρόνια πριν οι φανατικοί Ισλαμιστές τινάξουν στον αέρα τα ισπανικά τρένα;
Σηκώνομαι και εγώ από τη θέση μου και κατευθύνομαι προς το Προεδρείο. Ζητώ να λάβω τον λόγο μόλις τελειώσει το τραγούδι των Ισπανών.
Ο προεδρεύων, ανυποψίαστος για το περιεχόμενο της ομιλίας μου συναινεί, αφού του υπόσχομαι να μη μακρηγορήσω. Αντί άλλου πολιτικού σχολείου για τις Ευρωεκλογές παραθέτω την ερώτηση που υπέβαλε ένας Λαρισαίος μαθητής, 29 χρόνια πριν, στο Στρασβούργο:
«Κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί συμμαθητές από ολόκληρη την Ευρώπη,
Σας παρακαλώ να με συγχωρέσετε για τη συναισθηματική μου κατάσταση, αλλά το γεγονός πως μιλάω εντός του ναού της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και Δημοκρατίας με φορτίζει με εσωτερική ένταση.
Δεν έχω δώρα να σας φέρω, εκτός από το αρχαίο, ελληνικό φως και τον πολιτισμό μας. Δυστυχώς δε μιλώ στα ελληνικά, γιατί η μητρική μου γλώσσα δε συμπεριλήφθηκε στο σύστημα μετάφρασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, παρά το ότι είναι η μητέρα των περισσότερων ευρωπαϊκών γλωσσών και αλφαβήτων.
Το περιεχόμενο της ερώτησής μου είναι στενά συνδεδεμένο με αυτό το γεγονός. Γνωρίζουμε όλοι πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Κοινότητα είναι η δημιουργία μιας Ευρώπης ‘δύο ταχυτήτων’. Πιστεύετε πως ενέργειες όπως η απόρριψη της γλώσσας μας συμβάλλουν στην εξάλειψη των διακρίσεων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών;
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη μεγάλη προσφορά του ελληνικού πολιτισμού στην ευρωπαϊκή κουλτούρα και πολιτική οργάνωση, θα πρέπει να θεωρήσουμε την άρνηση της γλώσσας μας ως χειρονομία που προάγει τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Κοινότητας»;
*Ο Χρίστος Χ. Λιάπης είναι Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μιου Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ και Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
