”[…] Εδώ κάθομαι εγώ κι ο πόνος μου μαζί μου. // Νάτος ο θρόνος μου κι ας έρθουνε μπροστά μου // οι βασιλιάδες να τον προσκυνήσουν”, λέει στο ”Βυθό” του ο Ρώσος δραματουργός Μαξίμ Γκόρκι ερμηνεύοντας μυθιστορηματικά τη διαφοροποίηση του πόνου στις μεγάλες και μικρές ψυχές, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τίποτα δεν είναι ομορφότερο από την μεγαλοπρέπεια της ψυχής μέσα στην αγωνία της.
Σ’ αυτόν τον θρόνο του πόνου της ψυχής κάθεται σήμερα η τουρκοσυριακή τραγωδία, σαν να προκαλεί τις ψυχές των εγκλωβισμένων στα συντρίμμια των ”χάρτινων” πολυκατοικιών να απλώσουν τα φτερά τους σ’ αυτήν για να τις ανεβάσει στα δικά της ύψη μέσα απ’ τη λύτρωση του θανάτου.
Τον πόνο τον ένιωσαν τα θύματα του φοβερού σεισμού που δοκίμασαν τη γεύση της φρίκης στις τελευταίες στιγμές της ζωής τους. Τον Θεό ή Αλλάχ ούτε να τον εκλιπαρήσουν δεν πρόλαβαν. Μόνο κάποιοι ελάχιστοι, με όψη θεϊκή μεταξύ ζωής και θανάτου, έβγαζαν τις τελευταίες φωτογραφίες με τα κινητά τους και έστελναν μηνύματα στους επιζώντες συγγενείς τους για να αποπληρώσουν τις ανεξόφλητες οικονομικές υποχρεώσεις τους. Τα δάνεια των γκρεμισμένων σπιτιών τους…
”Αυτές είναι οι ‘μεγάλες ψυχές’ της στωικότητας και της αξιοπρέπειας που λέει ο Γκόρκι”, σκέφτομαι, γιατί δείχνουν να έχουν μια πιο βαθιά και αληθινή ενόραση της ζωής που έζησαν και των τελευταίων δραματικών στιγμών τις οποίες περνούσαν.
Μπροστά στο μεγαλείο ψυχής αυτών, οι άλλοι (οι έχοντες και κατέχοντες πλούτο και εξουσία) δείχνουν ουτιδανοί, ασήμαντοι στα μάτια του κόσμου. ”Μικρές ψυχές”, σαν εκείνες τις ”μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες” στον ”Τελευταίο Σταθμό” του Σεφέρη .
”Μικρές ψυχές” απατεώνων εργολάβων της Τουρκίας και υψηλόβαθμων Αξιωματούχων της, που έκλειναν χρόνια τα μάτια στην πολεοδομική διαφθορά και τις αυθαιρεσίες των αυλικών της κυβέρνησης Ερντογάν, οι οποίοι έτρεξαν να κρυφτούν αποσείοντας τις ευθύνες από πάνω τους για την ατέλειωτη τραγωδία που προκάλεσαν οι κάκιστες κατασκευές.
Ψύχος δριμύ επικρατεί αυτόν τον καιρό στην μισογκρεμισμένη από τον φοβερό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου Τουρκία, όπου είναι διάχυτες οι φήμες για νέο σεισμό με επίκεντρο αυτήν τη φορά την Κωνσταντινούπολη.
Κοντά δέκα μέρες τώρα εκατομμύρια σεισμόπληκτοι βρίσκονται στο έλεος του χειμώνα κάτω από δραματικές συνθήκες και κινούνται εκτός των σπιτιών τους (στα οποία είναι κομμένο το ηλεκτρικό και το φυσικό αέριο) με μεγάλη δυσκολία λόγω ελλείψεων στη βενζίνη.
Στην πόλη Γκαζιαντέπ, μια απ’ τις έρημες πόλεις που μπορεί να μετατραπούν σε υγειονομική βόμβα, άνοιξαν τα τζαμιά τις πόρτες τους για να βρει καταφύγιο ο αλαλιασμένος κόσμος από τον παγετό, αλλά αυτός αρνείται να μπει λόγω ισχυρών μετασεισμών επιτείνοντας τον εφιάλτη που βιώνει.
Έτσι, τρεις μήνες πριν απ’ τις προγραμματισμένες εκλογές της 14ης Μαῒου (αν δεν μετατεθούν αυτές, παρόλο που το τουρκικό σύνταγμα το επιτρέπει μόνο σε περίπτωση πολέμου) ο καταστροφικός σεισμός που συγκλόνισε την Τουρκία και είχε ισχύ ατομικών βομβών κινδυνεύει να σκάσει εκλογικά στα χέρια του Ερντογάν τον οποίο θεωρεί κύριο υπαίτιο της καταστροφής ο λαός της Τουρκίας λόγω έλλειψης αντισεισμικής προστασίας και όχι μόνο.
Τον κατηγορεί σαν υπεύθυνο για την έκταση της διαφθοράς στον κατασκευαστικό κλάδο και γενικότερα στο δημόσιο, την έλλειψη αντισεισμικής πολιτικής και οργάνωσης του τουρκικού κράτους και την εκτόξευση στα ύψη του πληθωρισμού (57,68% επισήμως και 121,62% ανεπισήμως) λόγω της αποτυχίας του στην Οικονομία.
Πώς απαντά σε όλα αυτά ο στριμωγμένος όσο ποτέ Τούρκος Πρόεδρος; Φυσικά απεκδύεται των ευθυνών του και τα ρίχνει όλα στη φύση, το ”κισμέτ” και τους εργολάβους. Το άξιο λόγου μάλιστα είναι ότι, για να αλλάξει τα μυαλά των αγανακτισμένων μαζί του Τούρκων, εφαρμόζει έναν απλό, παλιό και έξυπνο τρόπο προσέγγισης, που επηρεάζει την πλειοψηφία των απλοϊκών και αγράμματων κατοίκων των νοτιοανατολικών επαρχιών οι οποίοι επλήγησαν από τον σεισμό.
Εφαρμόζει την προσέγγιση εκ του σύνεγγυς. Οι αγκαλιές σε ηλικιωμένους, ο μειλίχιος καθησυχασμός και η παραμυθία του Ερντογάν για την αδυναμία του ανθρώπου να αντιμετωπίσει τα ακραία φυσικά φαινόμενα και τη μοίρα έχει αντίκτυπο στους αναλφάβητους, αν και μέχρι τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές είναι πολύ δύσκολο να φανεί αυτό.
Έτσι, έως να γίνουν αυτές, θα επικρέμεται πάνω από το κεφάλι του Τούρκου Προέδρου η δαμόκλειος σπάθη της εκλογικής τιμωρίας του. Για την τελευταία, φυσικά, έχουν γραφεί άρθρα επί άρθρων από πολιτικούς αναλυτές, οι οποίοι μιλάνε με σιγουριά για τα επερχόμενη ήττα του και τα μαύρα επακόλουθα που τον περιμένουν (βλ. παραπομπές στον απαγχονισμό του Αντνάν Μεντερές, που έχει για πρότυπο ο Ταγίπ Ερντογάν αν και ήταν υπεύθυνος για το πογκρόμ κατά των Ελλήνων στα Σεπτεμβριανά του ’55).
Ωστόσο, εγώ πιστεύω ότι τίποτα απ’ αυτά δε θα γίνει και ο νεο-Οθωμανός ”σουλτάνος” (που είναι καλός στον αγώνα πολιτικής επιβίωσης, πολύ περισσότερο γιατί εξακολουθεί να έχει τα ΜΜΕ στο πλευρό του) θα εντείνει τις προσπάθειές του να μείνει στην ιστορία ως ο προστάτης και πατερούλης της σύγχρονης Τουρκίας.
Η τιμωρία των συλληφθέντων 113 εργολάβων (οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι ψηφοφόροι του AKP, του κόμματός του) θα είναι παραδειγματική, για να ικανοποιηθεί το κοινό περί δικαίου αίσθημα των Τούρκων σεισμοπαθών.
Έπειτα είναι και το άλλο. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει εμπειρία μεγασεισμού — ως αρχηγός της Αξιωματικής αντιπολίτευσης το ’99, επί πρωθυπουργίας Μπουλέντ Ετσεβίτ — γιατί βίωσε από θέση ”μάχης” εκείνον του ’99 στο Ιζμίτ, που προκάλεσε τον θάνατο πάνω από 17.999 Τούρκων πολιτών.
Ως εκ τούτου, αντιλαμβανόμενος ότι — παρά την απορρύθμιση του κρατικού μηχανισμού — δεν πρέπει να επαναλάβει το λάθος των αργοπορημένων αντανακλαστικών του πρώην πρωθυπουργού, έστειλε την επομένη του σεισμού 37.960 άτομα από διάφορες Υπηρεσίες του ΥΠΕΣ και της AFAD*, της Αστυνομίας και της Σ/Χ** σε 10 πληγέντες νομούς (το 15% της Τουρκίας).
Επιπλέον, βιάστηκε να εξαγγείλει μέτρα πάνω από τα συντρίμμια, κάτω από τα οποία βρίσκονται ακόμα χιλιάδες άταφοι, ενώ πάνω από δύο εκατομμύρια άστεγοι Τούρκοι αντιμετωπίζουν το φάσμα των μεταδοτικών ασθενειών και της πείνας.
Υποσχέθηκε ότι θα πληρώσει το κράτος το ενοίκιο στους σεισμόπληκτους για ένα χρόνο (προς ώρας μένουν σε οικογενειακές σκηνές) και θα ανοικοδομήσει τα κτίρια που κατέρρευσαν μέσα σε ένα χρόνο, ενώ έχει κινητοποιήσει την Τουρκική Αστυνομία για να συλλαμβάνει τους πλιατσικολόγους των διαλυμένων σπιτιών.
Αυτά φυσικά δεν θα τα πετύχει απ’ την μια μέρα στην άλλη. Προηγείται η επαναλειτουργία του κράτους, των δημοσίων υπηρεσιών του και η στέγαση των πολιτών στους οποίους μοιράστηκαν οικογενειακά αντίσκηνα.
Προηγούνται και άλλα πολλά που πρέπει να κάνει ταχύτατα στον περιορισμένο χρόνο μέχρι τις εκλογές, αλλά πιστεύω ότι θα καταφέρει να επιβιώσει πολιτικά λόγω απουσίας δυναμικού αντιπάλου (Κιλιντσάρογλου και Ακσενέρ είναι ”λίγοι” μπροστά του), έστω κι αν ο τρομακτικός σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου προκάλεσε ήδη τον θάνατο σε πάνω από 41.000 Τούρκους, οι συγγενείς των οποίων τον θεωρούν ως τον κύριο υπεύθυνο για τον θάνατο των δικών τους.
Ασφαλώς αυτήν τη στιγμή ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται ευάλωτος. Πιο ευάλωτος από ποτέ. Αλλά είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει πολιτικά. Είναι πολύ σκληρός και γι’ αυτό πολύ επικίνδυνος, έστω και αν — για ένα μεγάλο διάστημα, τουλάχιστον — θα είναι αναγκασμένος να ασχολείται με τα εσωτερικά προβλήματα της χώρας του με κύριο στόχο την επούλωση των πληγών και το κυνήγι των υπευθύνων.
Όπερ σημαίνει ότι ο αλαζόνας εξ Ανατολών που μιλούσε μέχρι και ”χθες” για ”αιώνα Τουρκίας” θα υποχρεωθεί να κάνει ανακωχή κλείνοντας μέτωπα στο εξωτερικό συμπεριλαμβανομένων αυτών με Ελλάδα και Κύπρο.
Την προσωρινότητα της ανακωχής με την Τουρκία, ωστόσο, δεν πρέπει να την ξεχνούν οι δικοί μας. Η αλληλέγγυα συμπεριφορά προς αυτήν καλώς εκδηλώθηκε και εκδηλώνεται, αλλά δεν πρέπει να μετατραπεί σε ευθυγράμμιση με την πολιτική… ζεϊμπέκικου του ΓΑΠ το ’99, τη γνωστή ως ”διπλωματία σεισμών”.
Με άλλα λόγια, οι καθ’ ύλην υπεύθυνοι της κυβέρνησης θα πρέπει να προσέξουν πολύ για να μην την πάθουν ως ανιστόρητοι. Ως μη γνωρίζοντες, δηλαδή, ότι ο στρατηγικός προσανατολισμός της Τουρκίας δεν πρόκειται να αλλάξει υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και με οποιαδήποτε ηγεσία της (σ.σ: οι τουρκικές παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου μας συνεχίζονται παρά τις αγκαλιές Δένδια-Τσαβούσογλου), έστω κι αν είμαστε σήμερα πολύ κοντά συναισθηματικά με τον τουρκικό λαό λόγω του κακού που τον βρήκε.
Κι αυτά δεν τα λέω τυχαία, αλλά γιατί φοβάμαι ότι δημιουργούμε (άθελά μας) παρανοήσεις με καμβά τις ελληνοτουρκικές διαφορές, αν λάβουμε υπόψη τις προεκτάσεις που δίνουν στην ανθρωπιστική μας διάθεση δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, όπως αυτό του Anadolu για παράδειγμα.
Το εν λόγω τουρκικό Πρακτορείο ειδήσεων, συγκεκριμένα — με βάση τη διαπίστωσή του ότι ”Ο σεισμός μετέτρεψε τα θαλάσσια ύδατα μεταξύ των δύο χωρών σε δίαυλο αδελφοσύνης” — προχώρησε σε περίεργους συσχετισμούς.
Συσχέτισε το τραγικό γεγονός που ισοπέδωσε την Νοτιοανατολική Τουρκία με τις ”τακτικές επαφές” του Νίκου Δένδια με τον Τσαγατάι Ερτσιγιές (Τούρκο Πρέσβη στην Αθήνα) και τις επαφές της διπλωματικής συμβούλου του πρωθυπουργού Άννας Μαρίας Μπούρα με τον εκπρόσωπο της Τουρκικής Προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν σε διάφορες πρωτεύουσες της Ευρώπης (στις Βρυξέλλες το 2022, για παράδειγμα, γιατί στην μυστική τριμερή Βερολίνου το ’20 είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα η πρώην διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού Ελένη Σουρανή).
Με δεδομένα αυτά και άλλα δικά μας… παρορμητικά για κοινή ζώνη συνεργασίας με την Τουρκία και επανεξέταση των ζητημάτων που διχάζουν Ελλάδα-Τουρκία στη διάστασή τους, φοβάμαι πως θα βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων ”μεθαύριο”, όταν θα αναγκαστούμε να κάτσουμε στο Τραπέζι της Χάγης προ τετελεσμένων με θέμα τη ”συνεκμετάλλευση” του Αιγαίου.
Έτσι θα επιβεβαιωθεί και στην ελληνική Εξωτερική πολιτική το ”αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι” του θυμόσοφου λαού μας. Όπερ μεθερμηνευόμενον, τουρκιστί, σημαίνει: Γιαβάς γιαβάς θα περάσουμε απ’ την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στη διχοτόμηση του Αιγαίου…
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ
*AFAD (Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και Επειγουσών Καταστάσεων).
** Σ/Χ: Στρατοχωροφυλακής
