The Quad: Αλλαγές στις ισορροπίες στον Ινδοειρηνικό ωκεανό

Η διπλωματική κατάσταση μεταξύ των κρατών που βρίσκονται στον Ινδοειρηνικό ωκεανό και οι μεταβλητές ισορροπίες μεταξύ τους επηρεάζουν τον  παγκόσμιο χάρτη του εμπορίου με άμεσο αντίκτυπο στη διαθεσιμότητα των προϊόντων και στις τιμές που έχουν όταν φτάνουν στα χέρια μας. Είναι κάτι πολύ πιο απτό και σύνθετο από το φαινόμενο της πεταλούδας γιατί το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε αυτό το σημείο της γης μας αφορά όλους πολύ περισσότερο από ότι μπορούμε να καταλάβουμε σε μία πρώτη ανάγνωση καθώς η περιοχή αυτή είναι η μήτρα των δρόμων του παγκόσμιου εμπορίου.

Ξεκινώντας την ανάλυση θα μιλήσουμε για την QUAD η οποία περιλαμβάνει την Αμερική, την Ινδία, την Ιαπωνία και την Αυστραλία και είναι ένας συνασπισμός κρατών οι οποίες προσπαθούν να φέρουν με τη δράση τους  ελεύθερη ναυσιπλοΐα στον Ινδοειρηνικό ωκεανό και ανοιχτό εμπόριο σεβόμενες τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας.

Η κοινή δραστηριότητα των τεσσάρων αν και ξεκίνησε με στρατιωτικές ενέργειες πλέον έχει ένα πολύ μεγαλύτερο πεδίο δράσης περιλαμβάνοντας προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και  εξασφάλιση πλαισίου υγείας των αναπτυσσόμενων χωρών με παροχή εμβολιασμού σε αυτές.

Επιπλέον οι  χώρες αγωνίζονται και στο κομμάτι της διασφάλισης κυβερνοασφάλειας με την ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά και στην φροντίδα του περιβάλλοντος θέλοντας καλύπτοντας όλους αυτούς τους τομείς να εξασφαλιστεί σταθερή παγκόσμια οικονομία για τα κράτη. Η σημασία της συνεργασίας τους φάνηκε ιδιαίτερα την περίοδο του Covid 19 ειδικά όσον αφορά την αλυσίδα ανεφοδιασμού των προιόντων.

Η  QUAD ξεκίνησε από το 2004 με την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στις πληγείσες από το τσουνάμι περιοχές. Στόχος αυτού του ιδιαίτερου τετράγωνου ισορροπιών μέσα στον ινδοειρηνικό ωκεανό είναι να δοθεί μία απάντηση στην αυξανόμενη δύναμη της Κίνας στον κόσμο με την Ινδία η οποία αναπτύσσεται με σταθερούς ρυθμούς να αποτελεί την πιο σημαντική απάντηση ως αντίπαλο δέος της Κίνας.

Οι άλλες  χώρες στον ινδοειρηνικό ωκεανό  πολλές φορές λειτουργούν πυροσβεστικά μεταξύ της τεταμένης παρτίδας σκάκι που παίζεται εδώ και χρόνια μεταξύ Ινδίας και Κίνας. Δεν είναι κάτι καινούριο ότι οι δύο χώρες ανταγωνίζονται οικονομικά η μία την άλλη στην τεχνολογική ανάπτυξη και το εμπόριο ,το ζήτημα είναι ο τρόπος με τον οποίο ορίζει η κάθε μία από αυτές το τι σημαίνει ανάπτυξη και με τι τρόπο είναι διατεθειμένη να το πετύχει.

Η Ινδία έχει ηγετικό ρόλο στο τετράγωνο των χωρών λόγω της γεωπολιτικής της θέσης στον Ινδοειρηνικό. Κύριο στοιχείο της ηγεσίας της Ινδίας είναι η ανάπτυξη με ανθρωποκεντρική προσέγγιση ,πράγμα  που η Κίνα δεν κάνει καθώς δίνει έμφαση μόνο στους αριθμούς. Η προσέγγιση της Ινδίας που επικεντρώνεται στους ανθρώπους γίνεται φανερή καθώς είναι μία χώρα πρωταθλήτρια στη διανομή εμβολίων και στην ανάπτυξη υποδομών.

Ο κόσμος παρακολουθεί καθώς τα δύο έθνη ανταγωνίζονται για να γίνουν η κυρίαρχη υπερδύναμη και εκπρόσωπος του παγκόσμιου νότου. Αν και η Κίνα είναι σαφώς πιο ισχυρή σήμερα, η Ινδία προχωρά γρήγορα με την οικονομική της δυναμική, την στρατιωτική της ανάπτυξη και την διπλωματική της επίθεση. Στην πραγματικότητα, η Ινδία έχει επίσης ξεκινήσει το δικό της πρόγραμμα δανείων που ονομάζεται Πολιτική Πρώτης Γειτονίας για να ανταγωνιστεί την Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας. (BRI).

Η άνοδος της Ινδίας έρχεται σε μια ευνοϊκή στιγμή. Η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε πτωτική πορεία με συντριπτικό χρέος, μειούμενες ξένες άμεσες επενδύσεις και φυγή κεφαλαίων σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Πλήττεται από υψηλή ανεργία των νέων, κατάρρευση της αγοράς ακινήτων, μειωμένο πλούτο των νοικοκυριών, χαμηλή καταναλωτική ζήτηση και την προοπτική αποπληθωρισμού. Επιπλέον, η Κίνα αντιμετωπίζει μια δημογραφική βόμβα.

Το οικονομικό θαύμα της Κίνας είναι πλέον παρελθόν, καθώς καταστράφηκε από τις πολιτικές του Σι που εγκατέλειψαν τους μηχανισμούς ελεύθερου εμπορίου υπέρ ενός πιο αυστηρού κρατικού ελέγχου μέσω κρατικών επιχειρήσεων. Επέμεινε στην πολιτική πειθαρχία και τρόμαξε τους ξένους επενδυτές με αυστηρές πολιτικές κατά της κατασκοπείας.

Αντίθετα οι επενδυτές αυτή τη στιγμή βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην Ινδία ,μία χώρα που αποτελεί μήτρα ξένων επενδύσεων με πολύ πιο ανθρώπινες συνθήκες όμως για τους εργάτες κάτι που δε συμβαίνει στην Κίνα. Η παρουσία της Ινδίας στην περιοχή γίνεται όλο και πιο σημαντική με το πέρας του χρόνου.

Στην εποχή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η απουσία στρατηγικού ανταγωνισμού στον Ινδικό Ωκεανό επέτρεψε στο Νέο Δελχί να μην παίξει μόνο έναν εξέχοντα ρόλο, αλλά και να εξασφαλίσει έναν ευνοϊκό και ασφαλή Ινδικό Ωκεανό για τα στρατηγικά του συμφέροντα. Η εμφάνιση της Κίνας ως επιπλέον και ίσως εναλλακτικού παρόχου ασφάλειας ανάγκασε την Ινδία να επανεξετάσει τις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής υπό την κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι. Ωστόσο, αν το Πεκίνο κατάφερε να κάνει προόδους στη άμεση γειτονιά της Ινδίας, ήταν επειδή το Νέο Δελχί δημιούργησε ένα περιβάλλον ευνοϊκό για κάτι τέτοιο. Η Ινδία συνεχίζει να αυξάνει τις παγκόσμιες συνεργασίες της και έχει πολύ πιο φιλικές σχέσεις με την Αμερική σε σχέση με την Κίνα γεγονός που εξηγείται από  το διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο οι χώρες άκμασαν.

Η ιστορία της Κίνας είναι μια σειρά από δυναστείες και κυβερνώντες οικογένειες που πολέμησαν για την εξουσία ενώ η ιστορία της Ινδίας είναι η ιστορία μιας χώρας με κουλτούρα συμπερίληψης καθώς πάντα επηρέαζε και επηρεαζόταν από τους κατακτητές της. Έτσι αυτή τη στιγμή η QUAD έχει ως στόχο να ελέγξει την επεκτατική πολιτική της Κίνας ως αντίβαρο και προστασία προς τις χώρες που η Κίνα διεκδικεί αυτή τη στιγμή, δηλαδή την Ιαπωνία, την Ινδία, το Νεπάλ, το Μπουτάν και τις Φιλιππίνες. Αξίζει να σκεφτούμε ότι αυτή τη στιγμή η Ινδία είναι μία χώρα πλαισίου ειρηνικής συνύπαρξης διαφορετικών θρησκευτικών δογμάτων και φυλετικών μειονοτήτων.

Ποια είναι όμως η επόμενη μέρα που ξημερώνει στον ινδοευρωπαϊκό ωκεανό; Περιβάλλοντας την Ινδία με στρατιωτικές εγκαταστάσεις, η Κίνα στοχεύει να περιορίσει την πρόσβαση της Ινδίας στον κόσμο ενώ αποκτά στρατιωτικό πλεονέκτημα. Αυτός είναι ο τρόπος της Κίνας να καταπνίξει τις φιλοδοξίες της Ινδίας.

Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Κίνα έχει προχωρήσει στο να περιβάλλει την νότια ακτή της Ινδίας με λιμάνια που λειτουργούν ως στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Μέσω του προγράμματος BRI, η Κίνα έχει αναπτύξει και αναλάβει τον έλεγχο του λιμανιού Gwadar στο Πακιστάν, του λιμανιού Hambantota στη Σρι Λάνκα, του λιμανιού Kyaukpyu στη Μιανμάρ, του λιμανιού Chittagong στο Μπαγκλαντές, του λιμανιού Lamu στην Κένυα, μιας ναυτικής βάσης στο Τζιμπουτί και του λιμανιού Dar Es Salam στην Τανζανία.

Αυτά τα λιμάνια αποτελούν μια “αλυσίδα από μαργαριτάρια” που σκοπό έχει να περιορίσει την πρόσβαση της Ινδίας στον κόσμο. Η Ινδία αντίθετα δημιουργεί συμμαχίες για να περιβάλλει Την Κίνα. Όπως η Κίνα δημιούργησε τη “χορδή από μαργαρίτες,” η Ινδία έχει δημιουργήσει μια “διαμαντένια αλυσίδα” με την οποία να πνίξει την πρόσβαση της Κίνας στον Ινδικό Ωκεανό, στη Θάλασσα της Ανατολικής και της Νότιας Κίνας. Είναι μια αμοιβαία απάντηση. Η διαφορά είναι ότι – αντί να αποκτήσει πρόσβαση σε στρατιωτικές βάσεις μέσω συμφωνιών υποδομής και παγίδων χρέους, η Ινδία το έχει πετύχει δημιουργώντας συμμαχίες με χώρες που έχουν παρόμοιες απόψεις.

Όσον αφορά τις διπλωματικές σχέσεις, η κακή συμπεριφορά της Κίνας στο εμπόριο και η άρνησή της να συμμορφωθεί με τον κανόνα του νόμου της έχουν προσδώσει τη φήμη μιας κράτους παρία. Οι πολλαπλές και ταυτόχρονες εδαφικές καταλήψεις της, οι επιθετικές ενέργειες, οι παγίδες χρέους και η υποστήριξή της στον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει την αυξανόμενη απομόνωσή της από τις δημοκρατίες που σέβονται το κράτος δικαίου.

Η Ινδία, από την άλλη πλευρά, αναπτύσσεται από δύναμη σε υπερδύναμη. Έχει ξεπεράσει την Κίνα ως η πιο πολυπληθής χώρα στον κόσμο με 1,43 δισεκατομμύρια καταναλωτές, οι περισσότεροι από τους οποίους αυξάνονται σε πλούτο. Αναδείχθηκε ως η πέμπτη μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία και συνεχίζει να αναπτύσσεται με ρυθμό έξι έως επτά τοις εκατό ετησίως. Σήμερα, η Ινδία κατατάσσεται τέταρτη στον παγκόσμιο δείκτη στρατιωτικής ισχύος και πυρηνικής δύναμης, 11η στη διπλωματική ισχύ, τέταρτη στην καινοτομία και την τεχνολογία, έβδομη στον αριθμό των κατατεθειμένων τεχνολογικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, και είναι ο όγδοος μεγαλύτερος αποδέκτης ξένων άμεσων επενδύσεων. Συγκεκριμένα  ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι έχει ξεκινήσει μια διπλωματική εκστρατεία για να προσεγγίσει χώρες με παρόμοιες απόψεις. Από το 2014, έχει πραγματοποιήσει 84 ταξίδια στο εξωτερικό καλύπτοντας 71 χώρες.

Ο χρόνος θα δείξει αν η Ινδία θα ξεπεράσει την Κίνα ως τη δεύτερη πιο επιδραστική χώρα στον πλανήτη και τον κυρίαρχο εκπρόσωπο του παγκόσμιου νότου. Οι οικονομικοί και διπλωματικοί άνεμοι σίγουρα δουλεύουν υπέρ της Ινδίας. Ωστόσο, θα ήμασταν ανόητοι να υποτιμήσουμε τη στρατιωτική δύναμη της Κίνας.

Οι χώρες μετά την κορύφωση τείνουν να δρουν ριζοσπαστικά καθώς προσπαθούν να κρατηθούν στην εξουσία εν μέσω παρακμής και φυσικά στην περίπτωση της Κίνας πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτική καθώς μιλάμε για μία χώρα με ισχυρό κομμουνιστικό υπόβαθρο. Στο ταξίδι της δημιουργίας ενός πλαισίου ισότιμης ανάπτυξης των χωρών στον ινδοειρηνικό ωκεανό η Ινδία μέσα από τη δράση της στην QUAD είναι η μόνη χώρα που μπορεί να λειτουργήσει εξισορροπητικά απέναντι στην Κίνα και όπως λέει και ο Ναρέντρα Μόντι η σημασία ενός ταξιδιού δεν μετράται από την απόσταση που διανύθηκε, αλλά από τον προορισμό που επιτεύχθηκε.