Ίσως και μη αναστρέψιμη η κλιματική αλλαγή προειδοποιεί ομάδα επιστημόνων

Έντονη ανησυχία εκφράζουν επιστήμονες με έκθεσή τους για την έκταση της κλιματικής αλλαγής τα τελευταία χρόνια. Κάνουν λόγο για «κλιματική κρίση» με καταστρεπτικά αποτελέσματα για ολόκληρο τον πλανήτη.

Μόλις τριάντα χρόνια αφότου η κλιματική αλλαγή άρχισε να απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα, δεν αποκλείεται να οδεύουμε ήδη προς την καταστροφή. Καθώς θεωρείται πλέον πιθανό η κατάσταση στη Γη να μην είναι πλέον αναστρέψιμη, σύμφωνα με τη δραματική προειδοποίηση ομάδας επιστημόνων οι οποίοι, σε πρόσφατη έκθεσή τους, χαρακτηρίζουν την κλιματική αλλαγή (που πλέον έχει μετεξελιχθεί σε κλιματική κρίση) «υπαρξιακή απειλή για τον πολιτισμό» και υπογραμμίζουν πως ολόκληρος ο πλανήτης πρέπει να κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Εχοντας φτάσει και πιθανώς ξεπεράσει συγκεκριμένα σημεία καμπής (tipping points), συγκεκριμένες επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, όπως η τήξη των πάγων και η καταστροφή των δασών, ενδέχεται να έχουν καταστεί πλέον ανεξέλεγκτες. Κατά το παρελθόν οι ειδικοί εκτιμούσαν πως για να ξεπεράσει ο πλανήτης το σημείο δίχως επιστροφή, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία θα πρέπει να αυξηθεί κατά 5 βαθμούς Κελσίου.

Σύμφωνα, ωστόσο, με τα πιο πρόσφατα στοιχεία αρκεί να αυξηθεί από 1 έως 2 βαθμούς Κελσίου για να επέλθει η καταστροφή, δεδομένου ότι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά έναν βαθμό Κελσίου, και θεωρείται δεδομένο πως θα αυξηθεί περαιτέρω, λόγω των αερίων του θερμοκηπίου που έχουν ήδη εκλυθεί κατά το παρελθόν στο περιβάλλον αλλά και γιατί η συγκέντρωση των εν λόγω αερίων στην ατμόσφαιρα αυξάνεται αντί να μειώνεται, με τον ΟΗΕ να προειδοποιεί ότι «καμιά ένδειξη επιβράδυνσης δεν είναι ορατή». Την ίδια ώρα επιστήμονες και ειδικοί υπογραμμίζουν πως στην περίπτωση που η εκδήλωση ενός μόνο αρνητικού φαινομένου, όπως η έκλυση μεθανίου εξαιτίας του λιωσίματος των πάγων, καταστεί ανεξέλεγκτη, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση με τραγικές συνέπειες. Οι επιστήμονες που υπογράφουν την πρόσφατη έκθεση στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature, αναγνωρίζουν πως, δεδομένου ότι η επιστήμη των σημείων καμπής είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, δεν μπορούν να καταλήξουν με βεβαιότητα σε τελικά συμπεράσματα.

Δηλώνουν, ωστόσο, με απόλυτη σιγουριά, πως εάν ξεπεραστούν κάποια συγκεκριμένα σημεία, η δυνητική ζημιά θα είναι τεράστια ενώ ο χρόνος αντίδρασης ελάχιστος, γεγονός που καθιστά την αποδοχή των κινδύνων «ανεύθυνη επιλογή». Και απευθύνουν έκκληση για άμεση δράση σε παγκόσμιο επίπεδο, υποστηρίζοντας πως υπάρχει ακόμα χρόνος για να τεθούν μερικώς υπό έλεγχο κάποιες από τις αρνητικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης επιδείνωσης συγκεκριμένων αλληλένδετων φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή. Eπιστήμονες και ειδικοί υπογραμμίζουν πως στην περίπτωση που η εκδήλωση ενός μόνο αρνητικού φαινομένου, όπως η έκλυση μεθανίου εξαιτίας του λιωσίματος των πάγων, καταστεί ανεξέλεγκτη, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση με τραγικές συνέπειες. | Shutterstock «Ενδέχεται να έχουμε ήδη ξεπεράσει το όριο για την εκδήλωση μιας σειράς ανεξέλεγκτων φαινομένων. Στην απλή εκδοχή του αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά (που απεργούν για το κλίμα) έχουν δίκιο: παρατηρούμε εν δυνάμει μη αναστρέψιμες αλλαγές στο κλιματικό σύστημα να εκτυλίσσονται ήδη. Ως επιστήμονας θέλω απλά να δηλώσω ποια είναι η κατάσταση. Δεν επιδιώκω να κινδυνολογήσω αλλά να αντιμετωπίσω το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής ως ένα πρόβλημα διαχείρισης κινδύνου.

Θεωρώ πως «αυτό επιτάσσει η κοινή λογική», εξήγησε, μιλώντας στον Guardian, ο Τιμ Λέντον, επικεφαλής συντάκτης της έκθεσης και καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Εξετερ. «Η πρόγνωση του Τιμ Λέντον και των συνεργατών του είναι, δυστυχώς, απόλυτα ευλογοφανής όσον αφορά το ενδεχόμενο να έχουμε ήδη χάσει τον έλεγχο του κλίματος της Γης», σχολίασε από την πλευρά του ο Φιλ Γουίλιαμσον από το πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας. Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, εννέα είναι τα σημεία καμπής που πιθανώς να έχουν ήδη ξεπεραστεί. «Υπάρχουν ενδείξεις ότι η υποχώρηση των πάγων της Δυτικής Ανταρκτικής είναι μη αναστρέψιμη. Όλα τα στοιχεία αυτό υποδηλώνουν», ανέφερε ο Τιμ Λέντον. Εξίσου κρίσιμη είναι η κατάσταση στη Λεκάνη Γουίλκς στην Ανατολική Ανταρκτική, με τους ειδικούς να προειδοποιούν πως το λιώσιμο των πάγων θα έχει ως συνέπεια την άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά πολλά μέτρα. Με επιταχυνόμενο ρυθμό λιώνει και το τεράστιο φύλλο πάγου της Γροιλανδίας ενώ διαρκώς συρρικνώνονται οι θαλάσσιοι πάγοι στον Αρκτικό Ωκεανό. «Το παγωμένο υπέδαφος στον Αρκτικό Ωκεανό λιώνει ανεξέλεγκτα, απελευθερώνοντας διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο», σημειώνεται στην έκθεση, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και η επιβράδυνση, κατά 15% από τα μέσα του περασμένου αιώνα, του Ρεύματος του Κόλπου, το οποίο θερμαίνει την Ευρώπη, στον Ατλαντικό Ωκεανό. «Όλα αυτά τα φαινόμενα μόλις που εντάσσονται στο εύρος της φυσικής κλιματικής μεταβλητότητας. Συγχρόνως, όμως, είναι δύσκολο να αποκλείσουμε ότι αποτελούν μέρος μιας μεγαλύτερης φθίνουσας πορείας», τόνισε ο Βρετανός ειδικός. Όσον αφορά τα δάση, οι επιστήμονες αναφέρουν πως από το 1970 έως σήμερα έχει καταστραφεί το 17% των εκτάσεων του τροπικού δάσους του Αμαζονίου.

Το σημείο καμπής, έπειτα από το οποίο η απώλεια δασικών εκτάσεων θα επιφέρει τη μη αντιστρέψιμη ξήρανση του τροπικού δάσους στο σύνολό του, πιθανώς να κυμαίνεται από το 20% έως το 40%. Στα εύκρατα δάση, ειδικά στη Βόρεια Αμερική, η άνοδος της θερμοκρασίας είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι πυρκαγιές και οι επιδημίες εντόμων, μετατρέποντας συγκεκριμένες εκτάσεις από τόπους απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα σε πηγές. Και στις τροπικές θάλασσες, στην περίπτωση που η παγκόσμια μέση θερμοκρασία αυξηθεί κατά 2 βαθμούς Κελσίου, εκτιμάται πως όλα τα κοράλλια θα αφανιστούν.