Κορωνοϊός: H καραντίνα δίνει «φιλί ζωής» στο περιβάλλον – Τι δείχνουν τα στοιχεία

Με την ενεργοβόρα και ρυπογόνο κυκλοφορία να έχει πλέον παραλύσει σε μεγάλο μέρος ως επί το πλείστον του δυτικού κόσμου υπό την απειλή της εξάπλωσης του κορωνοϊού COVID-19, η φύση βρίσκει παράλληλα την ευκαιρία να ανασάνει.

Το επιβεβαιώνουν οι μετρήσεις των NASA και ESA

Μόνο στην Κίνα για παράδειγμα, που ξεχωρίζει και ως ο μεγαλύτερος ρυπαντής της υφηλίου, η ατμοσφαιρική ρύπανση (συγκεκριμένα η ποσότητα διοξειδίου του αζώτου στον αέρα) μειώθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 έως και… 40% σε σύγκριση με τους προηγούμενους μήνες, με τις ποσότητες συνολικά των αιωρούμενων σωματιδίων (particulate matter) επίσης να μειώνονται κατά περίπου 20% με 30%, όπως προκύπτει από τα δεδομένα που συνέλεξαν μέσω δορυφόρου Αμερικανοί και Ευρωπαίοι επιστήμονες, εν προκειμένω η NASA από τη μία πλευρά με τον δορυφόρο Aura και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος/ESA από την άλλη με τον Sentinel-5. Σημαντική μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης παρατηρείται ωστόσο τους τελευταίους μήνες και στη χτυπημένη βαριά από την πανδημία Βόρεια Ιταλία, όπως προκύπτει από τις εικόνες που κατέγραψε ο εξοπλισμένος με το TROPOspheric Monitoring Instrument δορυφόρος Copernicus Sentinel-5P για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, συγκεκριμένα το χρονικό διάστημα από τις αρχές του έτους που διανύουμε έως και τις 11 Μαρτίου.

Αλλά και στη γειτονική μας Τουρκία ο ουρανός φαίνεται πια περισσότερο καθαρός. «Η ποιότητα του αέρα στην Τουρκία βελτιώνεται καθώς οι πολίτες μένουν στο σπίτι» σημειώνει χαρακτηριστικά σε δημοσίευμά της η τουρκική «Hurriyet Daily News», επικαλούμενη στοιχεία προερχόμενα από τις μετρήσεις του τουρκικού υπουργείου Περιβάλλοντος.

Με τα αεροπλάνα καθηλωμένα και τις οδικές μετακινήσεις σημαντικά περιορισμένες, τα ποσοστά της ρύπανσης είναι λογικό να υποχωρούν. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς για παράδειγμα ότι μόνο στην Ευρώπη οι μεταφορές (transport) ευθύνονται για περίπου το 25% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, με τις οδικές συγκοινωνίες και τα ΙΧ να ρυπαίνουν αναλογικά περισσότερο ως σύνολο (σε ποσοστό σχεδόν 70% με 75%) και τις αερομεταφορές μαζί με τις θαλάσσιες μεταφορές να ακολουθούν (αντιστοιχώντας στο περίπου 25% με 30% επί του συνόλου των εκπομπών ρύπων από τις μεταφορές). Το 2019, για παράδειγμα, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο οι πτήσεις που πραγματοποιήθηκαν παγκοσμίως άφησαν πίσω τους περίπου 915 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα, σύμφωνα με τον οργανισμό Air Transport Action Group (ATAG). Και τώρα που όλες οι μετακινήσεις πια περιορίζονται εν μέσω απαγορεύσεων υπό την απειλή του κορωνοϊού, ο αέρας είναι λογικό να έχει αρχίσει σταδιακά να καθαρίζει. Και όχι μόνο ο αέρας αλλά και οι θάλασσες, όπως άλλωστε και τα ποτάμια.

Δελφίνια, κύκνοι και καθαρά νερά

Δελφίνια έκαναν προ ημερών την εμφάνισή τους στο λιμάνι του Κάλιαρι της Σαρδηνίας, εκμεταλλευόμενα τη μειωμένη κίνηση καθώς και την απουσία κρουαζιερόπλοιων. Αλλά και στα φημισμένα -και μέχρι πρότινος σκουρόχρωμα είναι η αλήθεια και κάπως δύσοσμα ανάλογα με την ημέρα- κανάλια της Βενετίας το νερό φαίνεται να έχει πια καθαρίσει, ενώ παράλληλα εκεί έχουν κάνει την εμφάνισή τους ακόμη και… κύκνοι επωφελούμενοι από την απουσία γονδολών και γονδολιέρηδων (αν και η είδηση για την παρουσία δελφινιών στα κανάλια της Βενετίας που έκανε την εμφάνισή της προ ημερών στα ιταλικά ΜΜΕ έμελλε τελικώς να αποδειχθεί ψευδής).

Η φύση μας εκδικείται ή μήπως όχι;

Η φύση αναγεννάται, θα υποστηρίξουν πλέον πολλοί εστιάζοντας στα όποια… θετικά της πανδημίας. Η φύση αναγεννάται, κατά κάποιους, αφού όμως προηγουμένως «εκδικήθηκε» τον σύγχρονο άνθρωπο για την αλαζονική συμπεριφορά του. Σύμφωνα με την εν λόγω άποψη, που συμμερίζονται ειδικοί όπως ο Αμερικανός συγγραφέας Ντέιβιντ Κουάμεν, άρθρα του οποίου έχουν δημοσιευτεί μεταξύ άλλων και στους «New York Times», ο ίδιος ο κορωνοϊός COVID-19 θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ακόμη και ως «προϊόν» της ανθρώπινης δραστηριότητας, όχι επειδή εκείνος κατασκευάστηκε κρυφά σε κάποιο εργαστήριο όπως υποστηρίζει μερίδα συνωμοσιολόγων, αλλά επειδή εμφανίστηκε μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον, οι ισορροπίες του οποίου έχουν πλέον διαταραχθεί σημαντικά από την ανθρώπινη δραστηριότητα ως απόρροια των όποιων ανισορροπιών.

Πώς διαταράσσονται οι ισορροπίες; Μέσω της υπερκατανάλωσης, της διατάραξης των οικοσυστημάτων και της καταστροφής του περιβάλλοντος. Αλλά και μέσω της εμπορίας και κατανάλωσης άγριων ζώων, κάποια από τα οποία μάλιστα κινδυνεύουν και με εξαφάνιση. Ειδικά στην περίπτωση της τρέχουσας επιδημίας του κορωνοϊού, οι απόψεις προς το παρόν διίστανται για το εάν ο COVID-19 προήλθε από νυχτερίδα ή από ένα θηλαστικό που ονομάζεται παγκολίνος και τρώγεται σε μέρη της Κίνας, αν και αποτελεί είδος προς εξαφάνιση. Σημειώνεται, άλλωστε, ότι από ζώα είχαν προέλθει στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν και άλλα είδη κορωνοϊού, όπως ήταν για παράδειγμα ο ιός SARS (από νυχτερίδες) αλλά και ο ιός MERS.

Υπάρχει ωστόσο και η άλλη άποψη, την οποία εκφράζει ο Αμερικανός ακαδημαϊκός Αλαν Λεβίνοβιτς του αμερικανικού James Madison University. Μέσα από άρθρο που δημοσίευσε πρόσφατα στο περιοδικό «Foreign Policy», ο Λεβίνοβιτς απορρίπτει ως «υπεραπλουστευτική» εκείνη την αντίληψη που θέλει τα συστήματα (όχι μόνο τα βιολογικά αλλά και τα πολιτικά) να χαρακτηρίζονται από «αρμονία» όταν βρίσκονται στη «φυσική» τους κατάσταση και την όποια «αταξία» να προέρχεται αντιθέτως μόνο από «αφύσικες» παρεμβάσεις… Ο Λεβίνοβιτς, με άλλα λόγια, υποστηρίζει ότι ακόμη και η «αταξία» (disorder) μπορεί να αντιμετωπιστεί ως κάτι όχι το εξ ορισμού «αφύσικο», αλλά το «φυσικό»… Φυσική ή αφύσικη, όπως και αν επιλέξει να την ερμηνεύσει κανείς, η πανδημία του COVID-19 βρίσκεται πλέον παντού ανατρέποντας τα δεδομένα, προκαλώντας δύσπνοια αλλά και προσφέροντας ανάσες…