Σκύλος και όραση: Τελικά τι χρώματα βλέπουν τα αγαπημένα μας τετράποδα; (βίντεο)

Η ιδέα ότι τα σκυλιά μπορούν να δουν τον κόσμο μόνο σε αποχρώσεις του μαύρου, του λευκού και του γκρι είναι μια κοινή εσφαλμένη αντίληψη. Αυτό που είναι αλήθεια, όμως, είναι ότι, όπως και τα περισσότερα θηλαστικά, τα σκυλιά έχουν μόνο δύο τύπους υποδοχών χρώματος (κοινώς ονομάζονται “κώνοι”) στα μάτια τους, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν τρεις.

Κάθε ένας από αυτούς του κώνους είναι ευαίσθητος σε διαφορετικό μήκος κύματος (δηλ. χρώμα) του φωτός. Με την ανίχνευση διαφορετικών ποσοτήτων από κάθε μήκος κύματος και με τον συνδυασμό τους, οι τρεις κώνοι μας μπορούν να μεταδώσουν διάφορα σήματα για όλες τις αποχρώσεις της παλέτας χρωμάτων, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα τρία βασικά χρώματα (κόκκινο, κίτρινο και μπλε) μπορούν να αναμιχθούν σε διάφορες ποσότητες για να κάνουν το ίδιο.

Αλλά, επειδή έχουν μόνο δύο κώνους, η ικανότητα των σκύλων να δουν το χρώμα είναι πράγματι αρκετά περιορισμένη σε σύγκριση με τη δική μας (μια πρόχειρη σύγκριση θα ήταν η όραση των ανθρώπων με αχρωματοψία στο κόκκινο και το πράσινο, δεδομένου ότι και αυτοί έχουν δύο κώνους). Λαμβάνοντας υπόψη ότι ένας άνθρωπος με πλήρη έγχρωμη όραση βλέπει κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε και βιολετί κατά μήκος του φάσματος του ορατού φωτός, ένας σκύλος βλέπει γκριζωπό καφέ, σκούρο κίτρινο, ανοιχτό κίτρινο, γκριζωπό κίτρινο, γαλάζιο και σκούρο μπλε αντίστοιχα – ουσιαστικά, διαφορετικούς συνδυασμούς των ίδιων δύο χρωμάτων, κίτρινο και μπλε.

Κατά συνέπεια, οι ερευνητές εδώ και καιρό πίστευαν ότι τα σκυλιά σπάνια βασίζονται σε χρώματα για να διακρίνουν αντικείμενα, αλλά ότι έψαχναν αποκλειστικά τη σκοτεινότητα και τη φωτεινότητα των αντικειμένων για να τα διακρίνουν. Όμως, ένα νέο πείραμα δείχνει ότι αυτή η ιδέα είναι, επίσης, μια λανθασμένη αντίληψη.

Όπως περιγράφεται σε ένα έγγραφο, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 16 Ιουλίου 2013 στα Πρακτικά της Royal Society B, μια ομάδα από Ρώσους ερευνητές διαπίστωσε πρόσφατα ότι, τουλάχιστον ανάμεσα σε μια ομάδα 8 σκυλιών, τα ζώα ήταν πολύ πιο πιθανό να αναγνωρίσουν ένα κομμάτι χαρτί από το χρώμα του παρά από τη φωτεινότητά του – γεγονός που υποδηλώνει ότι το σκυλί σας μπορεί να γνωρίζει τελικά μερικά από τα χρώματα των καθημερινών αντικειμένων.

Για το πείραμα, οι ερευνητές εκτύπωσαν τέσσερα κομμάτια από χαρτί, χρώματος σκούρο κίτρινο, ανοιχτό κίτρινο, σκούρο μπλε και γαλάζιο αντίστοιχα. Επειδή χρησιμοποίησαν κυρίως αυτά τα δύο χρώματα – και με βάση τα επίπεδα σκοταδιού που τα μάτια των σκύλων είναι ευαίσθητα – τα ζώα θα ήταν σε θέση να διακρίνουν τα χαρτιά με δύο τρόπους: αν ήταν σκοτεινά ή φωτεινά και αν ήταν μπλε ή κίτρινα.

Για το αρχικό στάδιο “εκπαίδευσης” του πειράματος, οι ερευνητές πήραν δύο κομμάτια χαρτιού που διέφεραν μεταξύ τους και σε χρώμα και σε φωτεινότητα – είτε ένα σκούρο κίτρινο και ένα γαλάζιο χαρτί, είτε ένα ανοιχτό κίτρινο και ένα σκούρο μπλε χαρτί και τα τοποθέτησαν το καθένα μπροστά από ένα κουτί που περιείχε ένα μικρό κομμάτι ωμού κρέατος. Μόνο ένα από αυτά τα κουτιά ήταν ξεκλείδωτο και προσιτό για τα ζώα, και το ίδιο χαρτί τοποθετούταν μπροστά από το συγκεκριμένο κουτί κάθε φορά. Για κάθε δοκιμή, ο σκύλος θα επιτρεπόταν να δοκιμάσει να ανοίξει μόνο ένα από τα κουτιά και στη συνέχεια θα τον σταματούσαν αμέσως.

Μετά από λίγες μόνο δοκιμές, κάθε σκύλος έμαθε πως να διαλέγει τακτικά το σωστό κουτί, υποδεικνύοντας έτσι ότι είχαν εκπαιδευτεί να συνδέουν το ξεκλείδωτο κουτί με ένα συγκεκριμένο κομμάτι χαρτιού. Για την ενίσχυση της εκπαίδευσης, κάθε σκύλος πέρασε από 10 δοκιμασίες τη μέρα για 9 συνολικά μέρες.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές άλλαξαν τα πράγματα. Για ένα σκυλί που είχε μάθει ότι “σκούρο κίτρινο = κρέας”, του έδωσαν δύο νέες μπερδεμένες επιλογές: σκούρο μπλε ή ανοιχτό κίτρινο. Αν ο σκύλος προσπαθούσε να ανοίξει το κουτί πίσω από το σκούρο μπλε χαρτί, θα έδειχνε ότι βασίστηκε στη βασική εκπαίδευσή τους της φωτεινότητας. Αν πήγαινε για το ανοιχτό κίτρινο, θα έδειχνε ότι στην πραγματικότητα είχε απομνημονεύσει το χρώμα που συνδέεται με την απόλαυση.

Μετά από δέκα δοκιμές, όλα τα σκυλιά πήγαν στην βασισμένη στο χρώμα επιλογή περισσότερο από το 70% του χρόνου, και έξι από τα οκτώ σκυλιά πήγαν για αυτό για 90 ή 100% του χρόνου. Είναι σαφές, λοιπόν, ότι απομνημόνευσαν το χρώμα που συνδεόταν με το ωμό κρέας, και όχι αν ήταν σκούρο ή φωτεινό το χαρτί.

Είναι ένα μικρό μέγεθος του δείγματος, και όλα τα σκυλιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν από μεικτές ράτσες, έτσι είναι πιθανό ότι το πείραμα δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε συγκεκριμένες ράτσες σκύλων με διαφορετικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα και συμπεριφορές. Αλλά, αν η διαπίστωση αυτή ισχύει μέχρι και σε μια ευρύτερη κλίμακα, θα μπορούσε να έχει κάποια επίδραση στον τομέα της εκπαίδευσης των σκύλων, καθώς οι εκπαιδευτές συνήθως αποφεύγουν να χρησιμοποιούν το χρώμα και αυστηρά βασίζονται στη φωτεινότητα ως σήμα. Για τον μέσο ιδιοκτήτη κατοικίδιων ζώων, αυτή η έρευνα απλά μας δίνει μια καλύτερη ιδέα για το πώς βλέπουν τα σκυλιά τον κόσμο, και δείχνει ότι είναι πιθανώς πιο πολύχρωμος απ’ ότι πιστεύαμε μέχρι τώρα.

Στο βίντεο που ακολουθεί γίνεται μια προσπάθεια να αποτυπωθεί η όραση του σκύλου σε σχέση με την ανθρώπινη, το πριν και το μετά αναφέρεται στην τεχνητή όξυνση των χρωμάτων, και πως αυτή επιδρά στη όραση και των δύο.