Πτεροφάλαινες: Μύθοι και αλήθειες για το δεύτερο μεγαλύτερο ζώο του πλανήτη (βίντεο)

Με μήκος που ξεπερνά τα 25 μέτρα και βάρος όσο 10 ελέφαντες, η πτεροφάλαινα μοιάζει περισσότερο με μυθικό πλάσμα παρά με υπαρκτό θαλάσσιο θηλαστικό — κι όμως, αυτός ο γίγαντας των θαλασσών γλιστρά σιωπηλά μέσα στα βάθη του ωκεανού, επιβλητικός και αινιγματικός.

Η πτεροφάλαινα, γνωστή και ως Balaenoptera physalus, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο ζώο που έχει υπάρξει ποτέ στη Γη — ακριβώς πίσω από τη γαλάζια φάλαινα. Παρόλο που ελάχιστοι έχουν την ευκαιρία να τη δουν από κοντά, η τεχνολογία μάς επιτρέπει να τη θαυμάσουμε από ψηλά, καθώς αναδύεται στιγμιαία στην επιφάνεια για να αναπνεύσει, προτού χαθεί ξανά στα αχανή νερά.

Το θέαμα είναι μοναδικό: ένα μακρύ, κομψό σώμα που διασχίζει το νερό με ταχύτητα και χάρη, δικαιολογώντας απολύτως τα παρατσούκλια της ως «λαγωνικό της θάλασσας» και «ξυραφένια ράχη». Το ραχιαίο πτερύγιο κοντά στην ουρά της την καθιστά εύκολα αναγνωρίσιμη.

Μπορεί να ζυγίζει μέχρι 73 τόνους, αλλά κινείται με εντυπωσιακή ευκολία. Το αρμονικό της σώμα, σε αποχρώσεις του σκούρου γκρι έως και μαύρου στην πλάτη και ανοιχτό στην κοιλιά, είναι φτιαγμένο για ταχύτητα. Ακόμη και η ασυμμετρία στο χρώμα της κάτω σιαγόνας —μαύρη αριστερά, λευκή δεξιά— αποτελεί χαρακτηριστικό αναγνώρισης αυτού του μοναδικού θηλαστικού.

Η πτεροφάλαινα αναπνέει από δύο φυσούνια στην κορυφή του κεφαλιού της. Με κάθε ανάσα αντικαθιστά σχεδόν το 90% του αέρα στους πνεύμονες — σε αντίθεση με τους ανθρώπους που αλλάζουν μόλις 10-15%. Οι μύες της κλείνουν ερμητικά τα φυσούνια κατά την κατάδυση, με τη βοήθεια σπογγώδους ιστού, ώστε να αποφεύγεται η είσοδος νερού.

Ντροπαλή, αλλά μεγαλοπρεπής

Σε αντίθεση με άλλες φάλαινες, η πτεροφάλαινα δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνική. Προτιμά να ταξιδεύει μόνη ή το πολύ σε ζεύγη. Παρόλα αυτά, έχουν παρατηρηθεί περιστασιακές αλληλεπιδράσεις με γαλάζιες φάλαινες — και ακόμα και υβρίδια μεταξύ τους. Σπάνια πηδούν έξω από το νερό ή σηκώνουν το κεφάλι για να παρατηρήσουν το περιβάλλον, κάτι που τις καθιστά πιο μυστηριώδεις.

Το σύστημα σίτισής της είναι εξίσου εντυπωσιακό με το μέγεθός της. Η πτεροφάλαινα δεν κυνηγά. Φιλτράρει. Χάρη στις ευέλικτες πτυχώσεις στον λαιμό της, καταπίνει μεγάλες ποσότητες νερού, το οποίο στη συνέχεια αποβάλλει μέσω των πλακών φαλαινών στο στόμα της — λειτουργούν σαν φίλτρα που συγκρατούν χιλιάδες μικροοργανισμούς όπως κριλ, ψάρια και καλαμάρια.

Η όρεξή της είναι αντάξια του μεγέθους της. Μπορεί να καταναλώσει έως και 2.000 κιλά τροφής μέσα σε μια μόνο ημέρα.

Πού τη βρίσκεις;

Η πτεροφάλαινα κολυμπά σε όλους σχεδόν τους ωκεανούς, από τα νερά του Βόρειου Ατλαντικού μέχρι τις ακτές του Νότιου Ειρηνικού. Αν και συχνά μεταναστεύει, ορισμένοι πληθυσμοί, όπως εκείνοι στη Μεσόγειο ή στη θάλασσα του Κορτές, παραμένουν σταθεροί στην περιοχή τους όλο τον χρόνο.

Όπως είπε και ένας ειδικός: «Η πτεροφάλαινα δεν είναι απλώς ένα θαλάσσιο θηλαστικό – είναι ένα φυσικό θαύμα που αποκαλύπτει πόσα λίγα γνωρίζουμε για τη ζωή στους ωκεανούς μας».