COP27 και «σε πληρώνω και κάνω ότι θέλω»: Συμφωνία για το κλίμα με ένα ταμείο για τις φτωχές χώρες αλλά καμία νομική ευθύνη

Η 27η διάσκεψη των μερών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP27) κατέληξε σε συμφωνία στην καταληκτική της ολομέλεια στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, μετά την παράτασή της για δύο 24ωρα.

Tο αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός ταμείου των πλουσίων χωρών προς τις φτωχές αλλά χωρίς παράλληλα να υπάρχουν νομικές ευθύνες για όποια χώρα ευθύνεται για κάποια καταστροφή.

Που σημαίνει ότι σε “πληρώνω και σε κάνω ότι θέλω” καθώς έτσι θα αντιμετωπίσουν οι πλούσιες και υπεύθυνες για την κλιματική αλλαγή χώρες, τις φτωχές και αναπτυσσόμενες.

Το αν θα πηγαίνουν ακόμα και αυτά τα χρήματα του Ταμείου εκεί που πρέπει μάλλον αν δούμε τα προγράμματα του ΟΗΕ για να καταλάβουμε πως θα δαπανούνται. 

Χτυπώντας το σφυρί του προέδρου, ο Σαμέχ Σούκρι επιβεβαίωσε πως το κείμενο της πολιτικής συμφωνίας της διάσκεψης εγκρίνεται συναινετικά.

Η συμφωνία περιλαμβάνει τη δημιουργία ταμείου ειδικού σκοπού για να καλύπτονται οι «απώλειες και οι ζημίες» των χωρών που είναι πιο «ευάλωτες» στην κλιματική αλλαγή, κάτι που χαρακτηρίζεται νίκη για τις φτωχότερες χώρες καθώς το ζήτημα αποδείχθηκε ιδιαίτερα ακανθώδες.

Ωστόσο οι όροι και οι προϋποθέσεις όσον αφορά τη δημιουργία του ταμείου μένουν να αποσαφηνιστούν και δεν θα εγκριθούν παρά στην COP28, που θα διεξαχθεί στα τέλη του 2023 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Δημιουργία ταμείου για την κάλυψη απωλειών και ζημιών που υφίστανται οι φτωχές χώρες

Πριν την ολοκλήρωση της 27ης διάσκεψης των μερών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP27) η ολομέλεια ενέκρινε επί της αρχής τη δημιουργία ταμείου ειδικού σκοπού για την κάλυψη των «απωλειών και των ζημιών» που υφίστανται «ιδιαίτερα ευάλωτες» εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Η απόφαση, που υποδέχθηκαν με επευφημίες πολλές αντιπροσωπείες της ολομέλειας στο κλείσιμο της μαραθώνιας συνόδου αυτής του ΟΗΕ στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, χαρακτηρίζεται «ιστορική» από όσους την υποστηρίζουν.

Ανοίγοντας τις εργασίες της ολομέλειας, ο πρόεδρος της COP27, ο Aιγύπτιος Σαμέχ Σούκρι, «εκλιπάρησε» τις αντιπροσωπείες να εγκρίνουν «το σχέδιο αποφάσεων που θα σας παρουσιάσω», καθώς όλος ο κόσμος «μας παρακολουθεί». «Σας παροτρύνω όλους να αρθείτε στο ύψος των προσδοκιών που εναποτέθηκαν σε εμάς από τη διεθνή κοινότητα, ειδικά από εκείνους που είναι πιο ευάλωτοι παρότι συνέβαλαν λιγότερο στην κλιματική αλλαγή».

Το κείμενο τονίζει την «άμεση ανάγκη νέων, επιπρόσθετων, προβλέψιμων και επαρκών οικονομικών πόρων για να βοηθηθούν οι αναδυόμενες χώρες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες» στις συνέπειες, «οικονομικές και μη», της κλιματικής αλλαγής.

Σε αυτούς τους πόρους αναφέρεται ρητώς πως θα συγκαταλέγεται το μελλοντικό «ταμείο κάλυψης των απωλειών και των ζημιών» των αναπτυσσόμενων χωρών, κάτι που ζητούσαν μετ’ επιτάσεων οι αντιπροσωπείες τους.

Οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή της απόφασης, δηλαδή της δημιουργίας του ταμείου και της συγκέντρωσης των κεφαλαίων, αναμένεται να οριστούν από ειδική επιτροπή και να τεθούν προς έγκριση στην COP28, στα τέλη του 2023, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Το ζήτημα αυτό, οι «απώλειες και οι ζημίες», στο επίκεντρο του διαλόγου μετά τις πελώριες καταστροφές που υπέστησαν ιδίως το Πακιστάν και η Νιγηρία φέτος εξαιτίας πλημμυρών, απειλούσε να εκτροχιάσει την COP27.

Δεν τέθηκε στην ημερήσια διάταξη παρά την τελευταία στιγμή, μετά τους πολλούς δισταγμούς που εξέφραζαν για καιρό οι πλούσιες χώρες, και μόνο με όρο ότι θα αποκλειστεί η δυνητική απόδοση νομικών ευθυνών και η καταβολή αποζημιώσεων.

Οι ανεπτυγμένες χώρες εναντιώνονταν κατηγορηματικά στην ιδέα να δημιουργηθεί τέτοιο ταμείο ειδικού σκοπού.

Εντέλει, η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέβαλε την Πέμπτη, θεωρητικά την παραμονή της ολοκλήρωσης της διάσκεψης, πρόταση που αποδεχόταν τη δημιουργία ειδικού ταμείου, με προϋπόθεση πως δεν θα αφορά παρά τις «ιδιαίτερα ευάλωτες» χώρες, με άλλα λόγια αποκλείοντας ταχύτατα αναπτυσσόμενα κράτη όπως η Κίνα.

Η ΕΕ ήθελε επίσης να συμπεριληφθεί στο κείμενο αναφορά στη συνεισφορά στο μελλοντικό ειδικό ταμείο της Κίνας.

Τόσο η Κίνα, όσο και οι ΗΠΑ, αντίστοιχα η δεύτερη και η πρώτη οικονομία του πλανήτη, δημοσίως τηρούν πολύ διακριτική στάση για το ζήτημα.