Περιβάλλον
Με το φόβο των βροχών του Οκτώβρη και του Νοέμβρη ζουν οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου και κυρίως της Δυτικής Αττικής εδώ και δεκαετίες. Οι μήνες αυτοί έχουν ταυτιστεί με θανατηφόρες μεγάλες πλημμύρες, τεράστιες καταστροφές σε σπίτια και δρόμους.
Η Μάνδρα, στην τελευταία της πλημμύρα, μετρά 21 νεκρούς, ενώ τον Οκτώβρη του 2014 ακόμα τέσσερις κάτοικοι των περιοχών της Δυτικής Αθήνας άφησαν τη τελευταία τους πνοή εγκλωβισμένοι στα νερά των χειμάρρων.
Ο τραγικός απολογισμός των νεκρών από πλημμύρα των τελευταίων 100 χρόνων ξεπερνά τα 100 άτομα, με τη πρόσφατη πλημμύρα να είναι η πιο θανατηφόρα μετά το 1977 και τον τότε τραγικό απολογισμό των 40 νεκρών.
Κάθε χρόνο, όταν οι βροχές πληθαίνουν, τα δεκάδες ρέματα της Αττικής «διεκδικούν» την κοίτη που τους έφραξαν τα ανθρώπινα έργα. Το 1999, ο αριθμός των ρεμάτων στην πόλη ήταν μικρότερος των 70, αγγίζοντας δηλαδή το 10% του συνόλου των ρεμάτων που υπήρχαν εδώ και αιώνες στην Αττική μέχρι και το 19ο αιώνα, ενώ σήμερα δεν υπερβαίνουν τα 50. Αν και στο χάρτη του υπουργείου Περιβάλλοντος με τις περιοχές σε υψηλό κίνδυνο σχεδόν συμπεριλαμβάνονται όλοι οι μεγάλοι δήμοι, δώδεκα είναι τα ρέματα που ακόμα και με μία απλή νεροποντή μπορούν να προκαλέσουν όλεθρο.
Το ρέμα της Αγίας Παρασκευής στα Μέγαρα, το ρέμα Σούρες, από το οποίο προήλθαν οι μεγάλες καταστροφές στη Μάνδρα, το ρέμα της Ραφήνας, ο Κηφισός, το Σκόρπιο Ποτάμι στον Μαραθώνα, ο Ποδονίφτης, το ρέμα Περιστερίου, το Χαϊδαρορέμα, της Μαύρης Ωρας και του Σαρανταπόταμου στον Ασπρόπυργο, της Εσχατιάς και της Καναπίτσας κάθε χρόνο γίνονται ο εφιάλτης των κατοίκων. Στην Αττική, σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα το 1945 είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα και σήμερα μόλις 434 χιλιόμετρα, μειώθηκαν, δηλαδή, σε ποσοστό 66,4%.
Αθήνα, άποψη Ωδείου Ηρώδου του Αττικού. Από την προσωπική συλλογή της συλλέκτριας Λίζας Κουτσαπλή, αρχείο Deutsche Fotothek.
Μία ακόμα μελέτη έρχεται να καταδείξει τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργούν η άτακτη δόμηση και οι ως τώρα πρόχειρες λύσεις που υλοποιήθηκαν για την αντιπλημμυρική προστασία. Τις δεκαετίες πριν από το 1965 το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόλις το 20% έπεφτε στη θάλασσα. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει σχεδόν αντιστραφεί αφήνοντας τεράστιους όγκους νερού στην επιφάνεια της Αθήνας, σύμφωνα με το ΙΓΜΕ. Οπως προκύπτει από μελέτες, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι δομημένες επιφάνειες στην Αθήνα κάλυπταν το 25% του Λεκανοπεδίου. Μετά το 1975, το 75% καλύφθηκε από δομημένες επιφάνειες και δρόμους-δίκτυα, ενώ οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν μόλις το 4%.
«Τα ρέματα χρειάζονται ελεύθερο το φυσικό τους χώρο. Αν δεν τον προσφέρεις, βάζεις κατοίκους και περαστικούς σε παγίδα θανάτου. Οι επιλογές µας σκοτώνουν. Ας κάνουµε τις σωστές κινήσεις, αλλά σωστές µε τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης των αυθαίρετων καταλήψεων στα ρέµατα δεν υπάρχουν» δηλώνει στον «Ε.Τ.» ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, αγρονόμος-τοπογράφος μηχανικός.
3. Καλλιρρόης (Ιλισός), Αθήνα, Μάιος 1969. Από την προσωπική συλλογή της συλλέκτριας Λίζας Κουτσαπλή, αρχείο Γεωργίου Μπακούρου.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν λίγα ρέματα στην Αττική, τα οποία είναι πλούσια οικοσυστήματα, όμως η διαχείρισή τους ώστε να μην είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο έχει αποτελέσει πηγή αντιπαράθεσης μηχανικών, οικολόγων, δημοτικών αρχών και κατοίκων.
2. Ιλισός, Καλλιθέα, δεκαετία 1960. Από την προσωπική συλλογή της συλλέκτριας Λίζας Κουτσαπλή, αρχείο Γεωργίου Μπακούρου.
ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ
Διευθέτηση με μεγάλο οικολογικό ρίσκο
Αιτία για μεγάλη αντιπαράθεση τόσο μέσα στον Δήμο Αγίου Δημητρίου όσο και σε περιβαλλοντικούς φορείς είναι η απόφαση της Περιφέρειας Αττικής -με την υπογραφή της Ρένας Δούρου- για τη διευθέτηση του μοναδικού ρέματος της Αττικής με μεγάλη οικολογική αξία, του ρέματος της Πικροδάφνης. Η υπερψήφιση της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και της μελέτης οριοθέτησης του έργου «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης από Λ. Βουλιαγμένης έως εκβολή» από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής αν και δίνει τέλος στην πολυετή αναμονή της σχετικής μελέτης και στην έναρξη βελτιωτικών έργων, προκαλεί οικολογική καταστροφή, όπως υποστηρίζουν ομάδες πολιτών, οργανώσεις και δημοτικοί σύμβουλοι, καθώς για το ελληνικό κράτος η λέξη διευθέτηση είναι συνώνυμη με την τσιμεντοποίηση.
Σύμφωνα με τη μελέτη, υπολογίζεται ότι στη συγκεκριμένη περιοχή του ρέματος υπάρχουν περίπου 1.000 δέντρα, από τα οποία θα κοπούν τα 776
Σύμφωνα με τη μελέτη, υπολογίζεται ότι στη συγκεκριμένη περιοχή του ρέματος υπάρχουν περίπου 1.000 δέντρα, από τα οποία θα κοπούν τα 776. Αναλυτικότερα: 50 ευκάλυπτοι, 199 λεύκες, 444 πλατύφυλλα (μουριές, μελιές κ.ά.), 28 ελιές, 23 πεύκα, 11 εσπεριδοειδή, 21 κυπαρίσσια! Η περιοχή είναι ιδιαίτερα γνωστή για την πλούσια πανίδα της, όπως τα αποδημητικά πουλιά, με περίπου 15 είδη να είναι υπό προστασία. Σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, στην Πικροδάφνη έχουν καταγραφεί πάνω από 150 είδη πουλιών (ερωδιοί, βουτηχτάρια, καλαμοκανάδες, γλάροι, γλαρόνια, κορμοράνοι, νυχτοκόρακες, δρεπανοσκαλίδρες, κοκκινολαίμηδες, θαλασσοσφυριχτές, τουρλίδες, γερακίνες, κουκουβάγιες κ.ά.). Στην πρόταση του ΕΜΠ περιλαμβάνεται η αντικατάσταση των δέντρων, όμως κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει το μέγεθος της βλάβης για τα ζώα του ρέματος μέχρι να ολοκληρωθεί η δεντροφύτευση και να φτάσουν τα νέα δέντρα σε πλήρη ανάπτυξη.
ΕΣΧΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΑΝΑΠΙΤΣΑ
Διαπλάτυνση της κοίτης
Μία διαφορετική προσέγγιση στη διαχείριση των δύο θανατηφόρων ρεμάτων της Δυτικής Αθήνας επιχειρεί ο Δήμος Αχαρνών στην προσπάθεια να επιταχύνει τις διαδικασίες για την εφαρμογή ενός ενιαίου σχεδίου αντιπλημμυρικής προστασίας. Εκεί που σχεδόν κάθε χρόνο οι πλημμύρες αφήνουν πίσω ανυπολόγιστες ζημιές, είναι σε εκκρεμότητα από το μακρινό 1994 η διευθέτηση των δύο ρεμάτων που ταλανίζουν την περιοχή, της Εσχατιάς και της Καναπίτσας. Ηδη έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για την καλύτερη διευθέτηση του ρέματος Εσχατιάς από τον αγωγό Ευπιρίδων έως τη Λ. Πάρνηθος, μήκους 4,8 χιλιομέτρων, με διαπλάτυνση της -πότε ανοικτής και πότε κλειστής- κοίτης. Ο προϋπολογισμός κυμαίνεται στα 83 εκατ. ευρώ, με έτος ολοκλήρωσης το 2018. Ομως, αυτό το έργο δεν αρκεί για να αντιμετωπίσει το μέγεθος του προβλήματος, που έχει κοστίσει ως τώρα το θάνατο τεσσάρων ανθρώπων.
ΡΑΦΗΝΑΣ
Σκεπάζουν τις όχθες με τσιμέντο
Ιδιες αντιδράσεις με αυτές για το ρέμα της Πικροδάφνης έχουν καταγραφεί και για το ρέμα Ραφήνας, μετά την πρόσφατη δημοσίευση της μελέτης διευθέτησής του. Η μελέτη δεν δίνει στο ρέμα το χώρο που χρειάζεται, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, αντίθετα διαμορφώνει την οριοθέτηση ανάλογα με τις καταπατήσεις. Δεν προστατεύει το οικοσύστημα, αντίθετα σκεπάζει την κοίτη και τις όχθες με συρματοκιβώτια και τσιμέντο σε όλο το μήκος (15 χλμ.), εξαφανίζοντας όλη τη χλωρίδα και την πανίδα.
Να σημειωθεί ότι το ρέμα είναι επίσημα χαρακτηρισμένο ως «ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» με είδη υδρόφιλης βλάστησης (π.χ. πλατάνια, σπάνια πλέον στην Αττική) και πανίδα που περιλαμβάνει είδη σπάνια και προς εξαφάνιση (κυρίως πουλιά). Τέτοια ρέματα πρέπει να έχουν πλάτος οριοθέτησης τουλάχιστον 100 μ., ενώ η μελέτη δίνει μέσο όρο πλάτους 37 μ..
ΠΗΓΗ: Ελεύθερος Τύπος
