Πολιτισμός
Ο “Dirty Harry” (1971), («Επιθεωρητής Κάλαχαν» στα ελληνικά), σε σκηνοθεσία του Don Siegel με πρωταγωνιστή τον Clint Eastwood ως αστυνομικό επιθεωρητή του Σαν Φρανσίσκο Harry Callahan, υπήρξε μια ταινία εξαιρετικά δημοφιλής στο κινηματογραφικό κοινό και μια τεράστια εμπορική επιτυχία η οποία όρισε το στυλ για ένα ολόκληρο είδος αστυνομικών ταινιών για σκληρούς μπάτσους των οποίων τα χέρια είναι δεμένα από το σύστημα και αναγκάζονται να βγουν εκτός νόμου για να προστατεύσουν το κοινό. Την ταινία ακολούθησαν τέσσερις συνέχειες: Magnum Force το 1973, The Enforcer το 1976, Sudden Impact το 1983 (σε σκηνοθεσία του ίδιου του Ίστγουντ) και The Dead Pool το 1988.
Ο Βρώμικος Χάρι εξέφρασε την αυξανόμενη αντίδραση στις φυλετικές αναταραχές, τον εκφυλισμό των χίπηδων και την liberal πλύση εγκεφάλου της δεκαετίας του 1960, που οδήγησαν σε εκτόξευση της εγκληματικότητας στις αμερικανικές πόλεις και την μετακόμιση των λευκών στα προάστια. Στο μυαλό του κάθε φιλελεύθερου/liberal η κοινωνία μπορεί να κυβερνάται από απρόσωπους νόμους και όχι από άνδρες. Έτσι, κάθε ταινία που δίνει ευνοϊκή άποψη για την επαγρύπνηση – στην οποία καταρρέουν νόμοι και τα άτομα παίρνουν τη δικαιοσύνη στα χέρια τους – είναι αντι-liberal.
Ο Βρώμικος Χάρι θεωρήθηκε ως αντιδραστική ταινία εκείνη την εποχή. Ο Paul Newman απέρριψε τον κεντρικό ρόλο επειδή το πίστευε ότι η ταινία ήταν πολύ «δεξιά». Οι φεμινίστριες διαμαρτυρήθηκαν έξω από την απονομή των Βραβείων Όσκαρ με ένα πανό που έγραφε «Ο Βρώμικος Χάρι είναι ένας σάπιος χοίρος». Έτσι, μου προκάλεσε έκπληξη το γεγονός ότι ο Βρώμικος Χάρι αντιμετωπίστηκε ευνοϊκά από κορυφαίους κριτικούς, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν liberal και αριστεροί. Για παράδειγμα, η Pauline Kael αναγνώρισε τα τεχνικά πλεονεκτήματα και τη συναισθηματική δύναμη της ταινίας, αλλά την χαρακτήρισε ως «φασιστική», «μια αξιοσημείωτη επίθεση κατά των φιλελεύθερων αξιών» και «μια εξαιρετικά ανήθικη ταινία». Ο Βρώμικος Χάρι βρέθηκε σε πολλές λίστες “Best”, συμπεριλαμβανομένων των κορυφαίων 1000 των New York Times, των 500 κορυφαίων του περιοδικού Empire, των κορυφαίων 100 του Total Film και των κορυφαίων 50 του TV Guide και του Vanity Fair.
Αν και δεν μπορώ να συμπεριλάβω τον Dirty Harry στην λίστα μου με τις καλύτερες ταινίες, εξακολουθεί να είναι μια εξαιρετικά καλή ταινία, με συναρπαστικούς πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες, μια συγκλονιστική πλοκή και ένα σφιχτό σενάριο. Γυρισμένο σε τοποθεσίες μέσα και γύρω από το Σαν Φρανσίσκο, με ανατριχιαστική αποτελεσματική μουσική από τον Lalo Schifrin, το Dirty Harry καταγράφει την αρχή του μακρού πολιτιστικού απόλυτου hangover της δεκαετίας του ’60. Ο Κλιντ Ίστγουντ ως ο Χάρι Κάλαχαν και ο Άντυ Ρόμπινσον ως ο αποτρόπαιος κακοποιός ‘Scorpio’ δίνουν εξαιρετικές, συναρπαστικές ερμηνείες.
Ο Χάρι Κάλαχαν είναι ένας άλλος από τους λιγομίλητους άριους ήρωες του Ίστγουντ, ένας φυσικά επιβλητικός και πολύ ικανός άλφα αρσενικός που γίνεται προστάτης της δημόσιας τάξης. Όπως τα περισσότερα κλασικά του Eastwood, ο κόσμος του Dirty Harry διαιρείται σε πρόβατα, λύκους που τα θηρεύουν και τσοπανόσκυλα που προστατεύουν το κοπάδι, (για να δανειστώ μια ατάκα από το American Sniper). Ωστόσο, παρά τους αντίθετους ρόλους τους, οι λύκοι και τα τσοπανόσκυλα έχουν περισσότερα κοινά μεταξύ τους από ό, τι με τα πρόβατα, και το κοπάδι αρχίζει να βελάζει νευρικά όταν τα σκυλιά μπήγουν τα δόντια τους στους λύκους.
Ο Χάρι Κάλαχαν είναι 40χρονος. (Ο Eastwood ήταν 41 το 1971.) Είναι επιθεωρητής του αστυνομικού τμήματος του Σαν Φρανσίσκο, μια θέση ευθύνης που απαιτεί ευφυΐα. Νιώθει περιφρόνηση για τα κολεγιόπαιδα, οπότε πιθανότατα βρέθηκε εκεί ανεβαίνοντας όλες τις βαθμίδες. Είναι χήρος. Η γυναίκα του σκοτώθηκε από έναν μεθυσμένο οδηγό. Δεν φαίνεται να έχει παιδιά. Η δουλειά του είναι η ζωή του τώρα. Πιθανότατα επίσης διακατέχεται από μια επιθυμία θανάτου ή τουλάχιστον μια αδιαφορία για την προστασία του εαυτού του, γεγονός που τον καθιστά πιο αποτελεσματικό στην εκτέλεση των καθηκόντων του. Προτιμά να δουλεύει μόνος του. Οι συνάδελφοί τείνουν να τον επιβραδύνουν και κινδυνεύουν να τραυματιστούν ή και να σκοτωθούν.
Ο Κάλαχαν δεν ονομάζεται “Βρώμικος” Χάρι επειδή είναι διεφθαρμένος αστυνομικός. Είναι ο Βρώμικος Χάρι επειδή οι άνθρωποι τον εμπιστεύονται να κάνει τις βρώμικες δουλειές. Δεν διστάζει να «βουτήξει στα σκατά». Η βρώμικη δουλειά σημαίνει να έρχεσαι πραγματικά αντιμέτωπος με εγκληματίες. Μερικές φορές πρέπει να λερώσεις τα χέρια σου. Μερικές φορές να ματώσεις. Μερικές φορές να βγεις εκτός νόμου για να επιβάλλεις τον νόμο.
Οι καθαρές δουλειές προορίζονται για τον δήμαρχο της πόλης και τους εξαρτώμενους από αυτόν αστυνομικούς, των οποίων η μεγαλύτερη ανησυχία είναι τι θα γράψει ο Τύπος. Ο Βρώμικος Χάρι είναι ένας λαϊκός ήρωας επειδή είναι ο στωικός, ικανός λευκός Άτλας που κουβαλάει το σύστημα στους ώμους του, αλλά αντιμετωπίζεται επίσης ως αξιοθρήνητος και αναλώσιμος από τις ελίτ.
Ο Χάρι υποτίθεται επίσης ότι είναι βρώμικος επειδή είναι ένας hater: «Ο Χάρι τους μισεί όλους: Limeys, Micks, hebes, dagos, niggers, honkies, chinks» (λευκούς, Βρετανούς, Ιρλανδούς, Ιταλούς, Εβραίους, μαύρους, ασιάτες). Και ο Χάρι θα σπεύσει να προσθέσει μπροστά στο νέο του Μεξικανοαμερικάνο συνεργάτη Chico Gonzalez, «ειδικά Spics». Ο Βρώμικος Χάρι καθιέρωσε επίσης τη σύζευξης αυτών των λευκών άλφα αρσενικών με μη λευκούς συνεργάτες. (Ένας λευκός άλφα αρσενικός που θα καθοδηγούσε έναν άλλο λευκό ως φύλακα της κοινωνίας θα έκανε στα μάτια των κριτικών τον Ντον Σίγκελ κάτι σαν «Χίτλερ») Ωστόσο, εάν ο Χάρι μισεί τους honkies (λευκούς), δεν μπορεί να είναι λευκός ρατσιστής. Και αν το όνομά του είναι Callahan (ιρλανδικό), αυτό τον καθιστά ένα “Mick” που μισεί την ράτσα του. Στην πραγματικότητα, ο Χάρι είναι απλώς ντετέκτιβ. Έχει εκπαιδευτεί να παρατηρεί μοτίβα. Αυτό τον κάνει μη πολιτικά ορθό.
Ο Χάρι έχει κάτι περισσότερο από μια δόση σαδισμού, η οποία παρουσιάζεται στην πιο γνωστή σκηνή της ταινίας. Κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος, ο Χάρι επεμβαίνει δυναμικά σε μια ληστεία ένοπλης τράπεζας από τρεις μαύρους, (ΚΟ: σκηνές με συμμορίες μαύρων κακοποιών το χόλυγουντ τις έχει καταργήσει εδώ και 40 χρόνια) σκοτώνοντας δύο με τον 44 Magnum του και τραυματίζοντας τον τρίτο, τον οποίο χλευάζει:
Ξέρω τι σκέφτεσαι: «Έριξε έξι βολές ή μόνο πέντε; Λοιπόν, για να σου πω την αλήθεια, μέσα σε όλη αυτή την ένταση, και εγώ δεν θυμάμαι. Όμως αυτό είναι ένα 44 Magnum, το πιο ισχυρό πιστόλι στον κόσμο, και θα σου τίναζε το κεφάλι, για αυτό πρέπει να κάνεις τον εαυτό σου μία ερώτηση: «Νιώθω τυχερός;» Λοιπόν, αλήτη; (“Do I feel lucky?” Well, do you, punk?)..
Το καλύτερο είναι όταν ο Χάρι επαναλαμβάνει την ίδια χλεύη σχεδόν λέξη-προς-λέξη στο τέλος της ταινίας. Εκεί φαίνεται μια πικρή, σαδιστική πλευρά του χαρακτήρα του. Αναρωτιέσαι πόσες φορές το έχει κάνει αυτό. Του αρέσει σαφώς να σκοτώνει «σκουπίδια». Εξ ου και η προτίμησή του για πιστόλια που μπορούν να τινάξουν ένα κεφάλι και τουφέκια που μπορούν να σταματήσουν ελέφαντα.
Η πλοκή του Dirty Harry είναι ένα τυπικό neo-noir θρίλερ. Αυτός που κυνηγάει ο Χάρι είναι ένας κατά συρροή δολοφόνος, ο Σκορπιός (βασισμένος στον δολοφόνο Zodiac). Τον Σκορπιό υποδύεται αποτελεσματικά ο Andy Robinson που ο ηθοποιός έλαβε απειλές θανάτου και έπρεπε να αλλάξει τον αριθμό του τηλεφώνου του!
Ο Σκορπιός είναι ένας ντοστογιεφσκικός εγκληματίας υπάνθρωπος. Είναι σωματικά αδύνατος, στερούμενος αρρενωπότητα και δειλός. Σκούζει σαν γουρούνι, χτυπάει σαν παιδί, και τραυματίζεται σοβαρά και κουτσαίνει όταν ο Χάρι τον μαχαιρώνει και μετά τον πυροβολεί στο πόδι.
Ο Σκορπιός στοχεύει αδύναμα θύματα: μια νεαρή γυναίκα σε μια πισίνα, δύο ομοφυλόφιλους, ένα μαύρο παιδί δέκα ετών, ένα καθολικό ιερέα, μια έφηβη, ένα γέρο, ένα λεωφορείο γεμάτο μαθητές, ένα μικρό αγόρι που ψαρεύει. Προτιμά να σκοτώνει σαν δειλός, πυροβολώντας δύο θύματα με ένα τουφέκι σκοπευτή, και να θάβει ένα άλλο ζωντανό.
Δύο σκηνές είναι ιδιαίτερα σκληρές. Ο Σκορπιός απαγάγει, βιάζει και θάβει μια έφηβη ζωντανή. Ο Χάρι τον εντοπίζει στο κρησφύγετό του και δεν περιμένει ένταλμα. Απλά κλωτσάει στην πόρτα. Ακολουθώντας τον Σκορπιό στο γήπεδο του Kezar Stadium, ο Χάρι τον ρίχνει κάτω με ένα πυροβολισμό στο πόδι και στη συνέχεια τον μαχαιρώνει πάνω στην πληγή, ζητώντας να μάθει που έχει ρίξει το κορίτσι ενώ ο Σκορπιός φωνάζει «Έχω δικαιώματα. Έχω δικαιώματα». Εάν έχετε οποιαδήποτε αμφιβολία για το πως ένα άτομο γίνεται «φασίστας», απλώς δείξτε του αυτήν τη σκηνή.
Φυσικά, ο Σκορπιός απελευθερώνεται επειδή ο Χάρι δεν ακολούθησε τη σωστή διαδικασία. Η υπεράσπισή του ήταν ότι ένα κορίτσι πέθαινε, οπότε δεν υπήρχε χρόνος για ένταλμα και ευγενική ανάκριση. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία για τον Εβραίο εισαγγελέα και τον καθηγητή της Νομικής του Berkeley που συμβουλεύεται. Ο Σκορπιός είχε δικαιώματα. Ο Χάρι τα παραβίασε. Επομένως, όλη η κοινωνία πρέπει να τιμωρηθεί. Όταν οι υγιείς άνθρωποι παρακολουθούν αυτήν τη σκηνή, το αίμα τους βράζει.
Ο Χάρι, φυσικά, δεν θα το αφήσει έτσι. Αρχίζει να γίνεται σκιά του Σκορπιού στον ελεύθερο χρόνο του, ελπίζοντας να τον εμποδίσει να σκοτώσει ξανά. Ο Σκορπιός με τα μακριά μαλλιά του, την μεγάλη αγκράφα και το εν γένει το χίπικο στιλ του γίνεται απόλυτα αντιπαθητικός. Καθώς περιπλανιέται σε πάρκα και παιδικές χαρές κοιτάζοντας μικρά παιδιά, το αίμα σας θα παγώσει.
Όταν ο Σκορπιός συνειδητοποιήσει ότι τον παρακολουθούν, δεν αντιμετωπίζει τον Callahan ούτε πηγαίνει στους προϊσταμένους του. Αντ’ αυτού, πληρώνει ένα μαύρο κακοποιό 200 δολάρια για να τον χτυπήσει και, στη συνέχεια, να βρεθεί κατηγορούμενος ο Callahan. Αυτή η ακολουθία είναι μια εντυπωσιακά ισχυρή κριτική της σύγχρονης φιλελεύθερης ηθικής του σκλάβου που ανταμείβει και οπλίζει το θύμα, δημιουργώντας ένα κίνητρο για την κατασκευή της αστυνομικής βίας και των εγκλημάτων μίσους.
Η τελική πράξη του Βρώμικου Χάρι αφού έφερε τον Σκορπιό στη δικαιοσύνη είναι να πάρει το σήμα του και να το πετάξει. Ο Τζον Γουέιν αρνήθηκε το ρόλο επειδή πίστευε ότι αυτή η χειρονομία είναι «μη-Αμερικάνικη». Ούτε ο Ίστγουντ ήθελε να την κάνει, αλλά κατάλαβε το νόημα της.
Ο Χάρι ζούσε στη ζώνη αυτού που ο Carl Schmitt ονόμασε «Ernstfall», την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία η κυβερνώσα φιλελεύθερη τάξη δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει δικαιοσύνη. Αντιμέτωπος με την επιλογή του νόμου ή της δικαιοσύνης, ο Χάρι επιλέγει τη δικαιοσύνη. Είναι το πρώτο βήμα κάτω από το μονοπάτι προς τον vigilante που παίρνει το νόμο στα χέρια του – ή τον υπερήρωα. Παρόλα αυτά η ευκαιρία πήγε χαμένη. Αντί να εξελιχθεί σε κάτι καλύτερο, ο Χάρι Κάλαχαν απορροφήθηκε στην αιώνια επανάληψη του franchise της ταινίας.
Ο Βρώμικος Χάρι έγινε 50 ετών φέτος. Κρίνοντας από την ταινία, το Σαν Φρανσίσκο ήταν εξίσου εκφυλισμένο πριν από μισό αιώνα, όπως είναι σήμερα. Η κύρια διαφορά είναι ότι δεν υπάρχουν πλέον άντρες όπως ο Χάρι Κάλαχαν για να σώσει κάπως την κατάσταση. Κάποιος θα ρωτήσει: Πόση περισσότερη καταστροφή απομένει σε αυτήν τη χώρα προτού καταρρεύσουν όλα; Υπάρχει κανένας να κάνει την βρώμικη δουλειά;
Πηγή: Κόκκινος Ουρανός
