Abstract Reasoning Tests – Κατανόηση αφηρημένων εννοιών: Το νέο βιβλίο του Αντώνη Ελευθεριάδη

Στις μέρες μας, οι στρατηγικοί εργοδότες, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της EPSO το ελληνικό και το κυπριακό Δημόσιο, μέσω του νέου ΑΣΕΠ και των Κυβερνητικών Εξετάσεων Κύπρου, καθώς και οι μεγάλες Εταιρίες και Τραπεζικοί Οργανισμοί αναθέτουν σε διάφορους παρόχους δοκιμασιών-tests (οι οποίοι λειτουργούν ως σύμβουλοι επιχειρηματικής ψυχολογίας και εκδότες ψυχομετρικών τεστ) προκειμένου να επιλέξουν το προσωπικό τους.

Για παράδειγμα, η Prometric Test διαχειρίζεται σήμερα τον ιστότοπο της «Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού» (EPSO) και οργανώνει τους επί μέρους διαγωνισμούς που προκηρύσσει η ΕΕ.

Μαζί με τις δοκιμασίες Αριθμητικού Υπολογισμού (ΝUMERICAL REASONING TESTS) και τις δοκιμασίες Κατανόησης Κειμένου (VERBAL REASONING TESTS), εξίσου δημοφιλείς είναι οι δοκιμασίες Κατανόησης Αφηρημένων Εννοιών (ABSTRACT REASONING TESTS).

Το ανά χείρας βιβλίο περιλαμβάνει ένα πλήθος από τέτοιες ερωτήσεις που αποβλέπουν στην αξιολόγηση της ικανότητάς μας να σκεφτόμαστε λογικά και να κατανοούμε τις σχέσεις μεταξύ των εννοιών που περιλαμβάνουν μόνο διαγραμματικά ή οπτικά στοιχεία (φιγούρες, εικόνες και σχήματα) κι όχι γλωσσικά ή αριθμητικά στοιχεία και πληροφορίες.

Στο 6ο Μέρος του Βιβλίου περιέχονται Ασκησάρια Προσομοίωσης των επίσημων εξετάσεων της EPSO και των Κυβερνητικών Εξετάσεων Κύπρου και Τραπεζών με τεστ Κατανόησης Αφηρημένων Εννοιών (ABSTRACT REASONING TESTS). Η δουλειά μας δηλαδή είναι να αποκωδικοποιούμε έννοιες και πληροφορίες που περιέχονται σε εικόνες και διαγράμματα.

Κάθε σειρά φιγουρών συνοδεύεται από 4 έως 5 Ερωτήσεις Κατανόησης με εικόνες, εκ των οποίων πρέπει να βρείτε τη Σωστή (Σύστημα Πολλαπλής Επιλογής). Στο τέλος κάθε ερωτηματολογίου μπορείτε να βρείτε τις Απαντήσεις και σε ορισμένες δύσκολες ερωτήσεις τα Σχόλιά τους.

Μετά τις Απαντήσεις ακολουθεί ένας Πίνακας Αυτό-αξιολόγησης, με το οποίο μετράμε τις επιδόσεις μας. Τα Τεστ είναι χρονομετρημένα. Διάρκεια κάθε ερώτησης είναι 1 λεπτό.

Παράδειγμα: Από τις πέντε επιλογές A, B, Γ, Δ και E, επιλέξτε το διάγραμμα που ολοκληρώνει την παραπάνω ακολουθία.

Ας παρατηρήσουμε τις διαφορές μεταξύ των διαγραμμάτων Α και Γ. Η μόνη διαφορά είναι η θέση του τριγώνου. Στο διάγραμμα Α είναι στα αριστερά και στο διάγραμμα Γ είναι στα δεξιά. Για να βρούμε το σωστό διάγραμμα, πρέπει να προσδιορίσουμε την ακολουθία σε σχέση με τη θέση του τριγώνου: αριστερά, δεξιά, δεξιά, αριστερά, δεξιά και μετά… δεξιά ξανά. Η σωστή απάντηση είναι Γ.

Η εύρεση λοιπόν της οπτικής ακολουθίας είναι απλώς θέμα ρυθμού.

Όσοι βλέπουν την ακολουθία με τη συνολική προσέγγιση δεν εστιάζουν την προσοχή τους σε κανένα συγκεκριμένο στοιχείο του διαγράμματος, αλλά κοιτάζουν τα διαγράμματα στο σύνολό τους. Και αναγνωρίζουν τις ομοιότητες, μεταξύ των διαγραμμάτων 1, 2 και 3 αφενός, και 4 και 5 αφετέρου, και κατά συνέπεια…το διάγραμμα που σχετίζεται με το τελευταίο.

Αναλογικά, βλέπουμε ότι, στο διάγραμμα απόκρισης, πρέπει να υπάρχει ένα λευκό τρίγωνο πάνω δεξιά και ένα μεγάλο λευκό τετράγωνο κάτω αριστερά. Η διαμόρφωση του διαγράμματος Γ.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΠΡΙΝ

Tα τεστ αφηρημένου συλλογισμού (Abstract Reasoning tests) αναφέρονται στην ικανότητα ανάλυσης πληροφοριών, ανίχνευσης προτύπων, σχέσεων και επίλυσης προβλημάτων σε ένα σύνθετο, άυλο και αφηρημένο επίπεδο. Τα τεστ αφηρημένων εννοιών ή, αλλιώς, τα διαγραμματικά ή οπτικά τεστ μοιάζουν πολύ με τις επαγωγικές συλλογιστικές.
Τα εν λόγω τεστ προσπαθούν να μετρήσουν τη λεγόμενη «πλευρική σκέψη» του ανθρώπου (lateral thinking),την ικανότητα δηλαδή κάποιου να σκέπτεται δημιουργικά και να μπορεί να χρησιμοποιεί την έμπνευση και την φαντασία του, για να παράγει καινοτομίες και να λύνει προβλήματα, βλέποντάς τα από διαφορετικές οπτικές γωνιές.

Εκτός όμως από την μέτρηση της πλευρικής σκέψης, τα τεστ αφηρημένων εννοιών επιπλέον μετρούν και τη λεγόμενη «ρευστή νοημοσύνη» του διαγωνιζόμενου. Τι είναι όμως η «ρευστή νοημοσύνη»; Με τον όρο «ρευστή νοημοσύνη» εννοούμε, σε αντίθεση με τη λεγόμενη «κρυσταλλική νοημοσύνη» (αυτό που αποκαλούμε κανονική νοημοσύνη), είναι η ικανότητα επίλυσης νέων προβλημάτων και ζητημάτων και η απόκτηση και αξιοποίηση νέων γνώσεων, και επιπλέον έχει να κάνει με τον εντοπισμό προτύπων, ενώ η «κρυσταλλική νοημοσύνη» χρησιμοποιεί ήδη στην πράξη την επιτευχθείσα γνώση και εμπειρία.

Έτσι, όσο υψηλότερη είναι η «ρευστή νοημοσύνη» του ατόμου, τόσο περισσότερο μπορεί να σκεφτεί «εν κινήσει», ενώ όσο υψηλότερη είναι η «κρυσταλλωμένη νοημοσύνη», τόσο πιο ικανό είναι να διατηρεί στο νου πληροφορίες. Με λίγες λέξεις, «ρευστή νοημοσύνη» είναι το τμήμα εκείνο της νοημοσύνης που περιλαμβάνει τη χρήση των πληροφοριών με στόχο να βρούμε την ακρίβεια και την ταχύτητα, με την οποία μπορούμε να προσδιορίσουμε και να ερμηνεύσουμε τη λογική σχέση μεταξύ μιας συλλογής εικόνων, σχημάτων και διαγραμμάτων.

Μαζί με τις δοκιμασίες Αριθμητικού Υπολογισμού (ΝUMERICAL REASONING TESTS) και τις δοκιμασίες Κατανόησης Κειμένου (VERBAL REASONING TESTS)., εξίσου δημοφιλείς είναι οι δοκιμασίες Κατανόησης Αφηρημένων Εννοιών (ABSTRACT REASONING TESTS).

Δομικά στοιχεία ενός τεστ Abstract Reasoning

Το πιο σημαντικό πρώτο βήμα, όταν εξετάζουμε μια ερώτηση αφηρημένου συλλογισμού δεν είναι να αρχίσουμε να μαντεύουμε, αλλά να υιοθετήσουμε μια συστηματική προσέγγιση.

Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει πρώτα να αναλύσουμε το τεστ και να δούμε τι είδους «δομικά στοιχεία» περιέχει. Υπάρχει πάντα ένα μοτίβο, ακόμα κι αν δεν είναι προφανές. Για παράδειγμα, μπορεί να σας παρουσιαστεί μια σειρά σχημάτων. Θα σας ζητηθεί να επιλέξετε το επόμενο σχήμα της σειράς. Ή μπορεί να σας παρουσιαστεί μια δήλωση που περιλαμβάνει μια ομάδα σχημάτων. Θα σας ζητηθεί να προσδιορίσετε ποιο σχήμα συμπληρώνει τη δήλωση.

Να επεξηγήσουμε εδώ τι εννοούμε με τον όρο «μοτίβο» και από ποια στοιχεία αποτελείται. Το μοτίβο (pattern) αποτελείται είτε από στατικά στοιχεία, σχήματα, φόρμες, χρώματα, αντικείμενα, είτε από έμψυχα υποκείμενα, ανθρώπινες σιλουέτες, σμήνη πουλιών κ.λπ. που επαναλαμβάνονται.

Δύο προσεγγίσεις για μια απάντηση σε 1”

Το τεστ Αφηρημένης Συλλογιστικής των διαγωνισμών EPSO, νέου ΑΣΕΠ, κυβερνητικών εξετάσεων Κύπρου κά. χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της ικανότητας των υποψηφίων να εντοπίζουν και να κατανοούν τη σχέση μεταξύ εννοιών χωρίς γλωσσικά ή αριθμητικά στοιχεία αλλά με διαγράμματα και φιγούρες-Διαγραμματικός Συλλογισμός.

Κάθε ερώτηση αποτελείται από μια σειρά διαγραμμάτων που περιέχουν γεωμετρικά σχήματα που επαναλαμβάνονται ή τροποποιούνται με λογική ακολουθία.
Οι υποψήφιοι πρέπει να προσδιορίσουν τη λογική πίσω από την ακολουθία και να βρουν το διάγραμμα που ολοκληρώνει τη σειρά μεταξύ 5 πιθανών επιλογών.

Συμπερασματικά, συχνά η δοκιμή της αφηρημένης συλλογιστικής είναι αυτή που δημιουργεί τα περισσότερα προβλήματα για τους υποψηφίους. Στην πραγματικότητα, μας αναγκάζει να χρησιμοποιήσουμε δεξιότητες που δεν έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή: την ικανότητα οπτικοποίησης γεωμετρικών μετασχηματισμών (περιστροφές, οπτικές συμμετρίες κλπ.), την προδιάθεση για τον εντοπισμό ομοιότητας μεταξύ σύνθετων σχημάτων κ.λπ.

Γενικό συμπέρασμα

Η επιτυχία μας στους Διαγωνισμούς χτίζεται σιγά σιγά και μεθοδικά πάνω στην ακαταπόνητη άσκηση.