Το έθιμο της Μεσοσπορίτισσας στην Ελευσίνα – Η Μενδώνη θέλει να βάλει στον κατάλογο της UNESCO

Κάθε 20 Νοεμβρίου, ένα έθιμο που ως τελετουργικό ενώνει την αρχαιότητα και κυρίως τα Ελευσίνια Μυστήρια με τις παραδόσεις της ορθοδοξίας, συμβαίνει στο τελεστήριο της θεάς Δήμητρας στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Η Λίνα Μενδώνη ανακοίνωσε πως το μοναδικό έθιμο θα αποκτήσει άλλη διάσταση.

Γυναίκες με μεγάλα πανέρια, στολισμένα με λουλούδια, που μέσα φέρουν καρβέλια ψωμιού με κεριά, καθώς και τα πολυσπόρια, ένα μείγμα σπόρων και οσπρίων που συμβολίζουν την ευφορία της γης ανηφορίζουν κάθε απόγευμα σαν και σήμερα τον μικρό λόφο του αρχαιολογικού χώρου στην Ελευσίνα. Παραμονή των Εισοδίων της Παναγίας. Κατευθύνονται στο ιερό της Δήμητρας, εκεί όπου βρίσκεται η μικροσκοπική εκκλησία της Παναγίας, και που σύμφωνα με τον μύθο υπήρχε παλιά το Πλουτώνιο, το σημείο εισόδου στο σπήλαιο του Αδη. Η κατάδυση του σπόρου βαθιά στη γη, ο «θάνατός» του που γεννά τη νέα ζωή από την αρχαιότητα συμβολίζει τον αιώνιο κύκλο.

Στο σημείο αυτό δημιουργήθηκε λίγο πριν το 1800 το εκκλησάκι της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας, ενώ το καμπαναριό φτιαγμένο και από αρχαία μάρμαρα τοποθετήθηκε τον 19ο αιώνα. Αφιερώθηκε στην Παναγία την Μεσοσπορίτισσα που φρόντισε για τις καλές σοδιές, για την ευφορία της γης, την προστασία των αγροτών.

Το έθιμο αυτής της μικρής τελετουργικής διαδρομής προς την εκκλησία και της λειτουργίας που γίνεται εκεί παραμονή των Εισοδίων της Παναγίας, συνδέει τη χριστιανική παράδοση με την έντονη ιστορική φόρτιση της περιοχής, με την αρχαιότητα και τον μύθο των Ελευσίνων Μυστηρίων, με τον πιο εύγλωττο τρόπο. Μαρτυρά τη συνέχεια, τον ενεργό διάλογο της ζωής στην αρχαιότητα με τη ζωή σήμερα. Και βέβαια πώς σπόροι του παγανισμού φτάνουν ως τις μέρες μας.

Η Λίνα Μενδώνη έχει κινήσει τις διαδικασίες με την αρμόδια Διεύθυνση του υπουργείου Πολιτισμού για τον σχηματισμό του κατάλληλου φακέλλου για να ενταχθεί το έθιμο της Μεσοσπορίτισσας στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας μέσα στο 2020 και το πρώτο τρίμηνο του 2021 να κατατεθεί και στην UNESCO για να ενταχθεί στον αντίστοιχο κατάλογο.

Εξηγεί η Λίνα Μενδώνη: «Η Μεσοσπορίτισσα, είναι μία μικρή εκκλησία η οποία βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Όμως, την παραμονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, δηλαδή τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι 21 Νοεμβρίου, στις 20 Νοεμβρίου γίνεται ένα καταπληκτικό έθιμο, το οποίο στην πραγματικότητα είναι η αναβίωση του αντίστοιχου εθίμου της αρχαιότητας, όταν οι γυναίκες, με μεγάλα καλάθια, φτιάχνουν πομπή, τα καλάθια έχουν τους άρτους μέσα, έχουν ό,τι πρέπει να προσφέρει στη χριστιανική λατρεία κάποιος, στολισμένα όμως με λουλούδια. Και είναι ένα συγκλονιστικό έθιμο να βλέπει κανείς την αρτοκλασία να γίνεται πάνω στα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του χώρου του τελεστηρίου. Αυτό λοιπόν από μόνο του είναι μία τεράστια παράδοση. Εδώ και αν αποδεικνύεται η μεγάλη διαχρονία, η μακρά ιστορική διάρκεια ενός τόπου μοναδικού, συνδεδεμένου με τη λατρεία από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα».