Κινηματογράφος και κορωνοϊός: Πως θα επηρεαστεί η βιομηχανία μετά την πανδημία

Αίθουσες σε όλο τον κόσμο κλείνουν, γυρίσματα ταινιών αναστέλλονται, ενώ ακυρώθηκε ακόμα και το Φεστιβάλ των Καννών. Ποιες θα είναι οι επιπλοκές του COVID-19 στη βιομηχανία;

Η πανδημία του νέου κορωνοϊού έπληξε και το Φεστιβάλ Καννών, που ακολουθώντας τη διαδρομή άλλων μεγάλων διοργανώσεων ανακοίνωσε ότι αναβάλλεται μέχρι νεωτέρας. Στο παρελθόν αυτό είχε συμβεί μόνο το ’68, όταν απεργίες σε ολόκληρη τη Γαλλία είχαν βάλει την οικονομία της χώρας στον πάγο, και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αναβολή του Φεστιβάλ Καννών, αν και η πιο ηχηρή, δεν ήταν ωστόσο η μοναδική: είχαν προηγηθεί εκείνες του αμερικανικού φεστιβάλ ανεξάρτητων παραγωγών SXSW και του Τριμπέκα.

Με πόλεμο παρομοιάζεται και η πανδημία του COVID-19, όπου στις απώλειες μετράμε, πέρα από τις ανθρώπινες ζωές (53.251 θάνατοι παγκοσμίως μέχρι στιγμής), και θέσεις εργασίας (μόνο στην Ελλάδα και μόνο στο Εργάνη τις πρώτες 18 μέρες του Μαρτίου καταγράφηκαν 118.000 απολύσεις). Η βιομηχανία του κινηματογράφου, σύμφωνα με νέο αφιέρωμα της βρετανικής Vogue, έχει ήδη χάσει 7 δισεκατομμύρια δολάρια από έσοδα σε ταμεία, ένα ποσό που μέχρι το τέλος Μαΐου αναμένεται να έχει εκτοξευτεί στα 17 δις. Πώς την έχει επηρεάσει, συγκεκριμένα, η παγκόσμια αυτή κρίση και ποιες μόνιμες αλλαγές ίσως φέρει η νέα πραγματικότητα;

Κινηματογραφικές αίθουσες
Οι κινηματογράφοι άρχισαν να κλείνουν σε διάφορα μέρη του κόσμου ήδη από τον Ιανουάριο του 2020, με το ξέσπασμα της επιδημίας στην Κίνα, και μέχρι τον Μάρτιο δεν είχε μείνει αλώβητη ούτε η ελληνική αγορά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Insider.gr πάνω σε στοιχεία της εταιρείας παραγωγής και διανομής Odeon, τον πρώτο μήνα της άνοιξης ενώ είχαν προγραμματιστεί να βγουν στις ελληνικές αίθουσες οκτώ ταινίες, βγήκαν μόλις δύο. Κατακόρυφη πτώση στα εισιτήρια είχε σημειωθεί από τον Φεβρουάριο, η οποία μέσα σε μία μόλις εβδομάδα ξεπερνούσε το 40%. Κι όλα αυτά πριν την έλευση των μέτρων που επέβαλαν το κλείσιμο όλων των χώρων θεαμάτων στην Ελλάδα. Σε διεθνές επίπεδο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της βρετανικής Vogue, κάποιες ανεξάρτητες κινηματογραφικές αίθουσες ίσως να μην ανοίξουν ξανά μετά την κρίση, καταρρακωμένες από τα χρέη.

Από την άλλη, υπάρχει ένα «νοσταλγικό» είδος κινηματογραφικών προβολών που αναβιώνει μέσα στην πανδημία, τουλάχιστον στις ΗΠΑ: οι κινηματογράφοι drive-in γνωρίζουν δόξες, γράφουν οι New York Times, συμμορφωμένοι φυσικά με τους νέους κανόνες της μεγαλύτερης απόστασης ανάμεσα στα αυτοκίνητα των θεατών.

Κυκλοφορίες μπλοκμπάστερ
Το πρώτο πολυαναμενόμενο μπλοκμπάστερ που έπεσε θύμα της πανδημίας ήταν η νέα ταινία Τζέιμς Μποντ, με τον ατυχή τίτλο «No Time to Die», η παγκόσμια πρεμιέρα της οποίας μεταφέρθηκε από τον Απρίλιο στον Νοέμβριο. Άλλες παραγωγές που αναβλήθηκαν ήταν το σίκουελ του θρίλερ «Ένα ήσυχο μέρος» της Paramount, η «Black Widow» της Marvel και η νέα «Μουλάν» της Disney.

Στο μεταξύ, το στούντιο της Universal «έσπασε» το κανόνα της πρεμιέρας στις αίθουσες και αποφάσισε να διαθέσει τρεις πολυαναμενόμενες ταινίες -«Emma», «The Invisible Man» και «The Hunt»- κατευθείαν για home streaming. Μετά το τέλος της πανδημίας, αν αυτό το μοντέλο αποδειχθεί επιτυχημένο, ίσως να συνεχιστούν οι on demand πρεμιέρες ταινιών για οικιακές προβολές.

Γυρίσματα ταινιών και τηλεοπτικών σειρών
Τουλάχιστον οι παραπάνω ταινίες πρόλαβαν να ολοκληρωθούν. Λιγότερη τύχη είχαν άλλες, τα γυρίσματα των οποίων διακόπηκαν μέσα στην πανδημία. Ανάμεσά τους και μεγάλες παραγωγές όπως οι «The Matrix 4», «Jurassic World: Dominion», ο νέος Μπάτμαν με τους Ρόμπερτ Πάτινσον και Κόλιν Φάρελ, αλλά και το «The Prom» του Ράιαν Μέρφι, με τους Νικόλ Κίντμαν, Μέριλ Στριπ, Κέρι Ουάσινγκτον σε πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Φυσικά, δεν θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν και τα γυρίσματα τηλεοπτικών σειρών, όπως οι «The Handmaid’s Tale», «Stranger Things» και «Euphoria». Όπως αναφέρει ο The Hollywood Reporter, το κόστος κάθε μέρας καθυστέρησης για την Disney είναι αστρονομικό και υπολογίζεται γύρω στα 350.000 δολάρια. Ενώ οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας στα στούντιο αναμένεται να ξεδιπλωθούν στις αληθινές διαστάσεις τους σε βάθος χρόνου, ήδη προβλέπεται ότι θα υπάρξει ένα κενό διάστημα στις νέες πρεμιέρες των επόμενων μηνών, τόσο στη μικρή όσο και στη μεγάλη οθόνη.

Το σινεμά μετά την πανδημία
Η Βρετανίδα σκηνοθέτιδα, ηθοποιός και ποιήτρια Γκρέτα Μπελαμασίνα είπε στη βρετανική Vogue ότι «θα είμαι μια χρονιά κρίσης για όλους και κάποιοι από εμάς δεν θα έχουμε κανένα εισόδημα για τους επόμενους έξι μήνες». Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι στο νέο κινηματογραφικό τοπίο διαφαίνονται νέες ευκαιρίες: «Καθώς οι οικονομικές επενδύσεις και τα ρίσκα που παίρνονται είναι μικρότερα, ίσως δούμε μεγαλύτερη υποστήριξη σε μικρότερες παραγωγές. Ίσως επίσης αναζητήσουμε νέους τρόπους να γυρίζουμε ταινίες».

Για την ώρα, παραδείγματος χάρη, φορείς όπως ο αμερικανικός Casting Society of America προάγουν τις εξ αποστάσεως οντισιόν και το casting ηθοποιών μέσα από βιντεοκλήσεις, ενώ φεστιβάλ εξετάζουν τις δυνατότητες των online προβολών. Στην Ελλάδα ανακοινώθηκε ότι αρχίζει να προβάλλεται η πρώτη τηλεοπτική σειρά που γυρίζεται με βιντεοκλήσεις μέσα στην καραντίνα, οι «Eggloveiσμένες» του Γιώργου Φειδά, ενδεικτική των εναλλακτικών δυνατοτήτων που προσφέρουν στον κόσμο του θεάματος οι σύγχρονες τεχνολογίες.

Ο Γιόχαν Φορτβένγκελ, λέκτορας στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου, σε πρόσφατο άρθρο του στο The Conversation προέβλεψε ότι οι υπηρεσίες streaming θα βγουν κερδισμένες από την καραντίνα – και ίσως αυτό να αφορά και τη βιομηχανία του κινηματογράφου. Και παρόλο που η αλήθεια είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη μαγεία της μεγάλης οθόνης, κρίνοντας τουλάχιστον από την Κίνα οι θεατές μάλλον θα αργήσουμε να ξαναμπούμε άφοβα σε κινηματογραφική αίθουσα. Όταν άνοιξαν ξανά στην Κίνα 486 κινηματογράφοι, στις 20 Μαρτίου, σε δύο επαρχίες της δεν κόπηκε ούτε ένα εισιτήριο. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η βιομηχανία των ονείρων τελικά θα επιβιώσει, ίσως όμως σε μια διαφορετική μορφή, σαν ήρωας σε ταινία δυστοπίας.