Βίντεο: Η «φωνή» της Αγίας Σοφίας – Έτσι ακούγονταν οι ψαλμωδίες πριν 1.500 χρόνια

Το τουρκικό ΣτΕ αποφάσισε με μια απόφαση – ντροπή να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί, όμως ο ναός της Κωνσταντινούπολης ήταν επί εκατοντάδες χρόνια ορθόδοξος.

Ενας μικρός άθλος: Μετά από πολύχρονες έρευνες, αναλύσεις, μελέτες στην ακουστική, την αρχιτεκτονική, την Ιστορία του Βυζαντίου, την εξέλιξη της Βυζαντινής Μουσικής, τις μαρτυρίες, το Πανεπιστήμιο του Stanford και η περίφημη Cappella Romana αναβίωσαν με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο ακούγονταν οι ψαλμωδίες στην Αγία Σοφία πριν από 1.500 χρόνια.

Ενα έστω μικρό ρίγος είναι αναπόφευκτο, ακόμα και για όσους δεν μετέχουν των λειτουργιών της θρησκείας, όταν ακούς τον τρόπο που αναδύονται οι ψαλμοί στα βίντεο της περίφημης χορωδίας Cappella Romana, φέρνοντας ξανά στο φως τους ήχους που ακούγονταν στην Αγία Σοφία πριν από 1.500 χρόνια, όταν ακόμα λειτουργούσε πλήρως και αποκλειστικά ως ναός. Η χορωδία από το Πόρτλαντ, που θεωρείται από τις πλέον σημαντικές παγκοσμίως, και το Πανεπιστήμιο του Stanford αποφάσισαν να σκάψουν βαθιά και να βρουν τα βασικά κλειδιά του μυστηρίου και μεγαλείου της βυζαντινής μουσικής, όπως αυτή ανέβηκε ως το πιο ψηλό σημείο του ιπτάμενου τρούλου της Αγίας Σοφίας. Χορηγός του πρότζεκτ που εκπονήθηκε το 2016 ήταν το Ιδρυμα Ωνάση στη Νέα Υόρκη.

Η Bissera Pentcheva, που διδάσκει στο τμήμα μεσαιωνικών σπουδών του Stanford και συνεχίζει έως σήμερα τις σχετικές έρευνες, σημειώνει ότι η εμπειρία αυτή δίνει την απίστευτη ευκαιρία να παρουσιαστεί μία έρευνα ως μια αισθητική πράξη. Η μελέτη και η εφαρμογή έγινε από το Center for Computer Research in Music and Acoustics του Πανεπιστημίου. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο μεγαλειώδες κενό που υπάρχει κάτω από τον τρούλο, λέει η Pentcheva. «Η Αγία Σοφία μας φέρνει σε επαφή με ένα παράδοξο: τον συνδυασμό της θολής σημειολογίας που παράγεται από το ηχητικό πεδίο και της κατάλυσης της μορφής που προκαλεί το φως και οι αντανακλάσεις, υπονοώντας ότι η θεϊκή γνώση μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο μερικώς και ασαφώς».

Η σπηλαιώδης ακουστική, αλλά και το μοναδικό φως που εισέρχεται και διαπερνά τον χώρο όπως σε κανένα άλλο κτίριο συνδιαμορφώνουν το αποτέλεσμα της ηχητικής και βιωματικής εμπειρίας, όπως φαίνεται και σε βίντεο που έχει ανεβάσει το Πανεπιστήμιο. Ο τρόπος που ο ήχος ακουμπά στις μαρμάρινες επιφάνειες και επιστρέφει καθορίζει το μοναδικό αυτό άκουσμα. Ο τρόπος που η φωνή αναπαράγεται, που με κάποιον τρόπο διαστέλλεται, αντανακλά τη μεταφυσική του χώρου, λένε όσοι συμμετείχαν σε αυτήν τη μεγάλη έρευνα. Αλλος ερευνητής σχολιάζει πως ένας τρόπος να καταλάβουν την ακουστική της Αγίας Σοφίας ήταν να σκάσουν ένα μπαλόνι μέσα στον ναό (αξίζει να το ακούσετε στο βίντεο). Η ψηφιακή τεχνολογία είναι το μόνο μέσο για να ακούσουμε, να βιώσουμε έστω μέσω εξομοίωσης εκείνη την εμπειρία.