Mπορεί ένα κρεμμύδι να προβλέψει τι καιρό θα κάνει; – Οι Ιταλοί εξακολουθούν να πιστεύουν στο «χρησμό» του 

Οι Ιταλοί πιστεύουν ότι ένα ταπεινό κρεμμύδι μπορεί να προβλέψει μέχρι και τι καιρό θα κάνει.

Μια κρύα παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1967 στο Ashley της Βόρειας Ντακότα, οι νεόνυμφοι Donna και Delbert Eszlinger έκοψαν με ενθουσιασμό ένα μεγάλο, στρογγυλό κρεμμύδι. Πρώτα, το χώρισαν κατά μήκος στη μέση. Στη συνέχεια το ζευγάρι ξεφλούδισε τα στρώματα του κρεμμυδιού, τοποθετώντας 12 «φύλλα» δίπλα-δίπλα και προσθέτοντας στο καθένα από αυτά ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι.

Το κρεμμύδι δεν ήταν τα συστατικά ενός εορταστικού πιάτου για το νέο έτος, αλλά ένα παράθυρο στο μέλλον. Και αυτό γιατί το ζευγάρι κοίταζε τις στρώσεις του κρεμμυδιού για να προβλέψει… τον καιρό της επόμενης χρονιάς για το αγρόκτημά του.

Αλάτι και κρεμμύδι

Νωρίς το επόμενο πρωί της Πρωτοχρονιάς, το ζευγάρι σηκώθηκε για να ελέγξει τα αποτελέσματα. Το πώς αντέδρασε κάθε φέτα κρεμμυδιού στο αλάτι κατά τη διάρκεια της νύχτας προμήνυε πόσο υγρός ή ξηρός θα ήταν ο κάθε μήνας.

Εξέτασαν κάθε κομμάτι με τη σειρά – το πρώτο αντιπροσώπευε τις βροχοπτώσεις του Ιανουαρίου, το δεύτερο προέβλεπε τον Φεβρουάριο κ.ο.κ. Κάποια κομμάτια έμειναν ξηρά, υποδεικνύοντας έναν ξηρό μήνα, ενώ το επόμενο μπορεί να είχε μια λιμνούλα αλμυρού υγρού στο κέντρο του, υποδεικνύοντας έντονες βροχές ή χιόνι. Σκασμένοι ή κρυσταλλικοί κρύσταλλοι αλατιού σήμαιναν παγετό και οι φυσαλίδες υποδήλωναν υγρασία.

Το «μαντείο των κρεμμυδιών» χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, όταν τα κρεμμύδια και άλλα λαχανικά με ρίζες χρησιμοποιούνταν από τους αγρότες για να προβλέψουν τις βροχοπτώσεις για το επόμενο έτος. Ορισμένες από τις παλαιότερες καταγραφές της χρήσης κρεμμυδιών ως μαντείο προέρχονται από τη μικρή πόλη Urbania της Ιταλίας, όπου η παράδοση εξακολουθεί να εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.

Στην Urbania, κάνουν το τελετουργικό τη νύχτα της 24ης Ιανουαρίου, παραμονή της γνωστής στο καθολικό ημερολόγιο ως «μεταστροφής του Αγίου Παύλου», όταν ο άνδρας που ονομαζόταν Σαούλ αποφάσισε να γίνει χριστιανός. «Ο Παύλος είχε λάβει ένα σημάδι για τα πράγματα που θα ακολουθούσαν εκείνη τη νύχτα, οπότε οι επαγγελματίες πίστευαν ότι ο κρεμμύδι μπορούσε να διαβαστεί καλύτερα τη μαγική αυτή ημερομηνία», λέει η Elisa Luzi, εθνολόγος καιανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία. Η Luzi κατάγεται από μια πόλη κοντά στην Ουρμπάνια και έχει μελετήσει τη λεγόμενη «μαντεία του κρεμμυδιού».

Το να συμβουλεύεται κανείς ένα… ταπεινό λαχανικό για τις μακροπρόθεσμες καιρικές προοπτικές μπορεί να φαίνεται αρκούντως γραφικό σήμερα, στην εποχή των άμεσων μετεωρολογικών προβλέψεων στα χέρια μας, αλλά η παράδοση εξυπηρετούσε τον σκοπό της στο παρελθόν. «Όταν είσαι αγρότης, ο καιρός μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη χρονιά δουλειάς σου. Πρέπει τουλάχιστον να προσπαθείς να μάθεις ή να υποθέσεις τι καιρό θα κάνει», λέει η Luzi.

Η Luzi μεγάλωσε με τους παππούδες της που ήταν αγρότες και θυμάται τη γιαγιά της να λέει αδιάφορα: «Τι είπε το κρεμμύδι για αυτόν τον μήνα;» ή «Μα το κρεμμύδι είπε ότι…». Μπορείς ακόμα και σήμερα να ακούσεις τις ίδιες ερωτήσεις γύρω από την Ουρμπάνια, λέει η Luzi.

«Μερικοί άνθρωποι το πιστεύουν. Κάποιοι άλλοι όχι», λέει. «Είναι κάτι σαν ωροσκόπιο. Ακόμα κι αν δεν το πιστεύεις, εξακολουθείς να το ελέγχεις κάθε τόσο, έτσι για πλάκα».

Αν και η παράδοση σήμερα είναι περισσότερο γνωστή γύρω από την Ουρμπάνια, μπορεί να βρεθεί και αλλού. Ο Αυστραλός αγρότης Halwyn ‘Hally’ Herrmann, για παράδειγμα, χρησιμοποίησε τη μέθοδο για 65 συναπτά χρόνια.

Η πρακτική μπορεί επίσης να εντοπιστεί στη γερμανική λαογραφία. Στη Βόρεια Ντακότα, ο Delbert Eszlinger έμαθε το τελετουργικό στην παιδική του ηλικία από τους γερμανικής καταγωγής παππούδες του, αλλά και γείτονες που επίσης ασχολούνταν με τη γεωργία. Τη χρονιά που οι Eszlinger παντρεύτηκαν, αποφάσισαν να δοκιμάσουν την παράδοση – συνεχίζοντας την έκτοτε. Η Donna Eszlinger λέει ότι συνήθως λειτουργεί, με εξαίρεση μια ανάγνωση πριν από αρκετά χρόνια. «Ήταν μια τόσο περίεργη χρονιά όπου ο καιρός άλλαζε τόσο συχνά», λέει. «Ολόκληρο το κρεμμύδι βγήκε… εκτός τόπου και χρόνου».

Το κρεμμύδι μπορεί να είναι εκπληκτικά συγκεκριμένο, προσθέτει η ίδια. Π.χ., πριν από τρία χρόνια, δύο κομμάτια κομμένα από το ίδιο ακριβώς εξωτερικό στρώμα του κρεμμυδιού προέβλεπαν αντίθετα αποτελέσματα για τους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο.

«Όταν το ελέγξαμε το επόμενο πρωί, ο Ιανουάριος είχε υγρασία και ο Ιούλιος δεν είχε απολύτως τίποτα», λέει η Eszlinger. «Τι καθορίζει λοιπόν ότι υπάρχει υγρασία στο ένα και καθόλου στο άλλο;» Τα αντίθετα αποτελέσματα αποδείχθηκαν σωστά, λέει η ίδια. «Είχαμε πολύ χιόνι εκείνον τον Ιανουάριο και στη συνέχεια ο Ιούλιος ήταν πολύ ξηρός».

«Νομίζω ότι οι λαϊκές προβλέψεις θα συνεχίσουν να κατοικούν στις κοινωνικές κοινότητες αλλά ακόμη και τους μετεωρολογικούς κύκλους μας. Είναι παράδοση», λέει ο Steve Ackerman, συνταξιούχος καθηγητής ατμοσφαιρικών και ωκεάνιων επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison.

Οι Eszlingers εκτιμούν τις επιστημονικά τεκμηριωμένες προβλέψεις του καιρού και την ευκολία του μετεωρολόγου στο δελτίο ειδήσεων, αλλά συνεχίζουν την παράδοση του κρεμμυδιού – και η Donna Eszingler ελπίζει ότι και άλλοι θα τη συνεχίσουν μετά από αυτήν. «Αυτοί που το κάνουν, έχουν την ίδια ηλικία με εμένα. Είμαι 75 ετών», λέει. «Είναι κάτι γερμανικό και μια κληρονομιά που θέλουμε να συνεχίσουμε».

Πώς να φτιάξετε το δικό σας «ημερολόγιο κρεμμυδιού»

Η πρακτική της κατασκευής ενός «ημερολογίου κρεμμυδιού» πάει κάπως έτσι:

Βήμα 1: Επιλέξτε ένα ωραίο στρογγυλό κρεμμύδι. Αν και το χρώμα και το μέρος που καλλιεργείται δεν έχουν σημασία, ο καθένας έχει τις προτιμήσεις του. Οι Eszlingers προτιμούν το κίτρινο, άλλοι το λευκό. «Το κίτρινο φαίνεται να είναι το πιο ανθεκτικό κρεμμύδι», λέει. «Οπότε πιθανόν να έχετε καλύτερη ανάγνωση με αυτόν τον τρόπο».

Βήμα 2: Κόψτε το κρεμμύδι στη μέση κατά μήκος και διαχωρίστε προσεκτικά τα έξι εξωτερικά στρώματα, ώστε να έχετε συνολικά 12 τμήματα. Τοποθετήστε τα τμήματα σε δύο σειρές: Το πρώτο μισό θα πρέπει να είναι από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο, με τον Ιανουάριο να είναι το εξωτερικό στρώμα και τον Ιούνιο το εσωτερικό. Το δεύτερο μισό αντιπροσωπεύει τον Ιούλιο (το εξωτερικότερο στρώμα) έως τον Δεκέμβριο (το εσωτερικότερο).

Βήμα 3: Προσθέστε ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι στο κέντρο κάθε φλιτζανιού κρεμμυδιού.

Βήμα 4: Αφήστε το να «καθίσει» όλη τη νύχτα. Κάποιοι το κρατούν μέσα στο σπίτι, αλλά πολλοί συμφωνούν ότι πρέπει να είναι έξω, π.χ. σε ένα μπαλκόνι ή βεράντα, για να έχετε την πιο ακριβή μέτρηση.

Βήμα 5: Νωρίς το πρωί – ιδανικά γύρω στις 5-6 π.μ. – φέρτε το κρεμμύδι μέσα και σημειώστε γρήγορα τις μετρήσεις σας πριν οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό αλλάξουν τα αποτελέσματα.