Γιατί ο Θεός επιτρέπει τις δοκιμασίες;

Έχετε ακούσει πολλούς να αναρωτιούνται τα εξής: Γιατί άραγε ο τάδε, παρ’ όλο που είναι μετριοπαθής και επιεικής άνθρωπος, καθημερινά σύρεται στα δικαστήρια από κάποιον άλλο παράνομο και πονηρό και υποφέρει μύρια δεινά, και γιατί ο Θεός το επιτρέπει; και για ποιόν λόγο άλλος, αφού συκοφαντήθηκε, πέθανε με άδικο τρόπο;

Ο δείνα, λένε, πνίγηκε στη θάλασσα, άλλος τσακίστηκε στον γκρεμό· και πολλούς αγίους έχουμε να αναφέρουμε, σύγχρονούς μας και προγενέστερους, που υπέμειναν πολλές και διάφορες θλίψεις […]

Για τις κακουχίες των αγίων τις ποικίλες και προερχόμενες από παντού, οκτώ αιτίες έχω να απαριθμήσω στην αγάπη σας. Γι αυτό ακούστε με προσοχή όλοι, γνωρίζοντες ότι δεν θα έχουμε στο εξής ουδεμία συγγνώμη και δικαιολογία όταν σκανδαλιζόμαστε για όσα συμβαίνουν, εάν βέβαια, ενώ υπάρχουν τόσες πολλές αιτίες, πρόκειται να θορυβούμαστε και να ταραζόμαστε ωσάν να μην υπήρχε ουδεμία.

Πρώτη, λοιπόν, για να μην επαίρονται και παραφρονήσουν εξ’ αιτίας του μεγέθους των θαυμάτων και των κατορθωμάτων, τούς αφήνει ο Θεός να κακοπαθούν.

Δεύτερη, για να μην έχουν υπόνοια οι άλλοι γι’ αυτούς ότι είναι πιο πάνω από την ανθρώπινη φύση και νομίζουν ότι είναι θεοί και όχι άνθρωποι.

Τρίτη, για να φανερώνεται η δύναμη του Θεού, επισκιάζουσα τους ασθενικούς και τους δεσμίους και δι αυτών αυξάνουσα το κήρυγμα.

Τέταρτη, για να γίνει πασιφανής η υπομονή αυτών των ιδίων, καθότι δεν δουλεύουν για την ανταμοιβή από τον Θεό αλλά επιδεικνύουν προς αυτόν τόση πολλή ευγνωμοσύνη, ακόμα και μετά από τόσες συμφορές.

Πέμπτη, για να φιλοσοφούμε περί της Αναστάσεως· διότι όταν δεις άνδρα δίκαιο και γεμάτο από αρετές να παθαίνει μύρια δεινά, και με τέτοιο τρόπο να αναχωρεί από εδώ, ακόμα και χωρίς να το θέλεις θα αναγκαστείς να αναλογιστείς κάτι για την μέλλουσα κρίση. Γιατί εάν οι άνθρωποι δεν αφήνουν αυτούς που κοπίασαν γι’ αυτούς να φύγουν χωρίς μισθούς και αμοιβές, πολύ περισσότερο ο Θεός δεν θα ήθελε να αφήσει αστεφάνωτους αυτούς που τόσα πολλά υπέφεραν· κι αν δεν ήθελε να τούς στερήσει την αμοιβή των πόνων τους, τότε αναγκαστικά υπάρχει κάποιος καιρός μετά τον εδώ θάνατο, κατά τον οποίο θα απολάβουν τις αμοιβές των εδώ πόνων τους.

Έκτη, για να έχουν ικανή ανάπαυση και παρηγοριά όλοι όσοι πέφτουν σε συμφορές, προσβλέποντες σε αυτούς και ενθυμούμενοι τα δεινά που τούς συνέβησαν.

Έβδομη, ώστε όταν σάς παρακινούμε να μιμηθείτε την αρετή εκείνων, και λέμε στον καθένα «μιμήσου τον Παύλο» και «ζήλεψε τον Πέτρο», να μην τεμπελιάσετε έχοντας την εντύπωση ότι εξ’ αιτίας των υπερβολικών τους κατορθωμάτων μετέχουν αυτοί κάποιας άλλης φύσεως. Όγδοη, για να μάθουμε, όταν πρέπει να καλοτυχίσουμε ή να ταλανίσουμε, ποίους μεν πρέπει να θεωρούμε μακάριους και ποιους άθλιους και ταλαίπωρους.

Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εἰς ἀδριάντας, Ὁμιλία πρώτη, PG 49.23 εξ.