Ευθύνη, αυστηρότητα, αλληλεγγύη: Λέξεις που βρίσκονται στο στόμα όλων

“Ευθύνη, αυστηρότητα, αλληλεγγύη”, λέξεις που σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε ακούγονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Θα μπορούσατε επίσης εύκολα να συναντήσετε και λέξεις-όρους όπως η “Οικονομία”, “Αθλητισμός”, “Πολιτική Αντιπαράθεση” και να προτείνετε να τους δώσετε μεγαλύτερη προσοχή και σημασία, όπως γίνεται σε ορισμένες πολιτείες της Αμερικής με διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις, στο όνομα της επιστροφής στην καταναλωτική καθημερινότητα.

(Το παρόν άρθρο συνιστάται να μελετηθεί ιδιαίτερα από όλους τους Υποψηφίους των φετινών Πανελλαδικών Εξετάσεων για το μάθημα της ΕΚΘΕΣΗΣ ΙΔΕΩΝ σε συνδυασμό με τα αναπτυγμένα Θέματα 45, 84, 74 του Εγκεκριμένου από το Υπουργείο Παιδείας Βιβλίου ΑΝΤΩΝΗ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑΔΗ, ΕΚΘΕΣΕΙΣ, εκδόσεις «ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΕΝΝΑ» http://www.eleftheriadis.edu.gr/)

Όχι ότι οι τελευταίες λέξεις είναι λιγότερο σημαντικές, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να παραμείνουν για κάποιο χρονικό διάστημα, δηλαδή προσωρινά, στην άκρη, και ο καθένας από εμάς να δώσει το σωστό χώρο στις πρώτες τρεις λέξεις.

Και το κίνητρο σε αυτή την επιλογή είναι μόνο δύο αριθμοί: 2.136.410 και 141.127. Ο πρώτος αριθμός αντιπροσωπεύει την καταγραφή των κρουσμάτων του κορωνοῑού σε 193 χώρες, ο δεύτερος αριθμός τους νεκρούς της πανδημίας μέχρι σήμερα. Κάθε μέρα ο αριθμός των κρουσμάτων, αλλά δυστυχώς και των νεκρών αυξάνεται κυρίως στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ

Ωστόσο, κάποιος, π’χ. ένας Ιταλός του οποίου η χώρα εφιαλτικά επλήγη, θα μπορούσε να αντιταχθεί με το εξής επιχείρημα:

“Είμαστε 60 εκατομμύρια Ιταλοί, ποιος είναι ο αντίκτυπος, λίγο πάνω από χίλιους θανάτους;”. Και πάλι η απάντηση αυτή είναι μονοσήμαντη: τα νοσοκομεία δεν διαθέτουν πλέον θέσεις εντατικής θεραπείας, σχεδόν καταρρέουν και κινδυνεύουν να καταρρεύσει ολόκληρο το εθνικό σύστημα υγείας.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται η «ευθύνη» για την οποία οι παιδαγωγοί μιλούν.

Όλοι πρέπει με σοβαρότητα να γνωρίζουμε την κατάσταση που βιώνουμε. Προφανώς δεν είμαστε ήρωες και δεν αναζητούμε χειροκροτήματα από το πλήθος.

Στην πραγματικότητα, ένας υπεύθυνος πολιτικός ή επιστήμονας, ένας γιατρός ή νοσοκομειακός υπάλληλος δεν είναι ήρωας, όπως λέει ο βραζιλιάνος συγγραφέας και πολύ γνωστός στην Ελλάδα Πάολο Κοέλιο ( Paulo Coelho ) αυτός που παίρνει το βάρος του κόσμου στους ώμους του. Είναι αυτός που έχει μάθει να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της στιγμής.

Ο καθένας από μας έχει να παίξει το δικό του ρόλο: οι εμπειρογνώμονες ενημερώνουν τον πληθυσμό σχετικά με τις σωστές στάσεις που πρέπει να υιοθετήσουν οι παράγοντες της πολιτείας, ενόψει αυτού του τεράστιου υγειονομικού προβλήματος, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να αποφεύγουν να δημοσιεύουν αβάσιμες ειδήσεις, οι πολιτικοί να αποσαφηνίζουν τα εκδοθέντα διατάγματα, οι πολίτες να σέβονται τα μέτρα που εφαρμόζονται για το καλό της κοινότητας.

Η Εκκλησία με το δικό της τρόπο να προφυλάσσει τους πιστούς από την μόλυνση και την διασπορά του ιού. Η μεγαλύτερη όμως ευθύνη βρίσκεται στα χέρια του λαού, ο οποίος δεν πρέπει να κάνει τίποτα άλλο παρά να σέβεται τους απλούς κανόνες υγιεινής που όλοι γνωρίζουν τώρα: να πλένουν τα χέρια τους καλά, να μειώνουν τα έξοδά τους στο ελάχιστο και να αποφεύγουν τις συγκεντρώσεις.

Θα μπορούσε να είναι τούτο τόσο δύσκολο; Γιατί είναι τόσο κουραστική η διαμονή στο σπίτι; Ίσως την απάντηση να βρούμε στην πράξη μόνοι μας

Επιπλέον, η σημασία της ευθύνης αυξάνεται εάν αναπολήσουμε στην ιστορία το παράδειγμα αμέτρητων επιδημιών που δεν έχουν όμως ανάλογο βάρος σοβαρότητας, και οι οποίες, όπως γνωρίζουμε, είχαν εξελιχθεί σε πραγματικές καταστροφές εκατομμυρίων ανθρώπων.

Σίγουρα ο Coronavirus δεν έχει τον καταστροφικό αντίκτυπο που κάποτε είχε η πανούκλα, η ευλογιά ή η ισπανική γρίπη , για να κατονομάσουμε μερικές μόνο πανδημίες του παρελθόντος.

Αλλά δεν πρέπει να υποτιμούμε τι θα μπορούσε να συμβεί, αν δεν λάβουμε τις απαραίτητες προφυλάξεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τους ανθρώπους του χθες.: γνωρίζουμε τι συνέβη, τι θα μπορούσε να συμβεί και τι μπορούμε να κάνουμε για να μην συμβεί …;

«Η Αυστηρότητα» (Rigor) είναι η δεύτερη λέξη που πρέπει να ληφθεί υπόψη σε αυτή τη λεπτή κατάσταση που βιώνουμε όλοι.

Στην πραγματικότητα, για να αποφευχθεί η δημιουργία σύγχυσης σε επίπεδο μάζας, πρέπει να ακούγονται μόνο άτομα με ιατρικές και υγειονομικές γνώσεις και δεξιότητες. Ενεργοποιώντας την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο, οι ειδήσεις επαναλαμβάνουν πάντα τις ίδιες φράσεις και τα ίδια μηνύματα.

Πρέπει όμως να ομολογήσω πως μερικά μέσα, προκειμένου να αλιεύσουν κλικ και ακροατήριο καταφεύγουν στη δημιουργία πανικού με την αναπαραγωγή ψευδών πληροφοριών, και εικόνων συνωμοσιολογίας

Μάλλον, ένα πράγμα πρέπει να αποφύγουμε: να μιλάμε για το θέμα της πανδημίας σαν να είμαστε εμπειρογνώμονες, ειδικά στην τηλεόραση!

Και αυτό δεν ισχύει μόνο σε αυτή την ειδική περίπτωση, ισχύει στην καθημερινή ζωή: καλύτερα να ακούτε στη σιωπή και με ταπεινότητα (μια λέξη δύσκολα κατανοητή για την ανθρωπότητα) τη συμβουλή εκείνων που είναι πιο εξειδικευμένοι σε ένα θέμα παρά να καθοδηγείστε από ένστικτο, από το θυμικό μέρος της ψυχής σας..

Επομένως, η διατήρηση μιας ορισμένης αυστηρότητας σε αυτό που μας προτείνεται από τους παραπάνω άσχετους φαίνεται η πιο λογική επιλογή. ειδικά για εκείνους που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα της νόσου.

Τέλος, η επανεξέταση των ανθρώπινων σχέσεων είναι η τελευταία προσπάθεια που απαιτείται από εμάς: έχουμε το καθήκον να προσπαθήσουμε να νιώσουμε μέρος ενός ενιαίου κόσμου, χωρίς διακρίσεις, από τον οποίο εξαρτάμε τον εαυτό μας και ο οποίος εξαρτάται από εμάς. Να συνειδητοποιήσουμε πως δεν είμαστε ένα αποκομμένο νησί στο αρχιπέλαγος της ζωής. Είμαστε ένα ζωντανό κομμάτι μιας στεριάς.

Και η αλληλεγγύη είναι η λέξη που, πρώτα απ ‘όλα, περιέχει το νόημα της αλληλοβοήθειας και της αλληλουποστήριξης. Δεν είναι χωρίς ειδική σημασία πως η λέξη Αλληλεγγύη (solidarity) συναντάται 17 φορές στα ιδρυτικά διατάγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης!

Σε μια ιστορικώς-κοινωνική φάση, στην οποία υπάρχει μια τάση να σκεφτόμαστε μόνο τον εαυτό μας και το δικό μας προσωπικό κέρδος, ο ιός μας καλεί να καταλάβουμε ότι ο μόνος τρόπος να τον νικήσουμε είναι η αίσθηση ότι: η αμοιβαιότητα, η κοινότητα, η ένωση των ατόμων και των λαών αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα.

Σίγουρα, αυτή εδώ είναι η χειρότερη στιγμή για να γίνει ο πόλεμος εναντίον της επιδημίας αυτής, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η συνεχής έρευνα για έναν ένοχο σε όλα αυτά και οι συνεχείς συγκρούσεις, συζητήσεις και αντιπαραθέσεις θα είναι η οριστική απόδειξη της αποτυχίας μας.

Επομένως, τίθεται το ερώτημα: «Είμαστε πραγματικά σε θέση να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αφήνοντας κατά μέρος τα συμφέροντα και τις επιθυμίες αμοιβαίας ευθύνης;».

Η απάντηση μπορεί να μας δώσει μόνο χρόνο, αλλά είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος: η δύναμη του ανθρώπου ήταν πάντα να προσαρμόζεται στις καταστάσεις, να τις μετατρέπει προς όφελός του και να βγαίνει βαθιά ενισχυμένη. Και αν κατάφερε κάτι, ήταν χάρη στην αλληλεγγύη που δυστυχώς συμβαίνει μόνο σε περιόδους ανάγκης. Στην πραγματικότητα, μερικές φορές απλά δεν φαίνεται να θέλει να βγει, αφήνοντας τους ανθρώπους με την πεποίθηση ότι ο εγωισμός και η αδιαφορία είναι τα καλύτερα όπλα για να αντιμετωπιστούν τα εμπόδια που εμφανίζονται στη ζωή μας.

*Ο Αντώνης Ιακώβου Ελευθεριάδης είναι καθηγητής δρ. Φιλολογίας και Θεολόγος