Πρόταση Αυστριακής εφημερίδας: «Η Αγία Σοφία να λειτουργεί από κοινού για χριστιανούς και μουσουλμάνους»

Να υπάρξει συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων στην Αγία Σοφία, αυτή είναι η πρόταση μιας Βόσνιας μουσουλμάνας θεολόγου, της Ζίλκα Σπάχικ Σίλγιακ, μια πρόταση που γράφει σε άρθρο της στην ελβετική εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung.

Η πρόσφατη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος θα ρίχνει για καιρό ακόμα λάδι στη φωτιά των θρησκευτικών και πολιτιστικών αντιπαραθέσεων. Για 900 χρόνια ήταν ο σημαντικότερος ναός στην ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πριν μετατραπεί σε τέμενος μετά την Άλωση των Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453. Το 1935 ο Τούρκος ηγέτης Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ την έκανε μουσείο. Ακόμα κι αν για τον ευσεβή τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν τα κίνητρα της μετατροπής σε τζαμί σχετίζονταν περισσότερο με επίδειξη ισχύς παρά με τη πίστη: Η μετατροπή σε τέμενος αποτελεί τροφή για κάθε λογής σταυροφόρους και ισλαμιστές. Με άλλα λόγια το τελευταίο που χρειαζόμαστε.

Όλες οι θρησκείες έχουν μια πρόσβαση στη θεϊκή Σοφία

Τι όμως θα μπορούμε να γίνει; Η Βόσνια θεολόγος του Ισλάμ Ζίλκα Σπάχικ Σίλγιακ καταθέτει μια ενδιαφέρουσα πρόταση, με αφετηρία το όνομα του ναού. Η Αγία Σοφία δεν είναι αφιερωμένη στην ομώνυμη αγία, όπως πιστεύουν κάποιοι, αλλά στην αγία, δηλαδή την θεϊκή Σοφία. Η θεολόγος επιχειρηματολογεί ότι στη θεϊκή Σοφία διαθέτουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, μια πρόσβαση όλες οι θρησκείες: Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Ισλάμ. Αυτή τη πρόσβαση θα έπρεπε τώρα να αξιοποιηθεί, αντί να εισβάλλουμε στο ναό σαν κατακτητές μετατρέποντάς τον σε λατρευτικό είδωλο φιλαρέσκειας, περηφάνιας και κοσμικής εξουσίας, πιστεύει η θεολόγος.

Μορφή σοφίας η αρμονική συνύπαρξη

Η Βόσνια θεολόγος πιστεύει ότι είναι εφικτή μιας λατρευτική συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων στην Αγία Σοφία και φέρνει ως παράδειγμα ναούς, που χρησιμοποιούνται από διαφορετικές θρησκείες, είτε για πρακτικούς, είτε για οικονομικούς λόγους. Κάποιες φορές προκύπτει μάλιστα ακόμα και ένα πνευματικό κέρδος. Το παράδειγμα, το οποίο καταθέτει η Ζίλκα Σπάχικ Σίλγιακ δεν προέρχεται από τη πατρίδα της, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά από τις ΗΠΑ.

Δεν είναι ωστόσο τυχαίο ότι η πρόταση προέρχεται από μια θεολόγο, η οποία ζει στο Σαράγεβο. Ακόμα και αν η εντύπωση που επικράτησε μετά τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία για τη Βοσνία είναι διαφορετική: Η θρησκευτική συνύπαρξη στη Βοσνία έχει βαθιές ρίζες. Από το τέλος του πολέμου δεν σημειώθηκαν άξιες λόγου ενέργειες κατά λατρευτικών χώρων στη Βοσνία. Ας σημειωθεί ότι στο Σαράγεβο υπάρχει σήμερα η μόνη συναγωγή στην Ευρώπη χωρίς προσωπικό φύλαξης. Η παράδοση αυτή βασίζεται στην εμπειρία, ότι η αρμονική συνύπαρξη συμφέρει όλες τις πλευρές. Και αυτό είναι μια μορφή σοφίας.