Άγιο Όρος
Η Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, που βρίσκεται στη χερσόνησο του Άθω της Χαλκιδικής, στη Μακεδονία.
Περιλαμβάνει τις είκοσι Ιερές Μονές, τα εξαρτήματά τους και διάφορα καταστήματα και υπηρεσίες.
Το καθεστώς και ο τρόπος λειτουργίας του καθορίζονται με λεπτομερή τρόπο από τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους (Κ.Χ.Α.Ο.) της 10ης Μαΐου 1924.
Από το 1988 συγκαταλέγεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Αυτά είναι τα τυπικά χαρακτηριστικά του Άγιου Όρους όπου λίγο ή πολύ είναι γνωστά σε πολλούς ανθρώπους.
Η ζωή στο «Περιβόλι της Παναγιάς» πριν την ανακήρυξη σε μοναστηριακό άβατο
Αναφορές σχετικές με το Άγιο Όρος έχουν γίνει από αρχαίους συγγραφείς, όπως είναι ο Θουκυδίδης, και περιγράφουν την αθωνική χερσόνησο ως Ακτή που αποτελείται από τις εξής πέντε αρχαίες πόλεις: Δίον, Ολόφυξος, Ακρόθωοι, Κλεωναί και Θύσσος.
Ξεκινώντας από τα βόρεια, το Δίον, ταυτίστηκε με ένα ασφαλές λιμάνι στον Ακάνθιο κόλπο (κόλπος της Ιερισσού), όπου υπάρχουν αναφορές για αρχαιότητες ήδη από τον 11ο αιώνα. Στην περιοχή, κοντά στο ακρωτήριο Αράπης, διακρίνονται ως σήμερα θεμέλια και όστρακα κεραμικής των κλασικών χρόνων.
Στην παραλία της Μονής Χιλανδαρίου, στον απόκρημνο και βραχώδη λόφο, γνωστό ως «Μικρή Σαμάρεια» είναι ορατά σε μεγάλη έκταση θεμέλια κτισμάτων, ενώ στην αμμώδη ακτή ανάμεσα στον χιλανδαρινό αρσανά και στο Μονύδριο του Αγίου Βασιλείου οι φουρτούνες έχουν αποκαλύψει τάφους και αγγεία της Εποχής του Σιδήρου, με πλούσιο υλικό να έρχεται στο φως μετά από μεγάλη καταιγίδα το 2003. Για τους αρχαιολόγους η πόλη της Σαμάρειας, με λιμάνι στον αρσανά της Μονής Χιλανδαρίου πρέπει να είναι η Ολόφυξος και είναι ενδεικτικό πως μνεία των «Ολοφυξίων» γίνεται σε επιγραφή που βρέθηκε σε σαρκοφάγο της παρακείμενης Μονής Εσφιγμένου.
Στην άκρη της αθωνικής χερσονήσου βρισκόταν η πόλη Ακρόθωοι, αλλά τα ευρήματα είναι ελάχιστα και η εκτίμηση είναι πως για την ανέγερση του τεράστιου μοναστηριού της Μεγίστης Λαύρας, χρησιμοποιήθηκε όλο το έτοιμο οικοδομικό υλικό.
Για την περιοχή Κλεωναί υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία. Δεν έχουν βρεθεί οικοδομικά κατάλοιπα, παρά μόνο λίγα εντοιχισμένα αρχαία γλυπτά και σπαράγματα επιγραφών. Πιθανόν να ήταν στη θέση της Μονής Ξηροποτάμου ή ίσως πιο κοντά προς τη γειτονική Δάφνη.
Ο πιο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος του Αγίου Όρους είναι στην πλαγιά της Μονής Κωνσταμονίτου (ή Κασταμονίτου), όπου υπάρχει ο μεγάλος ελαιώνας του μοναστηριού. Στην κορυφή του λόφου διακρίνονται τα θεμέλια της οχύρωσης της ακρόπολης και στην πλαγιά κατάλοιπα κατοικιών, ενώ έχει βρεθεί κεραμική αρχαϊκής και κλασικής εποχής, καθώς και υπολείμματα μεταλλουργικών εργασιών. Εκτιμάται με μεγάλη βεβαιότητα ότι ο χώρος ταυτίζεται με την αρχαία Θύσσο.
Τα πρώτα σημάδια του μοναστικού βίου
Στο τοπίο της αθωνικής χερσονήσου βασίλευε πάντα η ησυχία, κάνοντας το μέρος εν τη γενέσει του μοναστηριακό.
Έτσι το επέλεξαν οι πρώτοι μοναχοί ήδη από τον 4ο μ.Χ. αιώνα, αλλά κι αργότερα το 866 μ.Χ. όταν χτίστηκε το πρώτο μοναστικό κέντρο, η Μεγάλη Βίγλα.
Το 958 μ.Χ. ο Αθανάσιος Αθωνίτης έφτασε εκεί και με την υποστήριξη του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά ίδρυσε την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας -το σημαντικότερο από τα 20 μοναστήρια που υπάρχουν σήμερα- κι έτσι το Όρος έγινε η χώρα της μοναστικής ζωής.
Ο λόγος απαγόρευσης των γυναικών και οι δέκα γυναίκες που παραβιάσαν το άβατο
Από το 539 μ.Χ., το Άγιο Όρος αποτελεί άβατο, δηλαδή ένας τόπος όπου απαγορεύεται η είσοδος στις γυναίκες.
Ο σκοπός του περιορισμού αυτού έχει την πνευματική του βάση στην παρθενία των μοναχών και την αφιέρωση του Όρους στη Θεοτόκο. Ονομάζεται άβατον και ισχύει από την αρχή της σύστασης της ιδιόρρυθμης πολιτείας.
Οι γυναίκες μπορούν να φτάσουν μέχρι τα λιμάνια που οδηγούν στην ιερή περιοχή, ενώ αν βρίσκονται σε κάποιο πλοίο, αυτό πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση 500 μέτρων από τις ακτές.
Μάλιστα, σε δημοσίευμα του BBC, αναφέρεται ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκταση στον κόσμο όπου ισχύει μια τέτοια απαγόρευση.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι από τον κανόνα εξαιρούνται οι γάτες, ενώ δεν υπάρχουν ούτε κότες και οι μοναχοί είναι αναγκασμένοι να αγοράζουν από έξω ακόμα και τα αυγά τους.
Επιπλέον, υπάρχει μία μικρή εξαίρεση όσον αφορά στα άγρια ζώα τα οποία δεν μπορούν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους.
Κατά το παρελθόν, υπήρξαν γυναίκες που επισκέπτηκαν την μονή και «έσπασαν» το άβατο.
Η σύζυγος του αυτοκράτορα των Σέρβων Στεφάνου Δουσάν, Ελένη, που επισκέφτηκε τη Μονή Χιλανδαρίου, όμως δεν εισήλθε εντός, η σύζυγος του Ι. Παλαιολόγου, που επισκέφθηκε τη Μονή της Μεγίστης Λαύρας.
Η μητέρα του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή, Μάρα Μπράνκοβιτς, χριστιανή στο θρήσκευμα, μετά την άλωση της Πόλης επισκέφτηκε τη Μονή Αγίου Παύλου για να προσφέρει τα δώρα των τριών Μάγων, που είχαν αρπάξει οι κατακτητές από την Αγια-Σοφιά.
Η νεαρή Ρωσίδα πριγκίπισσα Τατιάνα Νικήτα, Η Ελληνίδα «Μις Ευρώπη» Αλίκη Διπλαράκου, η σύζυγος του λαϊκού γραμματέα της Μονής Σίμωνος Πέτρας, η Ευγενία Πέγιου ως μέλος της ομάδα ενόπλων ανδρών και γυναικών του Δημοκρατικού Στρατού που εισέβαλλαν στο Άγιο Όρος με σκοπό να βρουν τρόφιμα.
Την υπόλοιπη λίστα συμπληρώνουν η Μαλβίνα Κάραλη, η οποία ντυμένη σαν άνδρας, προσπάθησε να παραβεί τον κανονισμό και η μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας Αλεξάνδρα Πετρόβνα.
